Tíminn - 19.02.1994, Blaðsíða 14

14
fjfamnii
Laugardagur 19. febrúar 1994
Elín Gubbjörg Sveinsdóttir
Tengdaamma mín, Elín Gub-
björg Sveinsdóttir, Álfheimum
8, Reykjavík, andaöist á Land-
spítalanum 29. desember síðast-
liðinn, 95 ára að aldri.
Mig langar aö fara um Elínu fá-
einum orðum, þótt seint sé,
enda er hún mér og flestum
öðrum, er til hennar þekktu,
einkar minnisstæð.
Elín átti mikið andlegt og lík-
amlegt þrek; var sívinnandi
langt fram á elliár, enda kvik í
hreyfingum og grönn. Elín var
kona alvörugefin, en átti líka
mannlega hlýju í ríkum mæli
og gat bmgðib fyrir sig græsku-
lausu gamni. Hún var hógvær
og kurteis, en gat verið ákveðin,
ef því vár ab skipta; abfinnslur
hennar meira í ætt viö ,um-
hyggjusemi en nöldur og kvart-
anir. Jafnframt vom greiðvikni
og gjafmildi ríkir þættir í eðlis-
fari hennar, þótt aldrei bæri '
hún há laun. Nutu margir þess-
ara eðliskosta hennar, þar á
meðal ég og mín fjölskylda.
Elín fæddist á Reyni í Mýrdal 7.
júlí 1898. Vom foreldrar hennar
hjónin Gróa Guðmundsdóttir
(f. 1859, d. 1905) og Sveinn Sig-
urðsson (f. 1855, d. 1910) bóndi
þar. Vom böm þeirra auk Elín-
ar: Gubmundur (f. 1884), lést
innan mánaðar; Gubríður (f.
1886), húsfreyja í Vík og Reykja-
vík; Ásgeir (f. 1889), dó það
sama ár; Ólöf (f. 1891), dó ung;
Ásgeir (f. 1895), dmkknaði ung-
ur vib sjóróðra; Ágúst (f. 1895),
verkamaður lengst af í Keflavík,
lifði til hárrar elli.
Ekki var heiglum hent ab færa
björg í bú af miðunum út af
hafnlausri sandströnd Suður-
lands frá sveitabæjum í Skafta-
fellssýslum, og alltof oft tók Æg-
ir sinn toll í mannslífum, þótt
gjöfull væri; en Ásgeir bróðir El-
ínar dmkknaði ungur við sjó-
róðra og ennfremur dóu bábir
foreldrar hennar, meðan hún
var enn innan við fermingu.
Hljóta slíkir atburbir í lífi ungrar
stúlku að hafa áhrif á ómótaöa
unglingssál, en Elín brotnabi
ekki undan þessum þunga, og
aldrei varb ég var vib beiskju í
fari hennar.
Þegar móbir Elínar dó, sá hún
um heimili föður síns, en við
fráfall hans tóku hjónin á hinni
hálflendunni á Reyni hana í
fóstur næstu fjögur árin. Hém
þau Sigríður Brynjólfsdóttir og
Einar Brandsson. Reyndust þau
Elínu sem besm foreldrar og
taldi hún þab mikið lán að hafa
fengib skjól hjá þeim á þessum
mótunarárum.
Ekki var fjölbreytt atvinna í
boði á fyrstu áratugum aldar-
innar fyrir ungar stúlkur, síst
þær sem stóðu uppi einar síns
liðs; því síður kom til greina að
setjast á skólabekk, þó að góðar
gáfur og vilji væri fyrir hendi.
Þar réðu peningamálin og aldar-
andinn úrslitum.
Þegar Elín fluttist frá Reyni,
gerðist hún því vinnukona í
Norður- Vík á áranum 1914-15
og í Suður-Vík 1915-18, en fór
þá til Reykjavíkur og vann ýmis
störf á vetuma, en var kaupa-
kona í sveit á sumrin.
