Tíminn - 12.05.1994, Qupperneq 5

Fimmtudagur 12. maí 1994

5
Einar Olafsson:
Reiöh j ólið er farar-
tæki framtíöarinnar
s
g les í Tímanum 6. maí að á
næstunni verði hjólreiða-
fólk í brennidepli í umferð-
arátaki lögreglunnar á Suðvest-
urlandi og verði fylgst grannt
með hjólreiöafólki með tilliti til
gildandi umferðarreglna. Ég
glenni upp augun, af því að fyrir
tæpum mánuði keypti ég ódýrt
fjallahjól og hef síðan hjólað til
vinnu minnar austast úr Kópa-
vogi niður í Þingholtsstræti í
Reykjavík.
Þessi 15-16 km hjólreiðatúr
hvem virkan dag í tæpan mánuð
er orðinn mér umtalsverð
reynsla. Fyrst og fremst sannfær-
ir sú reynsla mig um að reiðhjól-
ið er sérlega skemmtilegt og
hentugt farartæki og gott fyrir
bæði sál og líkama. Áður hafði
ég raunar ferðast mikiö í strætis-
vagni, sem er mjög afslappandi
ferðamáti, og í strætó er ég t.d.
búinn að lesa einhver reiðinnar
býsn af bókum og tímaritum.
Það gerir maður nú ekki á hjóli,
en á móti kemur að bakverkur-
inn, sem var farinn að koma
reglulega, hvarf; ég er líkamlega
hressari. Ég trimma á leiðinni í
vinnuna og þarf ekkert að vera
að fara sérstaklega út að skokka
eöa kaupa mig inn á líkamsrækt-
arstöð.
En til að reiöhjólið sé þægilegt
og skemmtilegt farartæki þurfa
líka að vera sæmilegar aðstæður
til að hjóla. Ég hafði svo sem
hjólaö af og til á gamla garmin-
um mínum, en hann dugði ekk-
ert í lengri vegalengdir á höfuð-
borgarsvæðinu, á því malbiki
„En ég er hrœddur um
aö sumir bílstjórar yrðu
hissa á þeim farartálm-
um sem lagðir eru fyrir
hjólreiðamenn og það
ekki út af náttúrulegum
aðstœðum, heldur bara
vegna hugsunarleysis
þeirra sem skipuleggja
og framkvœma gatna-
■ og gangstéttagerð"
dugar ekkert minna en fjallahjól.
Það er lagt í miklar og dýrar
framkvæmdir til að gera bílferöir
auðveldari, það er malbikað og
gamlir krókóttir vegir lagðir nið-
ur, teknar af beygjur og jafnvel
gerð gífurlega dýr svokölluð mi-
slæg gatnamót. En ég er hrædd-
ur um að sumir bílstjórar yröu
hissa á þeim farartálmum sem
lagðir eru fyrir hjólreiðamenn og
þaö ekki út af náttúrulegum að-
stæðum, heldur bara vegna
hugsunarleysis þeirra sem skipu-
leggja og framkvæma gatna- og
gangstéttagerð. Og þessir farar-
tálmar hreinlega neyða mann
stundum til að brjóta umferöar-
reglur. Eða fara út á götuna. En
ég reyni að hjóla sem minnst á
umferðargötum, af því að mér
finnst þaö hættulegt bæði fyrir
mig og bílstjórana. Reynsla mín
bæði sem bílstjóri og hjólreiða-
maður hefur kennt mér að reið-
hjól eiga alls ekki heima á um-
VETTVANGUR
ferðarbrautum.
Stutt lýsing á leið minni til
vinnu: Ég fer fyrst með Nýbýla-
veginum í Kópavogi. Þar eru al-
veg sérlega góð skilyrði til hjól-
reiða vegna þess að meðfram
veginum liggur aðkeyrslugata að
húsunum og þar er nær engin
umferð. En við allar þvergötur
að einni undanskildri er þessi
þægilega hjólreiðabraut rofin af
gangstétt með u.þ.b. 20 sm há-
um, þverhníptum kantsteini. Er
þá ekki um annað að ræða en
stöðva hjólið og lyfta því þar
upp á. Með góðri þjálfun er
reyndar hægt að kippa í stýrið og
hoppa þannig upp á kantinn, en
ég er aldrei alveg viss um hvort
það tekst. Þar sem gönguleiöin
liggur af gangstéttinni yfir þver-
götuna er kantsteinninn reyndar
gerður svolítið aflíðandi, en þó
skilinn eftir svo sem 5 sm kantur
sem gerir það að verkum að á
hjóliö kemur högg sem trúlega
eyðileggur að lokum bæði dekk-
ið og gjörðina, fyrir utan óþæg-
indi af því. Á einum stað þarf ég
meira aö segja að fara spöl upp í
bratta þvergötu til að komast á
gangstéttina hinum megin!
