Tíminn - 29.10.1994, Blaðsíða 14

14

Laugardagur 29. október 1994
Kristrún Gubmundsdóttir
Fædd 2. apríl 1924
Dáin 10. október 1994
Mig langar í fáum orðum að
minnast mágkonu minnar, Krist-
rúnar Guömundsdóttur frá Böð-
móðsstööum. Hún var sterkur
persónuleiki, sem vakti hvarvetna
athygli, bæöi fyrir gjörvuleik og
framkomu. Ekki verður þetta út-
tekt á lífshlaupi hennar, stikla þó
á stóru. Set mig í fyrstu í spor
ungrar stúlku og upprennandi,
hlaöinni rómantík og glæstum
fyrirheitum.
Þab var á þéim árum þegar ungir
menn og konur drukku í sig ljóð
Davíðs frá Fagraskógi, kvæðið um
dalakofann hennar Dísu. Einnig
um:
eitthvað sem kemur,
eitthvað sem fer,
eitthvað sem hlcer oggrœtur.
Aö ekki sé talað um unglingana
sem þeystu um vorsins grænu
skóga. Nú, svo voru líka til kvæði
þótt ekki væru eftir Davíð: kvæöi
þess er gekk upp á hamarinn sem
hæst af öllum ber.
Hamingjuna hafði ég í hendi mér.
Björt var hún sem lýsigull
og brothcett eins oggler.
t MINNING
Það var einmitt um þetta leyti,
sem ég kynntist fyrst högum
Kristrúnar. Mikið fannst mér hún
þá kát og skemmtileg, hug-
myndarík og að því er virtist sátt
vib tilveruna. Hún vildi hafa
glaum og gleöi í kringum sig,
hafbi frásagnar- og leikarahæfi-
leika. Hún var ekki sátt við neina
lognmollu, það þurfti að vera ein-
hver gerandi í tilverunni, enda
varð sú raunin á.
Kristrún var ung ab árum þegar
hún hélt að heiman í atvinnuleit.
Fljótt kynntist hún ungum
manni og glæsilegum, Halldóri
Guðlaugssyni, þau ákvábu aö lifa
lífinu samaii og hófu búskap í
Reykjavík' á stríösárunum. Ekki
varð þar auöur í búi, en þau
brugöu nokkuð fljótt á það ráð að
hefja sveitabúskap, keyptu jörð-
ina Öndverbarnes í Grímsnesi og
áttu hana um tíma. Þungt var fyr-
ir fæti þar, býst ég við, og sam-
rýmdist ekki kvæði Davíðs, þar
sem sungið var um vorsins grænu
skóga. Einnig mætti ætla að þau
hjón hafi ekki átt skap saman.
Sambúð þeirra lauk þar á haust-
dögum 1962. Börn þeirra voru
átta, þau elstu um og yfir ferm-
ingu. Öll voru þau gullfalleg. Var
hér um aö ræða mjög erfitt tíma-
bil hjá þeim Kristrúnu og Hall-
dóri. Lá nú leib Kristrúnar til
Reykjavíkur, en hún átti jafn-
framt athvarfs að vænta austur í
Laugardal.
Ekki er úr vegi að nefna bróður
hennar Guðbjörn í þessu sam-
bandi, en hann lét henni í té
sumarhús sitt í lengri eða
skemmri tíma. Einnig á hann víst
margan bitann í hópnum hennar
þau árin.
Á þessum árum eignaðist Krist-
rún dreng, sem hún gaf nafnið
Hlynur og er Einarsson. Þegar hér
var komiö var heilsa Kristrúnar
ekki nógu sterk. Tók hún nú þá
ákvörðun að flytjast til Svíþjóðar,
en sum börn hennar höfðu þá
fest þar rætur.
Eignaðist Kristrún brátt íbúð í
Svíþjóö á sænska vísu, kom sér
upp fallegu heimili. Hún hafði
sum barna sinna undir sínum
verndarvæng, þau er enn voru aö
vaxa úr grasi, þó sérstaklega Hlyn
sem enn var á barnsaldri.
