Tíminn - 20.09.1994, Qupperneq 5

Þri&judagur 20. september 1994
fMitti
5
Kristján jóhannsson og Elín Ósk
Óskarsdóttir eftir frumsýningu.
Tímamynd CTK
kyrru fyrir, t.d. þegar Kristján
liggur dauðsár á börum eða El-
ín Ósk situr í helli sínum, því
öll hlaup fram og aftur eru til
óþurftar. Tilraunir Sveins til að
undirstrika friðarhugsjónina,
Bosníu og Mutter Courage
komast ekki til skila skýringar-
laust, en verða ljós þegar lesið
er um þau í efnisskránni.
Leikmynd og búninga geröi
Hlín Gunnarsdóttir. Leik-
myndin er útaf fyrir sig hagan-
lega gerð, láréttar og lóðréttar
súlur, en gerir svosem ekkert til
eða frá til að auka við „and-
rúmsloft" óperunnar. Þessi
leikmynd hefði allt eins komist
fyrir í Gamla bíói meö sínu
grunna og óhreyfanlega sviði.
Að vísu skal það viðurkennt, að
„frelsi" hins stóra og tækni-
vædda sviðs má ekki verða að
fjötri, þar sem leikstjóri og leik-
tjaldahönnuður neyðast til að
fylla út í allar víðáttur og nýta
allar tæknibrellur — stórt sviö á
alveg eins að geta boðið upp á
nánd við áhorfendur eins og
lítib svib. Eins og hellisatriðið
gerði í Valdi örlaganna. Jafn-
framt má nefna „ölmusu-atrib-
ið" í upphafi 6. atriðis sem var
sérlega glæsilegt.
Búningarnir eru flestir fremur
litlausir og allt í lagi með það —
nema búningar Kristjáns og El-
ínar Óskar hefðu mátt gera
meira fyrir þessar aðalpersónur
óperunnar.
Ljósameistarar (Björn Berg-
steinn Guðmundsson) gerbu
góöa hluti. Og sömuleiðis þýð-
andi skjátexta, Óskar Ingimars-
son — hvílík framför að skilja
það sem fram fer á sviöinu!
Kórstjóri og abstoðarhljóm-
syeitarstjóri var Gunnsteinn
Ólafsson, einn af okkar upp-
rennandi ungu mönnum. Kór-
inn kemur vel fyrir, og mjög
fagur var söngur munkanna í 3.
atriði.
Og loks var hljómsveitin af-
bragb undir stjórn Maurizios
Barbacini. Raunar var það at-
hyglisvert á frumsýningunni
hve örugglega og snurðulaust
hún gekk fyrir sig. Enda var svo
að heyra, eftir ab tjaldið loksins
féll eftir langvarandi klapp og
hneigingar, að mikil fagnabar-
læti brytust út baksviðs. Sem
útaf fyrir sig var ærið tilefni til.
Samt hefði ég viljað að þessi
ópera, þar sem vald örlaganna
er túlkað meö magnþrunginni
tónlist, hefði snortið mig meira
en hún gerði. ■
Vald
örlaganna
Opera Verdis, Vald örlag-
anna, þykir merkust
fyrir söngaríur sínar, og
næstmerkust fyrir samsönginn.
í þriðju röb kemur sennilega
söguþráðurinn og í hinni
fjórðu boðskapurinn, sem
a.m.k. í uppfærslu Þjóðleik-
hússins nú er einkum fánýti
styrjalda. Þótt sá bobskapur sé í
sjálfu sér sígildur, ekki síður en
örlög elskenda sem ekki fá not-
ist, eru höfuðpersónur þessarar
óperu furðulega fjarri okkur:
kynþáttahleypidómar Calatra-
vas, sjúklegur hefndarþorsti
Carlos og ekki síst lífsflótti Leo-
noru og síðar Alvaros. Allt var
þetta sennilega sjálfsagt á Ítalíu
um miðja síðustu öld, auk þess
sem það þótti sérlega rómant-
ískt þegar elskendur náðu ekki
saman, og a.m.k. annar þeirra
dó, helst úr berklum en ella fyr-
ir sverbi eða rýtingi. í eldri út-
gáfu Valds örlaganna deyja all-
ar höfuðpersónurnar fyrir leiks-
lok, en síbar var aðeins slakað á
og einn sleppur, þó til þess eins
að grafa sig lifandi innan
klaustursveggja.
í Valdi örlaganna eru 11 nafn-
greind hlutverk, en þrjú eða
fjögur þeirra eru Iangstærst.
