Tíminn - 30.07.1993, Síða 17

Föstudagur 30. júlí 1993
Tíminn 17
1939; síðan lá leiðin í Bændaskól-
ann á Hvanneyri og hann varð bú-
fræðingur vorið 1942. Síðan gerð-
ist hann bóndi að Hjaltastað í
nokkur ár eða þar til hann ákveður
að fara til framhaldsnáms við
Framhaldsdeildina á Hvanneyri
haustið 1949. Hann útskrifaðist
búfræðikandídat þaðan vorið 1951
með góðum vitnisburði, enda
námsmaður ágætur.
Hinn 16. desember 1945 kvænist
Páll eftirlifandi konu sinni, Ing-
unni Gunnarsdóttur ljósmóður frá
Hjaltastað, greindri og mikilhæfri
konu. Hún er einnig af austfirsk-
um ættum komin.
Að loknu námi á Hvanneyri setj-
ast þau að þar og Páll verður ráðu-
nautur hjá Sambandi nautgripa-
ræktarfélaga í Borgarfirði, en vor-
ið 1954 hverfa þau til átthaganna
og Páll gerist ráðunautur hjá Bún-
aðarsambandi Austurlands með
aðsetri á Egilsstöðum. Því starfi
gegndi hann til ársloka 1988 að
undanteknu fimm ára tímabili er
hann vann hjá Rannsóknarstofn-
un landbúnaðarins og við jarð-
ræktartilraunir á Skriðuklaustri.
Þetta er í stórum dráttum starfs-
ferill Páls, en segir lítið um mann-
inn annað en það, að hann kaus að
helga sig störfum fyrir landbúnað-
inn.
Fyrstu kynni mín af Páli og Ing-
unni konu hans voru á Hvanneyri
þegar ég dvaldi þar við nám, en
Páll var ráðunautur hjá Borgfirð-
ingum. Þau kynni áttu eftir að
verða mikil og góð síðar, því sum-
arið 1956 réðst ég sem aðstoðar-
maður hjá Búnaðarsambandi
Austurlands á milli námsára í bú-
vísindadeild. Bjó ég þá hjá Ingunni
og Páli á heimili þeirra í Hvassa-
felli. Leið mér vel þar, því hjónin
voru bæði afar þægileg og ég varð
eiginlega, án þess að verða mikið
var við, eins og einn af fjölskyld-
unni. Vorið eftir, 1957, réðst svo,
að við hjónin fluttum til Austur-
lands og ég hóf störf sem ráðu-
nautur hjá Búnaðarsambandinu.
Mikill skortur var þá á húsnæði á
Egilsstöðum og ekki auðvelt um
útvegun þess, enda kauptúnið þá í
örum vexti. Til þess að leysa málið
buðust Páll og Ingunn til að rýma
til í Hvassafelli og láta okkur í té
tvö herbergi og aðgang að eldhúsi
sínu. Auk þess var skrifstofa Bún-
aðarsambandsins í húsinu.
Eftirá að hyggja finnst mér með
ólíkindum hvemig þetta gat geng-
ið og raunar undarlegt að þau
skyldu þora að hleypa ókunnugu
fólki inn á sig. Svona var þetta þau
tvö ár, sem við bjuggum á Egils-
stöðum. Þrátt fyrir að þröngt væri
búið minnist ég þess ekki, að
nokkurntímann hafi komið upp
sambúðarvandamál þennan tíma.
Það var ekki síst Ingunni og Páli
að þakka og að konur okkar áttu
vel saman. Margir komu á skrif-
stofu sambandsins og oft var hellt
upp á könnuna, enda hjónin með
afbrigðum gestrisin og þægileg í
viðmóti. Veit ég að margir minn-
ast góðra stunda við spjall í eld-
húsinu eða stofu og ekki skorti
umræðuefnið. Hjónin bæði greind
og vel menntuð og heimilið lifði
og hrærðist í þeim viðfangsefnum,
sem Páll var að fást við. Sjaldan
fóru menn bónleiðir til búðar frá
Páli, ef hann gat fundið lausn og
orðið að liði, enda leituðu bændur
mikið ráða til hans á þessum ár-
um.
Páll hafði gaman af rannsóknum
og tilraunum og var oft fús til þess
að gera hið óvenjulega. Þurfti oft
ekki nema rétt aðeins að ýta við
honum. Mér er í fersku minni þeg-
ar við ræddum eitt sinn um
hversu erfitt væri að halda góðu
sambandi við bændur norðan
Smjörvatnsheiðar vegna sam-
gönguerfiðleika. Töldum við að
mikla nauðsyn bæri til að gera veg
milli Héraðs og Vopnafjarðar. Til
þess að ýta við ráðamönnum
ákváðum við eitt sinn sumarið
1958 að fara á Land Rovernum yfir
Smjörvatnsheiði. Við bjuggum
okkur út með skóflur og tilheyr-
andi útbúnað og lögðum á heiðina
upp frá Hofteigi. Ferðin gekk
merkilega vel og í Hrappsstaði í
Vopnafirði komum við laust eftir
háttatíma, öllum að óvörum.
