Tíminn - 11.05.1994, Blaðsíða 7

Miðyikudagyr 11. maí 1994

7
Úr Mávinum, en Gunnar Stefánsson, leiklistargagnrýnandi Tímans, segir í úttekt sinni ab naubsynlegt hafi verib ab fá
ferska strauma frá útlöndum, eins og uppfcerslan á Mávinum er dœmi um.
Merkib reist hátt
Þá er að nefna Seið skugganna
eftir Lars Norén, öndvegisleik-
skáld Svía nú á dögum, sem
sett var upp á Litla sviði Þjóð-
leikhússins. Þetta verk fjallar
um Eugene O'Neill og er eins
konar speglun á stórvirki hans
Dagleiðin langa inn í nótt.
Mjög forvitnilegt verk, vel
skrifað og dramatískt. Sýning
Þjóðleikhússins er vönduð og
átti Helgi Skúlason þar af-
burðaleik.
Að síðustu er svo Gauks-
hreiðrið sem enn gengur, sýn-
ing sem er fróðlegt að sjá til aö
gera sér grein fyrir mun leik-
húss og kvikmyndar, því marg-
ir muna Jack Nicholson á hvíta
tjaldinu í myndinni sem
byggð er á sömu skáldsögu. Og
sýning Þjóðleikhússins sem
Hávar Sigurjónsson setur á
svið, líklega fyrsta leikstjórnar-
verkefni hans þar, stendur vel
fyrir sínu og minnir okkur á að
ekkert jafnast á við andartakið
í leikhúsinu.
Af þessu sjáum við að Þjóð-
leikhúsið hefur reist merkið
hátt í vetur, boðið upp á kost
við flestra hæfi: Ný íslensk
leikrit, nýtt erlent, klassík,
bæði frá þessari öld og eldri
klassík, barnaleikrit, unglinga-
verk. „Þung" og „létt" viö-
fangsefni í hæfilegum hlutföll-
um, eldri og yngri leikstjórar
og leikarar fá aö spreyta sig við
verkefni sem gefa þeim góð
tækifæri. Gamlir leikhúsgejtir
hafa auðvitaö mikla ánægju af
að sjá Róbert og Kristbjörgu,
Helga og Bríeti, Gunnar og
Herdísi njóta sín eins vel og sjá
mátti í vetur, og gaman er að
sjá nýjar stjörnur, Ingvar og
Steinunni Ólínu sem nú skína
í Gauragangi.
En hvað sem stjörnuleik líður
er mest vert um heilsteypt og
vönduð vinnubrögð í heildar-
gerð sýninga. Slíkt veltur á
starfi leikstjórans fyrst og
fremst og virðist Þjóðleikhúsið
nú hafa á þeim vettvangi hæfu
liöi á að skipa. Síðan er nauð-
synlegt að fá ferska strauma frá
útlöndum eins og sýningin á
Mávinum er dæmi um. Hins
vegar eru stofnanaleikhús lítt
gefin fyrir eiginlega tilrauna-
starfsemi og framúrstefnuverk
eru sjaldan sýnd þar. Er Þjóð-
leikhúsið engin undantekning
í þeim efnum. Mætti vísast
nota Smíðaverkstæðið eða
Litla sviðið meir til slíkra
hluta. Stofnanaleikhús njóta
líka góðs af starfsemi frjálsra
leikhópa á því sviöi og geta
nýtt þá reynslu sem þar fæst.
Þessa hópa þarf að styðja og
það er áhyggjuefni hve úr
starfsemi þeirra hefur dregið
síðustu ár. Þá er ekki vafi á að
sveigjanlegra ráðningarform
starfsmanna leikhússins verður
til að hrista upp í starfseminni
og er til góðs, þótt sárindum
kunni að valda í bili eins og
gerðist fyrir fáum árum.
f I . . » f ?
Hlutur
Borgarleikhússins
Því miður veröur ekki sagt að
Borgarleikhúsið hafi staðið sig
sem skyldi í vetur. Fimm sýn-
ingar á tveim sviðum er alveg
ófullnægjandi framboð. Og
þessar sýningar voru að gerð
jafnvel fábreyttari en búast
mætti viö. Söngleikir og grín
voru með einni undantekn-
ingu ráðandi á stóra sviðinu og
á litla sviði var aðeins eitt við-
fangsefni, nýtt íslenskt verk,
að vísu vel frambærileg sýn-
ing. En þó — þetta stóra leik-
hús, nútímalegast og best búið
íslenskra leikhúsa, verður að
bjóða upp á fjölbreyttari fæðu.
Á litla sviðinu var Elín He-
lena Árna Ibsens og gekk svo
vel að annað komst ekki að —
eða hvað? Þetta er vel skrifað
verk sem heldur athygli áhorf-
enda. Ámi er dálítiö veikur fyr-
ir symbólík og skopuðust víst
einhverjir að því að hann not-
ar þar gæs sem stórmenni leik-
bókmenntanna nota önd og
máv. Hvað sem um það er,
þótti mér leikrit hans vel lif-
andi með sínum einföldu per-
sónugervingum og nokkuð
melódramatísku töktum í
meðferð fjölskyldudramans.
Sviðsetning Ingunnar Ásdísar-
dóttur var vönduð.
Á stóra sviðinu var byrjað
með Spanskflugunni og Bessa
Bjarnasyni. Einhverjir hafa
sjálfsagt haft gaman af, en
sjálfum þótti mér sýningin
fremur leiðinleg en hitt,
kannski er ekki hægt á okkar
öld að gefa slíku frumstæðu
gríni líf, bilið á milli þess sem
er skoplegt og hins sem bara er
hallærislegt verður stundum
næsta mjótt, líka í atvinnuleik-
húsi. Það vantaði líka mikið á
að hlutverkin væru öll mönn-
uð á viðunandi hátt.