Meginhlutverkin tvö sungu
Kristján Jóhannsson (Alvaro)
og Elín Ósk Óskarsdóttir (Leo-
nora). Kristján birtist fyrst í
mibju 1. atriöi eftir hálf-vand-
ræðalegan inngang þeirra Leo-
noru og Curru (Guðrún Jóns-
dóttir), þar sem hann kemur
stökkvandi yfir vegg inn á svið-
iö furbu fimlega — og var fagn-
að með lófataki. í því atriði og
hinum næstu var rödd Krist-
jáns ansi hörð og stálslegin, en
er leið á óperuna mýktist rödd-
in og gildnaði, og söngvarinn
sýndi þá hlið sína sem heillað
hefur margan óperuunnanda í
frægum húsum.
Elín Ósk, sem undirritaður
hefur lengi haft tröllatrú á,
stendur sig afar vel í hlutverki
Leonoru, sem sjálfsagt gefur
hlutverki Alvaros í engu eftir,
hvorki í tæknikröfum né dram-
atískum tilþrifum. Elín Ósk
skipar sér með þessari sýningu í
hóp fremstu óperusöngkvenna
vorra.
Þriðja meginhlutverkiö, Carlo
bróbur Leonoru, syngur Norð-
maðurinn Trond Halstein Moe,
sem söng hlutverk greifans í
Brúðkaupi Fígarós í Þránd-
heimi í uppfærslu Sveins Ein-
arssonar. Trond Moe er glæsi-
menni meb mjúka og fallega
baritónrödd, sem blandast sér-
lega vel vib rödd Kristjáns í
gullfallegum samsöngsatriðum
þeirra, auk þess sem einsöngs-
atriði hans eru prýðileg líka.
All-áberandi er Elsa Waage í
tveimur veisluatriðum sem
spákonan Preziosilla. Elsa gerir
þetta mjög vel, bæði söng og
leik, en sennilega má hún passa
sig á því að festast ekki í hlut-
verkum af þessu tagi. Frægasta
atribi Preziosillu í Valdi örlag-
anna er „Rataplan"-þátturinn,
sem Elsa söng með glæsibrag.
Loks er ab geta meðal stærri
sönghlutverka Viðars Gunnars-
sonar í hlutverki ábótans, sem
er eins konar Sarastró, göfugur
fulltrúi hinna háleitari afla
(sem hér er kaþólska kirkjan).
Viðar sómir sér þarna afar vel,
svo sem vænta mátti, með sína
virðulegu bassarödd og fyrir-
mannlegu framkomu.
Andstæða Viðars og ábótans
er Bergþór Pálsson í hlutverki
munksins Melitone, sem syng-
ur lítið en leikur þeim mun
meira og er u.þ.b. eini gaman-
semis-ljósgeislinn í því myrkri
illra örlaga sem óperan fjallar
um. Bergþór er prýðilegur grín-
leikari, eins og oft hefur komið
fram, þótt ýmislegt í látbragbi
hans gæti túlkast sem ómakleg-
ar dylgjur um lífið innan
klaustursmúranna.
Önnur nafngreind hlutverk
eru örsmá: Calatrava, faðir Leo-
noru og Carlos (Tómas Tómas-
son); Curra, vinkona Leonoru
Forseti íslands óskar Kristjáni til hamingju meö frammistööuna.
(Guðrún Jónsdóttir); læknir
(Stefán Arngrímsson) og bæjar-
stjóri (Ragnar Davíðsson) —
þessa efnilegu söngvara verður
gaman að heyra í stærri hlut-
verkum þegar fram líða stund-
ir.
Og loks farandleikarinn Tra-
buco (Sigurður Björnsson), sem
Sveinn Einarsson leikstjóri ljær
þó stærra hlutverk en Verdi
kannski ætlaði honum, meb
táknrænum strengbrúðuatrið-
um í upphafi og við enda óper-
unnar. Sú hugmynd, hver sem
á hana, er prýðileg og sviðs-
TONLIST
SIGURÐUR STEINÞÓRSSON
hreyfingar Sigurbar ágætar, en
samt hefði verið ennþá betra ef
Trabuco hefði kunnað meira
fyrir sér í strengbrúöulistinni
en að láta brúburnar hneigja
sig.
Með réttu eða röngu hefi ég
lengi verið þeirrar skoðunar að
uppsetning Sveins Einarssonar
á Silkitrommu Atla H. Sveins-
Tímamynd CTK
sonar og Örnólfs Árnasonar
hafi valdiö vissum tímamótum
og lagt drög að óperustíl sem
skapast hefur hér á landi.
Sveinn Einarsson bætir tæplega
miklu við rykti sitt sem óperu-
leikstjóri með þessari sýningu;
sé það rétt sem haft var eftir
lærdómsmönnum í upphafi
þessa pistils, að tónlistin sé
númer eitt og tvö í þessari
óperu, þá felst gób leikstjórn í
því að hlúa sem best að þeim
þáttum. Enda eru bestu atriðin
í óperunni þau þegar abstæður
knýja söngvarana til að halda
Bergþór Pálsson og Viöar Gunnarsson leika og syngja hlutverk munks og ábóta.