Tíminn - 11.12.1993, Qupperneq 3

Laugardagur 11. desember 1993
3
Eg er bara
stelpa
VDLBORG
DAVÍÐSDÖTTIR
fréttamaðnr, rlthöfundnr
og afkomandl galdrabrennn-
mannsins Jóns Kortssonar
að
vestan
Vilborg Davíðsdóttir er 28 ára gömul
kona að vestan. Hún er fréttamaður á
Stöð tvö og Bylgjunni og sendi frá sér í
vetursína fyrstu bók, Við Urðarbrunn,
sem er skáldsaga er gerist á íslandi fyr-
ir 1100 árum. Að baki bókinni liggur
heilmikil heimildavinna og pælingar í
lifnaðar- og þjóðháttum þessa tíma, að
viðbættum þessum hefðbundna skáld-
lega neista og frásagnargleðinni sem
þarf til aðgæða prentsvertuna lífi.
„Þetta er svipað og að ganga með
bam í maganum í langan tíma og
gefa það síðan frá sér. Maður situr
eftir með einhveija tómieikatil-
finningu. Þú ert ekki með bamið
Iengur innan í þér, heldur ert með
það í höndunum og aðrir horfa á
það, vega og meta og fella sinn
dóm. Maður er fullur kvíða þar til
dómamir koma. Ég hef sem betur
fer fengið jákvæð viðbrögð. Bóka-
útgefendur tala stundum um eftir-
fæðingarþunglyndi þegar rithöf-
undar hafa skilað síðasta handrití.
Mér er sagt hjá Máli og menningu,
að sumir höfundar séu í sérstakri
sálgæslu á meðan þetta þunglynd-
istímabil er að ganga yfir. Þeir segja
að það Iendi flestir rithöfundar í
þessu, jafnvel þó bækumar þeirra
fái mjög jákvæða dóma og seljist
grimmt'
—EJhiviðurinn í bók þinni er sóttur
rúmlega þúsund ár aftur í tímann.
„Sagan gerist á landnámsöld, um
aldamótín 900. Þá em ekki nema
fimmtán ár síðan fyrsta fólkið flutt-
ist til íslands. Það, sem knýr sög-
una áfram, er barátta ungrar am-
báttar fyrir betra lífi. Kannski knýr
það okkur öll áfram, við viljum
hafa það svob'tíð betra, komast ögn
hærra. Sögupersónan, Korka, hef-
ur allt á mótí sér. Hún er frilludótt-
ir, ambátt í lægsta þrepi samfélags-
ins. Fædd af keltneskri ambátt,
sem var hjákona. Faðir hennar
gengst ekki við henni. Móður
hennar var hugsanlega nauðgað,
en í það verður lesandinn að ráða
sjálfur.
Gegn öllu þessu verður hún að
berjast til þess að eiga möguleika á
að vinna sig upp. Hún sættir sig
ekki við ánauðina. Sættir sig ekki
við að vera þræll. Þetta er í stuttu
máli það, sem sagan snýst um."
— Eru þetta í grundvallaratriðum
sömu tiljinningar og sama lijsbarátta
og fólk heyr í dag?
„Já og nei. Á þessum tíma er
stéttaskipting mjög mikil. Ætt eða
ættleysi, fátækt eða ríkidæmi skipt-
ir öllu máli. f dag skiptir auðvitað
máli hvaðan þú kemur og hverra
manna þú ert, en ekki í neinni lík-
ingu við það sem gerðist þá. Korka
berst þá ekki fyrir jafnréttí kynj-
anna. Á þessum tíma nutu fijálsar
konur ákveðins sjálfstæðis og
höfðu afmörkuð völd. En hún
kemur úr stétt, sem naut ekki frels-
is og einskis réttar."
— Þú ert búin að vinna við frétta-
menrisku í átta ár. Nýtist það þér við
ritstörf og getur frægðin hjálpað til við
að selja bækur?
„Er ég fræg?! Að vera fréttamað-
ur hefur að þessu leytí stóran kost
og líka galla. Kosturinn er sá, að ég
hef vonandi lært á þessum átta ár-
um hvemig á að halda athygli
fólks. Setja hlutina þannig fram að
fólk skilji þá, hlusti á mig og fylgi
mér eftir og meðtaki þá. Gallinn er
að fréttamenn þurfa að stytta mál
sitt mjög og skrifa knappan stíl. Það
hefur alltaf ergt mig að þurfa að
skrifa stuttar fréttir. Maður verður
að gera það; upplýsingaflæðið er
það mikið að fólk meltir ekki lang-
ar fréttír og þær verða lítið spenn-
andi og leiðinlegar.
Fréttamaður skrifar hlutlausan
texta og lætur ekki í ljós srnar
skoðanir og tilfinningar. Þegar þú
skrifar sögu, snýst þetta alveg við.
Þú verður að hafa skoðun á
viðfangsefninu og þú verður
að sýna miklar tilfimringar.
Það var dálítið átak að leyfa
sér það, en þegar ég komst yfir
það og gat látíð gamminn
geisa, fór ég að lifa í tveimur
heimum. Ég kom heim úr
vinnunni, úr snöggsoðnum,
hörðum fréttaheimi, settíst við
heimilistölvuna mína og byrj-
aði að skrifa. Það veitti mér bæði
útrás og hvfld."
— Persónan á bak við höfundinn og
fréttakonuna, hver er hún?
„Ég er bara stelpa að vestan.