Elín giftist 12. október 1921
Þórami Auðunssyni (f. 15.2.
1892) frá Eystri-Dalbæ í Land-
broti. Átm þau heima í Eystri-
Tungu 1921-22, en þá fóm þau
ab Fagurhlíð í sömu sveit.
í Fagurhlíð byggbu þau upp öll
hús bæði fyrir fólk og fénað og
bættu jörðina á margan hátt.
Meöal annars leiddu þau bæjar-
lækinn gegnum kjaUarann á ný-
reistu íbúðarhúsi og komu þár
fyrir 6 kW túrbínu, sem gekk
framyfir 1970, einni þeirri
fyrsm á sveitabæ á landinu. Var
rafmagniö notað til ljósa, hitun-
ar og eldunar, enda enginn
reykháfur á íbúðarhúsinu. Vom
SkaftfeUingar í fararbroddi um
raflýsingar frá heimarafstöbv-
um á þessum ámm.
Þau Elín og Þórarinn bjuggu í
Fagurhlíð til ársins 1940, er þau
fluttu búferlmn í Mosfellssveit,
en á þeim tíma var uppgangur í
landbúnaði í sveitunum um-
hverfis Reykjavík, enda nutu
þær nálægðar við stærsta mark-
að landsins í ört vaxandi höfub-
borg, og átti það ekki síst vib um
mjólkurframleiðsluna. Hins
vegar vom aðdrættir og sam-
göngur allar enn meb því örb-
ugasta í Skaftafellssýslum á þess-
um áram sökum vegalengda,
óbrúabra stórfljóta og hafnleys-
is.
Þau Elín og Þórarinn vora fyrst
í ráðsmennsku hjá Eiríki Orms-
syni og hans fjölskyldu á
Skeggjastöbum í Mosfellssveit í
fjögur ár. Eftir það áttu þau
heima í eitt ár á Úlfarsá og
Markholtsmelum, en hófu síð-
an að reisa nýbýlið Láguhlíð
1945 úr landi Lágafells, er Thor
Jensen átti. Fluttu þau í Lágu-
hlíb 1946.
í Hlíö reistu þau Elín og Þórar-
inn eigin höndum og með
dyggri aðstoð bama sinna íbúð-
arhús, hlöðu og fjós, og vom
mannvirki þessi sambyggö, en
slíkt byggingarlag var algengt
um þessar mundir. Auk þess
byggöu þau hænsnahús með
geymslu og lítið fjárhús.
Þórarinn lagöi allar raflagnir
sjálfur, og þau leiddu líka heitt
vatn í bæinn og fjósið og komu
upp súgþurrkun með heitum
blæstri. Þá ræktuðu þau og
Sveinn sonur þeirra síðar nálega
hvem lófastóran blett á jörð-
inni, rúmlega 20 ha, tíndu grjót
úr skriöum og létu ræsa fram
mýrar. Var mjög vandab til allra
framkvæmda í Hlíð og um-
gengni öll hin snyrtilegasta.
Enda þótt mjóíkurframleiðsla
væri gildasti þátturinn í búskap
þeirra Elínar og Þórarins, lögbu
þau einnig stund á aðrar bú-
greinar, svo sem eggjafram-
leiðslu og rófna- og kartöflu-
rækt, enda bauð nálægbin við
þéttbýlið upp á slíka búskapar-
hætti. Komrækt reyndu þau
ennfremur um tíma sem for-
ræktun fyrir túnaræktim.
Hlíð var lítil jörð og bauð ekki
upp á stórkostleg umsvif, en
með alúb og útsjónarsemi tókst
þeim Elínu og Þórami að reka
þar ágætt bú á þeirrar tíðar
mælikvarba. Þau fóm vel meb
skepnur og vom samhent og
dugleg og nutu hjálpar bama
sinna við bústörfin.