Kominn til Reykjavíkur sýndist
mér fyrst liggja beint við að
hjóla upp Suðurhlíðamar eftir
fáfarinni götu og þar yfir Öskju-
hlíðina úr því að enn er nánast
ófært suður fyrir hana. Þá er nú
fyrst að koma sér yfir Kringlu-
mýrarbrautina. Að vísu er hægi
að fara undir brúna við Nýbýla-
veg, en það er allmikill og leiðin-
legur krókur. Svo ég ákvað að
fara yfir Kringlumýrarbrautina
þar sem er nánast óslitinn
straumur bíla á 70-80 km hraða.
Þegar örlítiö bil kom, tók ég á
sprett yfir og hugsaði til manns-
ins sem dó þama í fyrra eða hitt-
eðfyrra. Einu sinni eftir langa
mæðu tók ég það ráö að fikra
mig útí umferðina, þannig að
bUarnir urðu bara að sveigja hjá
og hægja á sér. Ég veit ekki hvaö
löggan hefði gert, ef hún hefði
þá verið að fylgjast með hjól-
reiðamönnum.
Svo fór ég upp þessa ágætu
götu, Suðurhlíð, og upp á Bú-
staðaveginn. Þá bregöur svo við
að þar er engin gangstétt ofan af
Öskjuhlíð niður á Hringbraut og
er þó nóg pláss. Þá er bara að
demba sér út í umferðina og
hjóla skjálfandi á beinunum
„Á ferðum mínum geys-
ast framhjá mér bílam-
ir, venjulega er einn
maður um borð í hverj-
um. Það er í rauninni
kostulegt að sjá allt
þetta fólk fara daglega
til og frá vinnu með
fimm manna sóffasett
og eitt tonn afjámi í
farteskinu."
niður á Hringbraut, eftir þaö er
svo hægt að hjóla eftir gang-
braut þar sem hjartslátturinn
kemst aftur í samt lag.
Ég gafst náttúrlega fljótlega upp
á Suðurhlíðunum og hjóla nú
upp með Kringlumýrarbrautinni
upp í Hamrahlíð eða Miklu-
braut. Og fer ég þá stundum á
lygnum dögum að efast um holl-
ustu þess að hjóla, þegar ég anda
djúpt að mér bensínreyknum
sem liggur yfir brautinni. Þrátt
fyrir þetta ætla ég að halda áfram
ab hjóla. Ég er sannfæröur um
að bætt skilyrði til hjólreiða er
eitt brýnasta verkefnið í umferð-
ar- og umhverfismálum á höfuð-
borgarsvæðinu.
Á ferðum mínum geysast fram-
hjá mér bfiamir, venjulega er
einn maður um borð í hverjum.
Það er í rauninni kostulegt að sjá
allt þetta fólk fara daglega til og
frá vinnu meb fimm manna
sóffasett og eitt tonn af jámi í
farteskinu. Og kveikja í einum
potti af bensíni í leiðinni. Svo
mæti ég einum og einum manni
á hjóli, kannski tveim eöa þrem
á þessari 7-8 km leið. Þá hugsa ég
svona innra með mér: „Sæll fé-
lagi." Og nú ætlar löggan að fara
að fylgjast með okkur. Hún þarf
sjálfsagt að vera á mörgum bíl-
um út um allan bæ til aö hafa
upp á þessum fáu sérvitringum
sem hætta sér út á malbik höfub-
borgarsvæðisins á reiðhjóli.
Höfundur er rithöfundur.
Óbótónleikar
Tvær sinfóníur
Einn af „tengdasonum ís-
lands", Matej Sarc óbóleik-
ari, og Steinunn Bima Ragn-
arsdóttir píanóleikari héldu tón-
leika í Listasafni Sigurjóns Ólafs-
sonar 8. maí. Matej hefur veriö
ráðinn 1. óbóleikari í Slóvensku
fílharmóníusveitinni í Ljúbljana í
Slóveníu frá hausti komanda, og
þar mega spilararnir vera æði
sleipir ef hann verður ekki í röð
bestu manna. Matej Sarc hefur
mjög fallegan og safamikinn tón,
mikla tæknigetu og greinilegt
„músíkalítet" sem m.a. kemur
fram í fallegum „fraseringum".
Og Steinunn Birna Ragnarsdóttir
er sýnilega meiri háttar píanisti
og prýðilegur kammermúsíkant.
I stuttu máli voru þessir tónleik-
ar í Listasafni Sigurjóns mjög
ánægjulegir, og raunar glæsilegir.
Fimm verk vom á efnisskrá, eftir
Schumann, Þorkel Sigurbjöms-
son, Marcel Mihalovici (d. 1985),
Poulenc og Antonio Pasculli (d.