Vopnfirðingar trúðu því varla að
við hefðum komið yfir Smjör-
vatnsheiði. Þrátt fyrir þessa tilraun
okkar Páls að hvetja til bættra
samgangna við Vopnafjörð hefur
lítið gerst í þeim efnum.
Um manninn Pál væri margt
hægt að segja, en verður ekki gert
hér. Það yrði of langt mál, ef gera
ætti því skil sem vert væri. En eitt
verð ég að segja, að ekki hefði ég
viljað missa af því tækifæri að
kynnast Páli. Það var góður skóli
að starfa með honum, enda mað-
urinn vitur og gott var að eiga
hann að vini. Hann gat verið gam-
ansamur í besta lagi og oft komu
hnyttin tilsvör frá honum, sem
ekki gleymast. Þeir, sem gerst
þekktu, vissu líka að hann var hag-
orður, en flíkaði því lítt. Af sér-
stöku tilefni s.I. haust sendi hann
okkur hjónum ljóð, sem okkur
þykir vænt um og munum geyma.
Það er varla að maður trúi því
enn, að Páll sé horfinn sjónum
okkar. S.l. vetur heimsóttu þau
hjónin okkur og var sú stund okk-
ur til mikillar ánægju, eins og
endranær. Þá átti ég þess kost
þann 9. júní s.l. að koma á heimili
þeirra að Útgarði á Egilsstöðum.
Ekki hvarflaði það að mér þá að við
ættum ekki eftir að eiga endur-
fundi síðar. Ég er samt þakklátur
fyrir að hafa notið samverustundar
með þeim hjónum þá. Þeim var
glatt í sinni eins og oftar og við
skruppum saman með Jóhanni
bónda út í Breiðavað í síðdegis-
kaffi.
Páll og Ingunn voru traustir vin-
ir sem ekki gleymast. Þau áttu allt-
af hlýlegt heimili, sem gott var að
koma á. Þau eignuðust þrjá syni,
sem bera foreldrum sínum gott
vitni. Þeir eru Ófeigur búfræðing-
ur og húsasmiður, nú við nám í
Samvinnuháskólanum, kvæntur
Sigurbjörgu Flosadóttur; Gunnar
verkfræðingur, kvæntur Bergrúnu
Gunnarsdóttur, og Sigbjörn Ham-
ar byggingatæknir, kvæntur Ketil-
ríði Benediktsdóttur. Allir hafa
synimir gengið menntaveginn
eins og foreldramir. Öll eiga þau
afkomendur sem vom augasteinar
afa og ömmu.
Páll var kvaddur frá Egilsstaða-
kirkju 10. júlí s.l., að viðstöddu
fjölmenni.
Að lokum viljum við María enda
þessi orð með broti úr ljóðinu sem
Páll orti til okkar og gerum þau að
okkar kveðjum þegar við hugsum
til þeirra hjóna.
„Strengir hrærast í huga
ef horft er til liðinna daga
með ykkur, vinir, er áttum
ófáar gleðistundir. “
Kæra Ingunn og fjölskylda. Við
sendum ykkur innilegustu samúð-
arkveðjur og vonum að gleði-
stundimar með Páli verði ykkur
efst í huga, þegar frá líður.
Leifur Kr. Jóhannesson
Páll Sigbjörnsson, fyrrverandi
héraðsráðunautur á Egilsstöðum,
varð bráðkvaddur hinn 6. júlí sl.
þar sem hann var að planta trjám í
trjálundi á fæðingarjörð sinni,
Rauðholti í Hjaltastaðaþinghá.
Fundum okkar Páls bar fyrst
saman þegar ég var vinnumaður á
Skriðuklaustri sumurin 1958 og
1959. Kynni okkar hófust hins
vegar ekki fyrr en ég flyt að
Klaustri árið 1962 til að taka þar
við tilraunastjórastöðu. Búnaðar-
samband Austurlands og tilrauna-
stöðin unnu að sömu málum
hvort frá sinni hlið, leiðbeiningum
og rannsóknum í landbúnaði, sem
jafnframt var meginlífsbjörg íbúa
svæðisins, þannig að tilefni til
samskipta og samstarfs vom næg.
Við það bættist að Páll var sérstak-
ur áhugamaður um rannsóknir og
þekkingarleit, sem enn jók á sam-
skiptin.