Elín og Þórarinn eignuöust
fjögur böm. Þau em: 1) Valgerö-
ur (f. 1922) húsmóðir, ekkja
Stefáns Gubjónssonar verka-
manns. Eignuðust þau tvær
dætur, Dóm og Kristjönu, en
misstu einn son ungan. Val-
gerbur átti áöur Elínu Sigurðar-
dóttur. 2) Guðlaug Gubný (f.
1925), sérleyfishafi og rútubíl-
stjóri, ekkja Ingvars Sigurbsson-
ar sérleyfishafa. Eignuðust þau
tvo syni, Þór og Sigurð, og tvær
dætur, Sigríöi og Elínu. 3) Ólöf
(f. 1928), kennari vib Lang-
holtsskóla. Fyrrverandi eigin-
maður hennar er Ámi Jóhanns-
son verktaki. Eiga þau tvo syni,
Ágúst Þór og Guðjón, og tvær
dætur, Guðbjörgu Gígju og Jó-
hönnu Hörpu. 4) Sveinn (f.
1931), fyrst bóndi í Láguhlíð og
síðar í Kolsholti vestra í Vill-
ingaholtshreppi í Flóa. Eigin-
kona hans er Halla Aðalsteins-
dóttir. Eiga þau tvo syni, Þórar-
in og Aðalstein, og tvær dætur,
Elínu Bjamveigu og Öldu Ag-
nesi.
Ég sá Þórarin aldrei, en honum
er lýst svo, aö hann hafi verið
hægur í fasi og yfirvegaður, hár
og grannur og fríður í andliti.
Léku flest verk í höndunum á
honum. Fyrrverandi tengdason-
ur þeirra hjóna, Ámi Jóhanns-
son, viðhafði þau orð í mín
eyru, einu sinni þegar búskap-
inn í Hlíð bar á góma, að Þórar-
inn hefði verið „bóndi af lífi og
sál".
En Þórarinn Aubunsson var
líka víðlesinn og sjálfmenntað-
ur, sér í lagi á sviði raffræði og
raflagna. Hafði hann imnið viö
þá ibn sem ungur maður á veg-
um Halldórs Guðmundssonar
og Bjama Runólfssonar í Hólmi,
og í tengslum við það starf kom-
ið í flestar sveitir landsins. Hann
var og ungmennafélagsmaður
og hafði kennt sund í Land-
broti.
Ekki nutu Þórarinn og Elín
lengi ávaxta verka sinna í Hlíö.
Þórarinn hafði um árabil verið
heilsuveill, og lést hann 24.6.
1957. Flutti Elín um þab leyti
kl u
UTBOÐ
F.h. Malbikunarstöðvar Reykjavikurborgar, er óskað eftir tilboðum I
13.300-17.600 tonn af asfalti.
Útboðsgögn verða athent á skrifstofu voni, Frfkirkjuvegi 3, Reykjavik.
Tilboðin verða opnuð á sama stað fimmtudaginn 14. april 1994, kl. 11,00.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
(REYKJAVÍK PURCHASING CENTER) Frikirkjuvegi 3 - Sími 25800
kl h
F.h. Byggingadeildar borgarverkfræðings, er óskað eftir tilboöum I lóðar-
framkvæmdlr við leikskólann Funafold 42.
Helstu magntölur
Malbik 800 mJ
Hellulagnir 700 m2
Grassvæði 1.750 m2
Gróðurbeð 600 m3
Maiarsvæði 550 m2
Útboösgögn veröa athent á skrifstofu vorri, Frikirkjuvegi 3, Reykjavik, gegn kr.
10.000,- skilatryggingu.