En römm er sú taug ... Leið
hennar lá aftur til íslands. Þá var
Hlynur litli betri en enginn við
hlið móður sinnar, því hún þurfti
á aöstoð að halda, hún var hvorki
heilsuhraust né ung lengur. Þessi
íslandsdvöl varð ekki löng, því
leið hennar lá á ný til Svíþjóðar.
Nokkrar snöggar heimsóknir
gerði hún til gamla Fróns á þess-
um tíma, sem við getum kallað
lokakafla leiðarinnar. Kristrún var
dugmikil kona og dugleg að ferð-
ast. Nokkrar ferðir átti hún yfir
Atlantsála. Nú lá leiðin um hið
óræða djúp. Minningarathöfn
hennar fór fram í Svíþjóð 21.
október. Systkini Kristrúnar, sem
gátu mætt á heimili Herdísar syst-
ur hennar, minntust þeirrar
stundar í sameiningu.
Vib skiljum fátt eitt sem fyrir
ber, en sambandið á milli einstak-
linga er sterkara en það að með
orðum sé auðvelt að greina. Her-
dís vaknaði viö það aðfaranótt
þess dags að hún söng hið kunna
og hugljúfa kvæði M.J.:
Hjá vöggu minni mamma söng
í myrkum nœturskugga.
Þetta tóku þau systkini sem skila-
boð frá þeim fyrir handan, skila-
boð um heimkomu og innri frið.
Kvæðið sungu þau og gerðu um
leið stundina ógleymanlega.
Nú er Kristrún horfin sjónum.
Við sjáum hana þó fyrir okkur,
persónugerð hennar ógleyman-
lega. Ég gæti hugsað mér hana
sitjandi við arineld minning-
anna, eins og segir í niðurlagi
kvæðis Davíðs Stefánssonar: Ef
sofnab ég get ekki síðkvöldum á,
en ljóbiö er svona:
Ég sit við eldinn síðkvöldum á
og sveipa mig hljóður í feldinn.
Fölskva á glœðumar forlögin slá
og ftiðlaus ég stari í eldinn ...
Það grípur mig seiðandi sorgblandin
þrá
er sólin er hnigin á kveldin.
Blessuð sé minning þín, Kristrún.
Ingimundur Einarsson
Sveinbjörg Sigríður Ásmundsdóttir
Fædd 25. janúar 1900
Dáin 21. október 1994
Sveinbjörg Sigríður Ásmunds-
dóttir var fædd á Ytri-Lyngum í
Meöallandi 25. janúar 1900.
Hún dó á hjúkrunarheimilinu á
Kirkjubæjarklaustri 21. október
síðastliöinn. Foreldrar hennar
voru hjónin Vilborg Jónsdóttir
og Ásmundur Jónsson. Voru
þau níu systkinin og tvö yngri
en Sveinbjörg, og dó móðir
þeirra frá þeim 1903. Fjögurra
ára gömul fór Sveinbjörg að
Syðri-Fljótum, en þar bjuggu þá
hjónin Sigríður Sveinsdóttir og
Ásbjörn Jónsson. Þau hjón voru
barnlaus og tóku Sveinbjörgu
ab sér sem dóttur sína. Og eftir
það var heimili Sveinbjargar á
Syðri-Fljótum til daubadags, ef
frá eru taldar síðustu vikurnar
sem hún dvaldi á hjúkrunar-
heimilinu á Klaustri.