Fædd og uppalin á Þingeyri við
Dýrafjörð, en fór mjög ung að
heiman. Var ekki nema fjórtán ára
þegar ég fór í heimavistarskóla,
fyrst á Núpi og síðan í Menntaskól-
ann á ísafirði. Þaðan fór ég mjög
fljótlega suður til Reykjavíkur og
hef verið þar meira og minna síð-
an. Samt sem áður er ég alltaf að
vestan og þar á ég mitt fólk.
Það er stundum talað um tvær
þjóðir í einu landi og ég tilheyri
báðum. Ég er bæði Reykvfldngur
og Vestfirðingur og ég held að ég
njótí þess í fréttamennskunni að
geta séð hlutina frá sjónarhóli
beggja."
— Þitt fólk fyrir vestan, þín jjöl-
skylda?
„Ég er úr stórri fjölskyldu. Á eina
yngri systur og fjóra eldri bræður.
Þess vegna er ég svona frek, ég hef
alltaf þurft að vera að rífa kjaft!
Pabbi var sjómaður, vélstjóri á tog-
ara í 25 ár.
Ég var einfari sem krakki. Ég
varð læs fimm ára gömul og lagðist
í bækur mjög snemma. Bættí
þannig upp ákveðið vinaleysi og
dáðist að fólki sem gat skrifað góð-
ar bækur. Ég reyndar las svo mikið
að ég skaddaði í mér sjónina. Ég er
næstum því blind. Fyrstu ferðimar
von
SAttu
á gestum?
Úrvals matreiðslubók í umsjá Guðrúnar Hrannar Hilmarsdóttur
hússtjórnarkennara, sem prófaði alla réttina. Stóraukin og endurbætt útgáfa.
• I bókinni eru 500 litmyndir sem auðvelda góða og skemmtilega matargerð og
Ijúffengan bakstur.
• Hver rétturfœr heila opnu - stór litmynd af réttinum tilbúnum, uppskrift og
litmyndaröð með skýringum sem sýnir handtökin við undirbúning og gerð réttanna.
• Matreiðslubók sem kemur sér vel í eldhúsinu og er notuð aftur og aftur.
til Reykjavíkur voru til þess að
kaupa handa mér ný gleraugu. Frá
sex til fjórtán ára aldurs fór ég einu
sinni á ári til þess að skipta um
gleraugu. Það var mikið frelsi að fá
linsur og sjá hvemig heimurinn lít-
ur út í rigningu.
Upphaflega fór ég út í blaða-
rnennsku m'lján ára gömul, vegna
þess að í mér blundaði þessi
draumur um að skrifa. Á þessum
aldri hafði ég hins vegar ekki nógu
mikið sjálfstraust til þess að trúa
því að ég gætí nokkúm tífna skrif-
að bók. Einhvem daginn hugsaði
ég með mér: Annað hvort reyni ég
þetta eða telst aumingi ella."
— Og niðurstaðan er?
„Það dæmir enginn í sjálfs síns
sök. Ég er að minnsta kostí búin að
reyna þetta og komast að því að
mér finnst þetta óskaplega gam-
an."
— Getur sögupersóna öðlast sjálf-
stætt líf að einhverju leyti í höndum
þess, sem býr hana til?
„Söguhetjan í þessari fyrstu bók
minni er það sjálfstæð að hún er
ekki lengur hluti af mér. Hún er
það sterkur karakter að hún ræður
sér sjálf.
Ég sé tímann ekki fyrir mér sem
beina línu, heldur sem nokkurs
konar hring. Mér finnst eins og
Korka sé þama ennþá. Þetta er ef
til vill undarlega til orða tekið, en
fyrir mér er fortíðin nálæg og lif-
andi og tilgangurinn með bókinni
er öðrum þræði að koma þeirri
hugsun til skila. Ég hef alltaf hrifist
af hugsuninni um tímaferðalög.
Þetta er tímaferðalag ellefu hundr-
uð ár aftur í tímann."
— Ertu sátt við sögupersónuna þeg-
ar þú skilur við hana?
„Ég held að mér sé óhætt að
ljóstra því upp að ég hef ekki sagt
alveg skilið við Korku."
—Korka er skyggn og gædd dulræn-
um hæpleikum. Hún lærir rúnir og er
það sem sumirgætu kallað ídag, göldr-
ótt. En hvað með höfundinn, sem til-
heyrir Vestprðingum, sem oft hafa þótt
dálítið sér á parti? Er Vilborg Davíðs-
dóttir göldrótt?
„Ég er ekki einu sinni berdreym-
in! En í þessu samhengi er dálítið
skondið að geta sagt frá því að ég er
af ætt sem heitir Kortsætt. Pabbi
minn hefur mikinn áhuga á ætt-
fræði og hann hefur komist að því
að einhvers staðar aftur í öldum á
mín fjölskylda forföður sem hét
Jón Kortsson. Hann ofsóttí fólk,
sem orðað var við kukl, og stóð
fyrir galdrabrennum. Mér finnst
óhugnanlegt að eiga þennan for-
föður."
— Þannig að þú ert ekki á sömu
línu og Jón Kortsson?
„Nei! Kuklið er ekkert annað en
fróðleiksfýsn. Menn vilja vita,
menn vflja skilja. Komast að því
hvað veldur og hver er tilgangur-
inn með þessu öllu saman."
Ámi Gunnarsson
SETBERG
Freyjugötu 14, sími 91 17667
Verð: 3.560 kr.