Tilboöin verða opnuö á sama stað fimmtudaginn 3. mars 1994, kl. 14,00.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
(REYKJAVÍK PURCHASING CENTER) Fríkirkjuvegi 3 - Sími 25800
t MINNING
ásamt dótturdóttur sinni Elínu
Sigurðardóttur, sem var alin
upp í Hlíð hjá afa sínum og
ömmu, fyrst í Drápuhlíð 17 til
Guðlaugar og Ingvars og síban í
Álfheima 8 til Ólafar dóttur
sinnar og Áma tengdasonar
síns. Hins vegar tók Sveinn son-
ur Elínar við búinu í Hlíð ásamt
eiginkonu sinni Höllu Aðal-
steinsdóttur, en þau hjón
bjuggu í Hlíð til ársins 1969, er
þau seldu jörðina og festu kaup
á Kolsholti vestra í Flóa, og hafa
búið þar síðan. Var þá þéttbýlis-
myndun mjög farin að þrengja
ab bændum í Mosfellssveit.
Þvi fer fjarri að Elín hafi sest í
helgan stein, þó að hún væri
komin í skjólið hjá dóttur sinni
og tengdasyni. Þau Ólöf og Ámi
unnu bæði úti, enda fjölskyldan
stór og nýbúið að reisa raðhús í
Álfheimimum. Hvíldi því heim-
ilishaldið mjög á herðum Elín-
ar, jafnframt því sem hún 61
upp dótturdóttur sína og nöfnu
og tók þátt í uppeldi bama Ólaf-
ar og Áma. Annars vom þær
mæðgur Elín og Ólöf samrýndar
um flesta hluti og samtaka um
öll heimilisstörf, milli þeirra
ríkti trúnabartraust. En þrátt
fyrir miklar annir fann Elín
samt tíma til að sinna hugðar-
efnum sínum: starfa meö Kven-
félagi Langholtssóknar, hlusta á
útvarp, lesa og prjóna. Þá ferö-
aðist hún nokkuð um landið á
efri ámm sínum og fór meira að
segja til Grikklands. Þar að auki
geröi hún sér far um að heim-
sækja vini og ættingja og alveg
sérstaklega þá, sem áttu við ein-
hver bágindi að stríða. Til að
mynda leit hún oft inn til kjör-
móbur minnar, þegar hún bjó
ein ekkja í Sólheimunum, vib
hnignandi heilsu.
Eftir að við Elín Sigurðardóttir
fórum að vera saman, var það
sérstök en jafnframt ánægjuleg
lífsreynsla fyrir mig, sem kom
úr lítilli fjölskyldu, að kynnast
heimilisbragnum í Álfheimum
8, meðan bömin vom enn öll
heima. Það var ekki einasta ab
fjölskyldan væri stór, heldur var
líka mjög gestkvæmt á heimil-
inu. Þar komu næstu nágrann-
ar, vinir og ættingjar og fólk úr
fjarlægum landshomum, sumir
jafnvel til að gista meðan þeir
ráku erindi sín í höfubstabnum.
Þar var alltaf einhver að koma
eða einhver að fara. Minnti
heimilið einna helst á stórbýli í
þjóðbraut héma áöur fyrr.
Öllu þessu fólki sinnti Elín af
stakri alúð og sömuleiðis Ólöf,
þegar hún var ekki að vinna ut-
an heimilis. Það var ævinlega
matur handa öllum, kaffi á
könnunni og eitthvað gómsætt
meö því, svo sem pönnukökur,
kleinur, heimabakað flatbrauö
og fleira í þeim dúr. Og þótt
mikið væri ab gera, gaf Elín sér
samt tíma til að setjast nibur
stundarkorn og spyrja gestina
almæltra tíðinda og ræða lands-
ins gagn og nauösynjar. Hafði
Elín einstakt lag á að láta öllum
líða vel, er vom nálægt henni,
jafnt imgum sem öldnum, enda
var kynslóöabilið svokallaða
óþekkt fyrir henni. Þá átti Elín
auðvelt með að laga sig að
breyttum aðstæbum og tímum,
eins og lífshlaup hennar ber
glöggt vitni um, og kynnast
nýju fólki með ólík viðhorf og
bakgmnn.