1924). Verk Þorkels heitir Duo
fyrir einleiks-óbó, gjöf Þorkels til
listamannsins í tilefni „nýlegra
fjölskyldutengsla" eins og segir í
tónleikaskrá. Meginatriðið í verk-
um sem þessum er að þau séu
ekki of löng, og Þorkell stóðst þaö
próf nokkurn veginn.
Sónatína op. 13 eftir Rúmenann
Mihalovici reyndi mjög á báða
hljóðfæraleikara, en lítt á áheyr-
endur, því hún er áheyrileg mjög.
Mihalovici þessi lærði í París á 3.
TÓNLIST
SIGURÐUR STEINÞÓRSSON
áratugnum, og tónleikaskráin
segir þetta um sónatínu nr. 13:
„Tónmál sónatinu hans er mjög
krómatískt, á mörkum þess aö
vera atónalt í þriöja þætti en
mjög tónait og meb mikil áhrif
þjóölegrar rúmenskrar tónlistar í
báöum hröðu þáttunum."
Eftir ágæta Sónötu Poulencs,
sem tileinkuð er Prókoffjeff og
Fyrir utan 9. sinfóníu Beet-
hovens, sem flutt verður í
Hallgrímskirkju 9. júní sem
hluti af Listahátíð í Reykjavík,
lauk reglulegu tónleikahaldi
Sinfóníuhljómsveitar íslands 5.
maí meb flutningi 40. sinfóníu
Mozarts og 2. sinfóníu Brahms.
Stjómandi var Rússinn Valery
Poljanský, sem tónleikaskrá seg-
ir vera meðal heldri stjórnenda
Rússlands. Enda fórst honum
stjómin mjög vel úr hendi.
G-moll sinfónía Mozarts nr. 40
er ein af tæmstu perlum tónlist-
arinnar, mikilfengleg, full trega
og jafnvel örvæntingar undir
glaðlegu yfirborði. Mozart
skrifuð talsvert í hans stíl, kom
lokaverk tónleikanna, „virtúósa-
stykki" eftir ítalskan óbóleikara
ab nafni Antonio Pasculli, „Gran
Concerto" saminn um stef úr
ópem Verdis Aftansöngur frá Sik-
iley. Þetta stykki setti Pasculli
saman til ab sýna mönnum hve
fingrafimur hann var, auk þess
sem heilmikill hasar var í píanó-
inu. Og bæbi Matej og Steinunn
Birna spiluðu með glæsibrag,
enda urðu ógurleg fagnaðarlæti
sem enduðu með aukalagi.
samdi hana, ásamt meö 39. og
41. sinfóníunum, fyrri hluta
sumars 1788, að því er menn
hyggja meö það í huga að flytja
þær allar á tónleikum veturinn
eftir. Af því varö þó ekki, og eng-
in vissa er fyrir því að sinfón-
íurnar þrjár hafi verið fluttar fyrr
en eftir dauða tónskáldsins
þremur ámm síðar. Sumir telja
þó að g-moll sinfónían að
minnsta kosti hafi verið fmm-
flutt undir stjóm Salieris meðan
Mozart var á lífi, og meðal rök-
semda fyrir því aö Mozart hafi
haft þar hönd í bagga er sú, aö
hann breytti upphaflegri hljóð-
færasetningu — bætti við tveim-
ur klarinettum og umskrifaði
óbóraddirnar til samræmis. Sú
útgáfa, sem nú er jafnan spiluð,
kom ekki fram fyrr en dánarbú
Jóhannesar Brahms var gert upp
1897, en Brahms reyndist eiga
dálítið safn af fmmhandritum
og þar á meðal þetta.
Sinfóníuhljómsveitin undir
stjóm Poljanskýs flutti 40. sin-
fóníuna mjög vel, að ég held, en
einhvern veginn snart hún mig
ekki. Það gerði hins vegar 2. sin-
fónía Brahms í D-dúr, sem var
meistaralega flutt — hún hljóm-
aði betur á þessum tónleikum í
Háskólabíói en jafnvel á hljóm-
plötum sem ég hefi heyrt.
Brahms þykir stundum þungur
við fyrstu kynni, en þama á tón-
leikunum vom menn sem aldrei
höfðu heyrt 2. sinfóníuna fyrr,
sér vitanlega, en sátu samt sem
bergnumdir þær 40 mínútur
sem flutningurinn tók.
Sannlega er það ein af skyldum
Sinfóníuhljómsveitar íslands aö
halda með reglulegu millibili
tónleika eins og þessa, þar sem
flutt era stórvirki tónbókmennt-
anna. Þeirra á meðal em sinfón-
íur Beethovens, Brahms og síb-
ustu sinfóníur Mozarts — eöa
hversu langt er síðan 5. sinfónía
Beethovens heyrðist síbast á
tónleikum hér? ■