Borgarleikhúsið gerði út á
Bessa í bak og fyrir, því að leik-
árinu lauk með Gleðigjöfun-
um, þar sem hann og Árni
Tryggvason léku gamla
skemmtikrafta. Eiginlega er
þetta tragíkómískt verk, sem
leikstjórinn virðist ekki hafa
gert fyllilega upp við sig
hvernig ætti að túlka og varð
því ekki eins skemmtilegt og
búast mætti viö, — en Bessi
átti ágætan leik.
Eitt verk eftirtektarvert
Eina viðfangsefnið sem mér
þótti verulega eftirtektarvert
var Englar í Ameríku eftir Tony
Kushna, glænýtt verk. Þetta
leikrit fjallar um homma og
samband þeirra, en er umframt
allt hvasst ádeiluverk um þjóð-
félagsþróun í Bandaríkjunum á
Reaganárunum. Borgarleikhús-
ið brást myndarlega við að
sýna þetta verk, fyrst leikhúsa
utan hins enska málsvæðis að
sagt er, og sviðsetning Hlín
Agnarsdóttur útsjónarsöm og
sitthvað vel af hendi leyst.
Síðan kom Eva Lúna, gang-
stykki leikhússins allan seinni
part vetrar, unnib upp úr
skáldsögu Isabel Allende. Þessi
sýning er mikið sjónarspil,
ekki vantar það. Að vísu þótti
mér verkið yfirborðslegt og öll
umfjöllun þar um þjóðfélags-
átök í Suður-Ameríku féll mátt-
laus niður. Það er auðvitab
mjög umdeilanlegt að setja
kornunga, óskólaða leikkonu í
burðarhlutverk í svo stórri sýn-
ingu, en Sólveig Arnarsdóttir
naut æskuþokka síns í dálítið
undarlegu hlutverki einhvers
konar Sölku Völku í Chile. En
Kjartan Ragnarsson er fær leik-
stjóri eins og menn vita og
skipar öllu vel á sviöinu, at-
riðaskipting liðmannleg og
tæknibúnaður hússins nýttur
til hins ýtrasta. Sýningin er
þannig þokkaleg kvöld-
skemmtun.
Þá er upptalið framboð Borg-
arleikhússins. Engin ný bama-
sýning — sem er hneyksli, því
það er eitt frumskilyröi leik-
húss með metnað að rækta
nýjar kynslóðir leikhúsgesta.
EÍckert klassískt verk, innlent
eða erlent, eitt nýtt erlent verk,
eitt nýtt íslenskt. Og svo gam-
all farsi, ný kómidía — og út-
lend skáldsaga í músíkalbún-
ingi.
Kreppan holl
menningunni
Af öðmm sýningum í vetur vil
ég nefna Nemendaleikhúsið
sem hafði skemmtilega og
hugmyndaríka sýningu á
Draumi á Jónsmessunótt
Shakespeares, undir stjórn
Guðjóns Pedersen, þætti úr
grískum leikjum um konur og
stríð, og loks Sumargestir
Gorkis. Þarna var sem sé ekki
slegið slöku viö klassíkina og
alltaf gaman að sjá hina upp-
rennandi leikara. — Frú Emilía
tók Afturgöngur Ibsens til
meðferðar, en sú sýning var
heldur klén, skorti mjög á dýpt
í persónusköpun. Áthyglis-
verður var einleikur Jóhönnu
Jónas á þáttum eftir Dario Fo,
og nýtt leikhús, íslenska leik-
húsib, bauð uppá tvær mjög
athyglisverðar sýningar: Býr ís-
lendingur hér?, minningar
Leifs Muller þar sem Pétur Ein-
arsson átti stjörnuleik, og
Vörulyftan eftir Pinter, magn-
að og spennandi verk. Að lok-
um minnist ég lítillar,
skemmtilegrar barnasýningar á
sléttu gólfi í leikhúsi frú Emil-
íu, Ævintýri Trítils. Sýningar af
því tagi eiga leikhúsin að
skipuleggja og senda út í
bamaskólana, það er nauðsyn-
legt að sá í akurinn!
Þannig bauð leikárið upp á
ýmsa kosti og leikhúsgestir
geta þakkað fyrir skemmtunina
í von um framhaldandi grósku
á næsta vetri. Kreppan reynist
holl fyrir menningarlífið, en
ekki þarf menningin ab líba
fyrir það að fjárhagsástand
lagist — eða hvað?
VÉLADEILD FÁLKANS • VÉLADEILD FÁLKANS • VÉLADEILD FALKANS • VELADEILD FALKA
D:í«FiÚNAdUR Eli SÉRGRBN OK!
Optibelt kílreimar - viftureimar - tímareimar
' FARAR ■
BRODDI
RENOLD
keðjur og tannhjól
RENOLD og OPTIBELT eru leiðandi merki á heimsmarkaði
fyrir drif- og flutningskeðjur og reimar.
Vörur frá þessum framleiðendum eru
þekktar fyrir gæði. Eigum á lager
allar algengar stærðir af keðjum,
tannhjólum, reimum og reimskífum.
Útvegum með skömmum fyrirvara
allar fáanlegar stærðir og gerðir.
Veitum tæknilega ráðgjöf
við val ádrifbúnaði.
Pekking Reynsla Þjónusta<í
FALKINN
SUÐURLANDSBRAU.T 8 • 108 REYKJAVÍK
SÍMI: 91-81 46 70 • FAX: 91-68 58 84
VÉLADEILD FÁLKANS • VÉLADEILD FÁLKANS • VÉLADEILD FÁLKANS • VÉLADEILD FÁLKANS • VÉLADEILD FÁLKANS