Bömin uxu úr grasi, urðu full-
oröin og stofnubu sín eigin
heimili; ég og mín kona fluttum
norður í land. Elín var ekkert
imglamb lengur, en heimilis-
haldið í Álfheimum 8 tók eng-
um sýnilegum breytingum við
það. Þar var iöulega margt um
manninn.
Bamaböm Elínar gátu jafnan
komið með sín böm í pössun í
Álfheima, ef þannig stóð á, ell-
egar fengið þar inni um stund-
arsakir með fjölskyldur sínar,
meban bebið var eftir varanlegu
húsnæbi. Þá gistum við, ég og
mín fjölskylda, iðulega í Álf-
heimum, þegar við komum í
bæinn. Og þegar sonur minn og
dóttir fóm að ferbast á eigin
spýtur, lá leið þeirra oft þangað.
Elín Sveinsdóttir var kirkjuræk-
in, en bar ekki trú sína á torg.
Hún fýlgdist vel með þjóðmála-
baráttunni allt til loka og hafði
mjög fastmótaðar skoðanir, sem
hún gat varið og rökrætt. Ung
ab árum drakk hún í sig hug-
sjónir ungmennafélagshreyf-
ingarinnar. Hún var alla tíð stök
bindindiskona, áleit áfengi og
tóbak og önnur vímuefni leiða
til ófamaðar. Þar var hún viss í
sinni sök, eins og á svo mörgum
öðram sviðum. Elín hafði mik-
inn skilning og samúð með
sveitafólki, lífsbaráttu þess og
kjömm. Hún fylgdi Framsókn-
arflokknum að málum, og ekki
þótti mér lakara að skoðanir
okkar tengdaömmu skyldu fara
saman að þessu leyti. Hins vegar
var hún misánægð með forystu
flokksins eins og gengur, en það
er einmitt einkenni þeirra, sem
em heilir í pólitík, að gera meiri
kröfur til sjálfs sín og eigin liðs-
manna en andstæöinganna.
Síöasta rúma eina og hálfa árib,
sem Elín lifði, bjó hún við
hnignandi heilsu, en hafði jafn-
an áöur á lífsleiðinni verið eink-
ar heilsuhraust. Hún var þá
stundum á sjúkrahúsi, en náði
tímabundnum bata á milli, kom
heim og reyndi ab sinna störf-
um sínum. I júlí í sumar fór Elín
svo í síbasta sinn I upphlutinn
sinn og hélt upp á 95 ára afmæl-
isdaginn sinn í hópi vina og
ættingja. En leiðin var orðin
löng og starfið mikið að vöxt-
um, og ellin beygir alla að lok-
um, jafnvel styrkustu stofna.
Það er gangur lífsins, því lög-
máli veröum viö öll að lúta.
Elín lést þann 29. desember
síðastliðinn, eins og áður segir.
Hún var jarðsungin frá Lang-
holtskirkju 6. janúar af séra Sig-
uröi Hauki Guðjónssyni. Félag-
ar úr Karlakómum Fóstbræðr-
um sungu við jarbarförina og
var Ámi Jóhannsson einn með-
al söngmanna, en milli hans og
Elínar ríkti ætíð gagnkvæm vin-
átta. Var athöfnin öll einstak-
lega falleg, bæði orð prestsins og
söngurinn.
Þótt Elín hefbi aldrei mikil
mannaforráð um dagana, var
fjölmenni við útförina, erfis-
drykkjuna í Safnaðarheimili
Langholtssóknar og í Fossvogs-
kirkjugarði, þar sem hún var
lögö til hinstu hvílu við hlið
eiginmanns síns. Sýnir það bet-
ur en orð fá lýst, hve Elín Guð-
björg Sveinsdóttir var mörgum
kær.
Sölvanesi, 26. jan. 1994,
Magnús Oskarsson