Fósturforeldrar Sveinbjargar
fóru aö búa á Syðri-Fljótum
1896 og búnaðist þar vel. Harð-
indin miklu, sem náðu hámarki
um 1880, náðu fram á þessa
öld. Stór hluti Meballandsins
fór í sand, með tilheyrandi fá-
tækt og það var einnig meira en
nóg af fátæktinni í næstu sveit-
um. Það kom sér vel þá, að þau
hjónin á Syðri-Fljótum voru
mikil að mannkostum, enda
mun gjafmildi þeirra ekki eiga
sér neinar hliðstæður á nálæg-
um tíma. Verður að fara allt aft-
ur til eldprestsins sr. Jóns Stein-
grímssonar til að finna eitthvað
því líkt. Og það mikil höpp
komu á fjöru Sigríðar, að því
var trúað að almættið hefði þar
hönd í bagga. Eitt sinn rak þar
togarafarm af fiski og með
meiru var þetta nær allt gefið
fátækum. Þarna var ferja á Eld-
vatninu og notaðist því vel
gestrisni heimilisins. Hennar
nutu einnig sjóhraktir menn af
strönduðum skipum, því Syðri-
Fljót eru nærri sjó og strönd
máttu heita árviss þá í Meöal-
landi.
Við þessar aðstæður ólst Svein-
björg upp á Sybri-Fljótum. Hún
var mjög bráðgjör og tók
óvenju fljótt þátt í því sem gera
þurfti, meira að segja að ferja
fólk yfir ána. Jón hreppstjóri í
Hemru kom þar eitt sinn og
kallaði ferju. Sveinbjörg kom á
bátnum að sækja hann, þá að-
eins 12 ára. „Er óhætt að fara út
í bátinn til þín?" spurði Jón.
„Þú verður að ráða því sjálfur,"
svaraði Sveinbjörg. En þegar
komið var út á ána, var Jón
hinn öruggasti og sagði að þab
væri óhætt aö fara með henni
út á sextugt djúp. Sveinbjörg
ferjaði fólk og varning yfir Eld-
vatnið til 1942, þá var það brú-
ab, lengi á björgunarbát af
strandi, en síðustu 12 árin á
dragferju. Kom sér vel við þaö
starf aö Sveinbjörg var karl-
mannsígildi að burðum og er
þó miðað við þá sem færastir
voru.
Evlalía Einarsdóttir og Einar
Einarsson bjuggu á Syöri-Fljót-
um í húsmennsku þegar Svein-
björg var í æsku. Einar sonur
þeirra og hún ólust þar upp sem
systkini, þá einu börnin á bæn-
um, og hélst vinátta þeirra
meðan bæði liföu. Einar varð
síðar djákni í Grímsey og fyrsti
djákninn í lúterskum sið á ís-
landi. Og fleira fólks mætti
minnast þar á heimilinu, þó
það sé ekki gert hér.
Ásbjörn dó 1922, aðeins rúm-
lega fimmtugur. Var það mikið
áfall fyrir heimilib. En þær
mæðgur bjuggu áfram og kom
þá í hlut Sveinbjargar ab vera
aðalfyrirvinna heimilisins.
Það þurfti nokkub til að taka
við gamla Syðri-Fljótaheimil-
inu, sem frægt var fyrir gestrisni
og hjálpsemi. Það merki seig þó
ekki í höndum Sveinbjargar.
Má þar nefna að tveir synir
Bjarnfreðar á Efri- Steinsmýri
ólust þar upp að mestu leyti, og
fleiri voru þeir unglingarnir
sem áttu athvarf á Syðri-Fljóta-
heimilinu bæði fyrr og síðar.
Og þegar franska skútan strand-
aði þar á fjörunni veturinn
1935, kom það í hlut mæbgn-
anna á Sybri-Fljótum að hýsa
eina nótt þab sem eftir lifði af
áhöfninni, 24 menn sem voru
sjóhraktir og sumir nær dauöa
en lífi af kulda. En þess má
einnig geta að í þessari lífs-
reynslu nutu þær aðstoðar Lár-
usar Bjarnfreðssonar, sem þar
var þá, og afa hans og ömmu,
Sigurbergs Einarssonar og Ár-
nýjar Eiríksdóttur. Þau hjónin
voru á Syðri-Fljótum frá 1921-
1937. Hafði Sigurbergur allmik-
ib vinnuþrek, mest af dvölinni
þar, og sérstaklega minnist ég
húslestranna hjá honum, sem
voru frábærir, og að komast þar
í snertingu við gamla menn-
ingu.
