Tíminn - 26.08.1993, Qupperneq 1

Frétta-Tíminn...Frétta-síminn...68-76-48...Frétta-Tíminn..Frétta-síminii...68-76-48...Frétta-Tíminn...Frétta-síminii...68-76-48.
Fimmtudagur
26. ágúst 1993
159. tbl. 77. árg.
VERÐ í LAUSASÖLU
KR. 125.-
Fangamlr sem mestum óróleika ollu vom fluttlr f Síflumúlafangelsið f Reykjavfk. Tfmamynd SBS
Lögregla og fangaverðir brutu á bak aftur uppreisn 40 fanga á Litla-
Hrauni. Haraldur Johannessen:
„Akhei hægt aó vita
hvaó glæpamenn gera“
Hertar öryggisreglur vegna ítrekaðra stroka vistmanna og leit í
klefum eru helstu ástæður uppþotsins á Litla Hrauni, að mati Har-
alds Johannessen fangelsismálastjóra. Lögregla og fangaverðir
bældu niður þessa uppreisn síðdegis í gær en bróðurpartur þeirra
fanga sem vistaðir eru á Litla-Hrauni tók þátt í henni. i Ijósi síðustu
atburða verður gæsla í fangelsinu efld enn frekar.
Að sögn þeirra Haralds Johannes-
sen og Gústafs Lillendahl, forstöðu-
manns á Litla-Hrauni, hafa öryggis-
reglur í fangelsinu verið hertar mjög
að undanfömu. í fyrradag var gerð í
klefum skyndileit að óæskilegum
hlutum í fórum vistmanna. Höfðu
fangaverðir til dæmis grun um að
einhver hluti vistmanna væri undir
áhrifum lyfja sem ekki væru útgefin
af fangelsislækni. Reyndist þessi
grunur á rökum reistur því í klefun-
um fannst nokkuð af slfkurn lyfjum
sem og aðrir hlutir, til dæmis hnífar
og smáverkfæri.
Uppreisn fanganna hófst í kjölfar
áðumefndrar leitar í klefum þeirra.
Alls tóku um 40 af 52 föngum þátt í
henni. Óróleikinn, sem stigmagnað-
ist, ríkti allan þriðjudaginn og fram
eftir degi í gær. Til nokkurra átaka
kom milli vistmanna og fanga en
einnig höfðu þeir fyrrnefndu í
frammi ýmis mótmæli, svo sem
mótmælaspjöld þar sem stóð að
víkja skyldi forstöðumanni fangels-
isins úr starfi. „Rekið Gústa,“ stóð
þar skrifað.
Lögreglulið úr Reykjavík og frá Sel-
fossi var kallað á vettvang og einnig
var slökkvilið í viðbragðsstöðu.
Menn biðu átekta fram að hádegi í
gærdag. Þá var Iátið til skarar skríða
og þrír fangar fluttir á brott og fimm
þeim til viðbótar um kl. 15.30 í gær.
„Við töldum nauðsynlegt að fjar-
lægja þessa átta menn, þá sem við
teljum að hafi staðið fyrir þessari
uppreisn," sagði Haraldur Johann-
essen. Eftir að þessir átta fangar
höfðu verið fluttir á brott hvarf lög-
regla af vettvangi en áfram verður
þó höfð öflug öryggisgæsla í ljósi
reynslunnar. Kemur m.a. til greina
að fjölga fangavörðum vegna þessa.
„Það er nauðsynlegt að efla gæslu
því aldrei er að vita hvað glæpamenn
gera,“ sagði Haraldur Johannessen.
Rannsóknarlögregla ríkisins og
lögreglan á Selfossi munu fara með
rannsókn þessa máls. í Ijósi niður-
stöðu þeirrar rannsóknar verður
dæmt hvaða refsingu þeir fangar
sem að þessu stóðu fá, en fyrsta kast-
ið verða þeir hafðir í einangrunar-
vist í öðrum íangelsum.
Auk þess að gæsla verður nú efld
enn frekar á Litla-Hrauni segir Har-
aldur Johannessen að þetta sýni
glögglega hver þörfin sé fyrir úrbæt-
ur í þessum málaflokki. Sé til dæm-
is nauðsynlegt að byggt verði deilda-
skipt fangelsi en á næstunni er ein-
mitt ráðgert að hefja framkvæmdir á
Litla-Hrauni við nýja fangelsisbygg-
ingu. Hún verður deildaskipt en eins
og nú er dveljast allir fangarnir í
sama rými enda þótt þeir séu mis-
jafnlega sjúkir og eigi ólíkan af-
brotaferil að baki. -SBS, Selfossi.
Halldór Ásgrímsson:
Frambúðarlausn
á að byggjast
á samstarfi
Halldór Ásgrímsson, alþm. og fyrr-
verandi sjávarútvegsráðherra, segir
að hann hafi aldrei átt von á því að
einhver niðurstaða fengist í viðræð-
um íslendinga og Norðmanna um
veiðar í Barentshafi. Hann segir að
norska ríkisstjómin verði að átta sig á
því að ísiensku skipin verði ekki
stöðvuð nema með samningi á milli
þjóðanna eða þá með lagasetningu á
Alþingi sem hann telur ekki að sé
meirihluti fyrir.