Fljótt kom þó í ljós að í samskipt-
um okkar var það Páll sem var gef-
andinn og ég þiggjandinn. Bæði
var það að mig skorti reynslu, ný-
kominn frá prófborði, en Páll var
eldri og reyndur í starfi. Það sagði
þó ekki alía sögu, heldur hitt að
Páll var fræðari af guðs náð og sem
slíkra var fræðsla hans jafnt mað-
urinn sjálfur, verk hans og fram-
koma, eins og orð hans og skoðan-
ir.
Mikið og náið samband tókst á
þessum árum milli Búnaðarsam-
bands Austurlands og Tilrauna-
stöðvarinnar á Skriðuklaustri um
framkvæmd dreifðra tilrauna í
jarðrækt á sambandssvæðinu. Af
hálfú Búnaðarsambandsins átti
Páll stærstan þátt í að svo tókst til.
í tengslum við þetta samstarf voru
mikil ferðalög og góð tækifæri til
samræðna, sem jafhframt leiddu
til persónulegra kynna fjölskyldna
okkar utan vinnutíma. Þau sam-
skipti öll eru ein af mörgum dýr-
mætum minningum mínum frá
veru minni á Austurlandi. Þær
minningar eru allar hver með sínu
móti, en minningin um Pál er
tengd einstaklega frjóum huga
hans og skarpskyggni við að kafa
undir yfirborð hlutanna.
Annað, sem einkenndi Pál, var
heiðarleiki hans og samviskusemi,
jafhframt því sem hann var ein-
staklega laus við alla sérdrægni.
Hann myndaði sér sjálfstæðar
skoðanir á flestum málum og lét
sig engu varða hvort þær væru í
samræmi við viðteknar skoðanir
eða nytu meirihlutafylgis. Jafn-
framt átti hann auðvelt með að
umbera skoðanir annars fólks og
sóttist ekki eftir fylgi annarra við
sig. Með þessu móti kallaði hann á
að viðmælandi hans myndaði sér
einnig sínar eigin skoðanir, þann-
ig að úr yrði frjó umræða. Þegar
upp var staðið var það því á við há-
skólanám að vera miðlað af brunni
þekkingar og lífsskoðana Páls Sig-
björnssonar. Hann átti einnig
þann'eiginleika, sem kenndur er
við prófessora, að geta verið ann-
ars hugar og gleyminn og sögur af
því alþekktar um Austurland.
Hér hefur Páli verið lýst með al-
mennum orðum, en sem dæmi
um málefni, sem Páll hugsaði
dýpra en allir aðrir menn sem ég
hef kynnst, var búskaparsaga Aust-
urlands á þessari öld í tengslum
við aðra atvinnustarfsemi í lands-
fjórðungnum. Alkunna er að Aust-
urland og þar með Fljótsdalshérað
var í fararbroddi um atvinnuupp-
byggingu frá því síðla á síðustu
öld, að Norðmenn hófu þar at-
vinnurekstur sinn, og fram undir
1920. Eftir það tóku aðrir lands-
fjórðungar við sér og fóru fram úr
Austurlandi í þessum efnum. Þetta
ræddi Páll við mig af dýpri skiln-
ingi, en þarna liggja að baki marg-
ir samverkandi þættir, sumir aug-
ljósir en aðrir ekki eins.
Páll Sigbjörnsson var ræktunar-
maður í fleiri en einum skilningi.
Hann gekk skógræktarhugsjón-
inni á hönd og sat lengi í stjóm
Skógræktarfélags Austurlands á
þeim ámm sem skógrækt og bú-
fjárhald voru ekki að öllu leyti
samstiga hér á landi. Þetta áhuga-
mál tók huga hans og starfsorku
jafnvel enn sterkari tökum þegar
um hægðist í ráðunautsstarfi
hans, eins og kringumstæður við
fráfall hans sýndu. En Páll stund-
aði einnig með vaxandi áhuga eftir
því sem á ævi hans leið ræktun
huga síns. Hann var áhugamaður
um mystik og las sér til og iðkaði
þau fræði fram til hins síðasta.
Kona Páls var Ingunn Gunnars-
dóttir, jafningi hans og stoð og
stytta og átti sinn ómælda þátt í
því hve mikið tilhlökkunarefhi það
ætíð var að koma inn á heimili
þeirra eða eiga von á þeim í heim-
sókn. Þau áttu þrjá syni sem upp
komust.
Ég votta þeim og öðrum aðstand-
endum þeirra dýpstu samúð okkar
hjóna. Matthías Eggertsson
Kristinn Guðjón
Olafsson
Fæddur 4. október 1926
Dáinn23.júlí 1993
Það er stirður og stífur penninn
minn, þegar ég minnist vinar
míns, Kristins Guðjóns Ólafsson-
ar. Við kynntumst um tvítugt og
vináttan hefúr varað í fjörutíu ár.
Við áttum ekki samleið um tíma,
ég var erlendis og svo þegar ég var
heima var hann oft á sjó eða við
vinnu úti á landi. Heldur hallaði
undan fæti hjá honum með heils-
una þegar hann varð eldri og ný-
lega gekk hann undir allmikla að-
gerð. Hann var þá svo lánsamur að
geta fengið íbúð við hæfi þar sem
stigar urðu honum ekki til trafala
og þökk sé þeim sem sáu um það.
Kristinn lifði og hrærðist í flug-
inu og hann vissi nánast allt um
flugvélar, sem vert var að vita og
flug yfirleitt. Þvf miður olli liða-
gigt því að hann gat ekki gert flug
að lífsstarfi sínu, eins og hann
þráði svo mjög. Hann gat talað
endalaust um flug. Hann gerði
mér það sem vinargreiða að ræða
þetta ekki við mig, vegna flug-
hræðslu minnar. Þetta vissi hann
og tók fullt tillit til þess.
Ég votta börnum, bamabömum,
systkinum og öðrum skyldmenn-
um Kristins mína innilegustu
samúð og ekki síst Sigurlaugu
móðursystur hans, sem sýndi hon-
um mikla ræktarsemi á þeirri leið
einfarans, sem hann kaus að fara
hin síðari ár.
„Drottinn minn gefi dánum ró,
en hinum líkn er lifa. “
Svavar Guðni Svavarsson
r
Sigurður Olafsson
söngyari
Mjólkurbíllinn stoppaði við brú-
arsporðinn og ég hentist í rútuna.
Hafði fengið að koma í bæinn úr
sveitinni 17. júní. í miðbænum
var aragrúi manns, suddarigning
og kalt. Skyndilega byrjaði maður-
inn á senunni að syngja og hljóm-
sveit að spila. Hinn hnípni mann-
grúi breyttist umsvifalaust í dans-
andi mannfagnað. Mikið óskaplega
dáði ég þennan töframann tónlist-
arinnar. Sólskin skein í hverju
hjarta og ástin blómstraði, þrátt
fyrir rigningu og kulda. Þessi
maður var Sigurður Ólafsson.
Foreldrar mínir voru með hesta-
mennskuna í blóðinu og mamma
lét ekki Fákskappreiðarnar sjálf-
viljug framhjá sér fara. Sögurnar
gengu yfir heimilishaldið. Þvflík
glæsimenni hann Sigurður á
Glettu og þeir Varmadalsbræður
Þorgeir í Gufunesi og Jón. Og
sprettimir. Var þetta ekki yfirnátt-
úrulegur hraði? Hvað hrossin gátu
verið falleg. Svo gerðu þeir að
gamni sínu líka. Þvflíkir menn,
hvflíkir hestar og þvflíkir tímar.
Skyldi Gletta liggja á skeiðinu
næst?
Sigurður tók mig fyrir löngu síð-
an tali og sagðist þykja ákaflega
vænt um afa minn í Tryggvaskála.
MIUHIlir
^ IwlIIHlHlll ^
„Ég var nefnilega sendur í sveit, en
strauk og kom seint um kvöld í
Skálann. Afi þinn tók á móti mér
brosandi, gaf mér að borða, hest-
inum hey og leyfði mér að sofa. Ég
hélt svo áfram um nóttina og ekki
orð um það meira.“
Sigurður seldi mér hest, Y1 frá
Austvaðsholti, sagði að Inga Val-
fríður sín — Snúlla — þyrfti eld-
húsinnréttingu. Ylur er leirljós
töltari og hefur minnst valdið
tveimur ástarsamböndum í fjöl-
skyldunni. Þau Sigurður og Snúlla
hafa jafnan fylgst með hestinum af
gleði. Erling sonur þeirra seldi
mér Glófaxa frá Vallholti. Ekki þarf
að spyrja að tamningunni hjá
þeim feðgum.
Sigurður er af höfðingjum kom-
inn, Snæfellingur, frændi Bjama
Braga seðlabankastjóra og Hauks á
Snorrastöðum. Afkomendur Jóns
dýrðarsöngs. Snúlla er af hinu
fræga Miðdalsfólki í Mosfellssveit,
en munir frá Guðmundi bróður
hennar voru mér í æsku staðfest-
ing sjálfrar sjálfstæðisbaráttunnar.
I aldarfjórðung hef ég stundað
nær öll hestamót landsins, oftast
með Sigurði og Snúllu, Erling og
hestunum þeirra. Vann lengi með
Hauki tengdasyni þeirra á Alþýðu-
blaðinu. Kraftur, gleði, félagslyndi
og listfengi eru eðliskostir sem all-
ir dá. Nú syrtir að í mannheimum
við fráfall yndislegs vinar og for-
ingja, en algóður guð gaf og al-
máttugur tekur hann aftur. Því er-
um við hans, hvort við lifum eða
deyjum.
Guölaugur Tryggvi Karisson