„Ég er hinsvegar þeirrar skoðunar að
þessi mál verði ekki leyst til frambúð-
ar nema með miklu nánara samstarfi
þjóða við N-Atlantshaf, allt frá Kanada
til Rússlands. Hagsmunimir eru það
miklir í sambandi við allar auðlindir
hafsins að við þurfum að fara að hugsa
það allt upp á nýtt“
Halldór segir að menn geti reiknað
með því að svona vandamál verði við-
varandi. Jafnfiramt sé ekki hægt að bú-
ast við því að ná saman alþjóðlegum
samningum um það fyrr en við höfum
náð betur saman á þessum slóðum.
,>lenn hafa ýmsan vettvang til að
ræða þessi mál svosem Norður-Atl-
antshafsnefndina og síðan eru menn
að fikra sig áfram með samstarf í
kringum heimsskautasvæðin og einn-
ig í kringum Barentshafið. Ég býst við
því að það geti farið svo að næsta skref
verði að menn taki þetta upp á breið-
ara vettvangi, en ekki aðeins á milli ís-
lendinga og Norðmanna."
Eins og kunnugt er þá náðist ekkert
samkomulag í viðræðum íslendinga
og Norðmanna í Stokkhólmi um veið-
ar í Barentshafi. Það er mál manna að
ástæðan fyrir því sé að stutt er til þing-
kosninga f Noregi, sem verða um
miðjan næsta mánuð. Á meðan ósam-
ið er um veiðar á þessu svæði er það á
valdi hverrar útgerðar fyrir sig að
ákveða hvort eitthvert framhald verð-
ur á veiðum íslenskra skipa í Smug-
unni.
Svo virðist sem þessi málalok hafi
farið eitthvað fyrir brjóstið á formanni
Alþýðuflokksins sem virðist hafa haft
meiri væntingar um að samningar
tækjust, því hann sagði í fjölmiðlum
eftir fundinn að það væri ekki búið að
slíta stjómmálasambandi við Norð-
menn, enn sem komið væri.
„Það má vel vera að þetta sé sagt í
gamni en ég tel að þetta sé ekkert
gamanmál. Að mínu mati er það
óhugsandi að íslendingar og Norð-
menn missi sín hagsmunamál í það
far að fara að nefna slíka hluti. Hitt er
svo annað mál að það þarf að ræða
þetta mál eins og það er. Mér finnst
það einstaklega klaufalegt að missa
það uppí sprengingu, en ég veit ekki
hverju þar er um að kenna. En ég hef
aldrei vitað til þess að háttstemmdar
yfirlýsingar út og suður væru til ann-
ars en skaða.“
Halldór Ásgrímsson segist ekki gera
sér neina grein fyrir því hvert fram-
hald þessa máls verður.
„Ég held að það viti enginn og það sé
ekki annað að gera en að sjá bara til.
Það þýðir væntanlega að einhver ís-
lensk skip munu halda áfram að reyna
veiðar þama og halda í sinn rétt“
Halldór segir að það geti enginn
reiknað með neinu öðru þegar við er-
um í þessu skelfilega ástandi með okk-
ar eigin fiskistofna. -grb
Askja hefur sigið um
50 sm ð tiu arum
Askja hefur á dnum áratug sigið gerist neitt Þama hafa ekki orðið
um hálfan metra. Eldfiallið hefur neinir stórir jarðskjálftar eða gos.
sigið um 3-5 sentímetra á hverju Þetta sig sýnir að það er að minnka
árl Nýleg mæling staðfestir að í kvikuhólfi undir fjallinu, en
þetta sig heldur áfram. Freysteinn spumingin er hvað veldur þessum
Sigmundsson jarðeðlisfræðingur þrýstingsbreytingum. Það má
segir að þetta sig sé með mestu segja að við eigum eftir að finna
hreyfingum á eldfjöllum sem góðaskýringuáþessu,“sagðiFrey-
mælst hafi hér á lancÚ. Hann segir steinn.
að jarðfræðingar hafi enn ekki Freysteinnscgiraðþegarsigásér
skýringar á þessum breytingum f stað í eldfjalli og þrýstingur f
Öskju. kvikuhólfi minnkar séu minni lík-
Eysteinn Tfyggvason jarðeðlis- ur á eldgosi. Hann segir að það
fræðingur átti frumkvæði að því að sem sé að gerast í öskju sé ekki
setja upp mælitæki í Öskju árið endilega vísbending um að minni
1966. Fram til 1983 skiptust á líkur séu á að eldfjallíð gjósi. Það
tímabil þar sem fiallið ýmist reis geti tekið upp á því að rísa aftur og
eða sdg. Frá 1983 hefúr Askja hins reynslan sýni að slíkt ris geU gerst
vegar sigið stöðugt um 3-5 sentí- mjöghratt.
metra á ári. Fyrir nokkrum dögum Eysteinn Tryggvason segir að
var hæð eldfiailsins mæld og kom ýmsar kenningar séu í gangi um
þá í Ijós að fjallið hefúr sigið f hvers vegna Askja hagi sér svona.
miðri öskjunni um 3-4 sentfmetra Hann segist sjálfúr halda að þetta
á síðustu tólf mánuðum. Þetta þýð- sig standi í einhverju samhengi við
ir að Askja hefúr sigið um hálfen Kröfluelda. Þeirri spurningu sé
metra síðan árið 1983. hins vegar ósvarað hvers vegna sig-
„Þetta er orðið óeðlilega mikið ið haldi áfram eftir að Krafla er
sig. Þetta er miklu meira en við hættaðgjósa.
höfúm séð annars staðar og er því Það varð mjög stórt gos í öskju
mjög forvitnilegt. Við vitum ekki 1875. Sfðan urðu nokkur eldgos f
umönnurdæmiumaðþaðeigisér fjallinu á árunum 1921-1926.