Sveinbjörg tók að fullu við
búsforráðum 1936 og Sigríður
Fæddur 29. mars 1922
Dáinn 20. september 1994
Okkur langar að minnast afa
okkar, Valgeirs Einarssonar frá
Höfbahúsum. Afi fæddist árið
1922 á Kappeyri í Fáskrúðs-
firði. Hann var yngstur sjö
systkina. 16. júlí 1950 gekk afi
að eiga ömmu, Herborgu
Magnúsdóttur, f. 8. apríl 1924.
Eignuðust þau þrjú börn:
Björgu sem býr á Selfossi,
Kristjönu sem býr á Egilsstöð-
um og Magnús sem býr á
Höfðahúsum.
Afi og amma byrjuðu búskap
á Höfðahúsum árið 1950.
Amma býr þar enn ásamt
Magnúsi syni þeirra. Með bú-
skapnum stundaði afi aðra
vinnu og þá einkum tengt
sjávarútvegi.
Afi var mikill vinnumabur og
gekk greiðlega í öll sín verk.
Hann stundaði búskapinn af
natni og hafði gaman af
skepnum. Hann var líka vinur
vina sinna og hjálpaði þeim
sem með þurftu.
Afi var rólegur og yfirvegabur
t MINNING
var þar hjá henni. Sigríður dó
1952 og árið áður dó einnig hjá
Sveinbjörgu önnur gömul
kona, sem hún hafði lengi
haldið verndarhendi yfir, Guð-
rún Sigurðardóttir frá Bakka-
koti.
Steinunn, systir Sveinbjargar,
kom á heimilið 1936 og var þar
til 1968. Hún kom meb fóstur-
son sinn með sér, Guðmund
Einarsson, þá 12 ára. Sveinbjörg
var áhugasöm að rækta og
byggja, en með árunum færð-
ust störfin yfir á Guðmund,
sem reyndist Sveinbjörgu eins
t MINNING
að eðlisfari og kom það sér-
staklega fram í veikindum
hans. Afi og amma tóku alltaf
á móti okkur af góðvild og
hlýju. Það var gott að vera í
návist þeirra og njóta með
þeim náttúrunnar sem var
og besti sonur og það svo ab frá-
bært var. Gerði þab henni kleift
að dvelja heima til æviloka,
þrátt fyrir slæm veikindi síð-
ustu árin.
Og nú er langri og farsælli ævi
lokið, Sveinbjörg lést að morgni
síðasta sumardags. Það var logn
og framhjá bænum hennar, þar
sem fjallasýn er fegurst á land-
inu, rann áin þungstreym og
lygn í átt til sjávar.
Ferjumaðurinn mikli hafbi
tekiö meö sér yfir á eilífbar-
löndin síðustu ferjukonuna á
íslandi.
Ég óska henni fararheilla og
þakka löng og góð kynni.
Vilhjálmur Eyjólfsson
þeim svo kær.
Við þökkum þér, afi, fyrir ár-
in sem við fengum að njóta
með þér. Guð varðveiti minn-
ingu þína og veiti ömmu
styrk.
Ég veit, minn Ijúfíir lifir
lausnarinn himnum á,
hann rœður öllu yfir,
einn heitir Jesús sá,
sigrarinn dauðans sanni
sjálfur á krossi dó
og mér svo aumum manni
eilíft lífvíst til bjó.
Jesús er mér í minni,
mig á hans vald ég gef,
hvort ég er úti eða inni,
eins þá ég vaki og sef.
Hann er mín hjálp og hreysti,
hann er mitt rétta líf,
honum afhjarta ég treysti,
hann mýkir dauðans kíf.
(Hallgrímur Pétursson:
Allt eins og blómstriö eina)
Herborg Anna og fjölskylda,
Bárður Valgeir, Herborg Eydís,
Einar Elí, Eyrún Björg og
Guðmundur Heiðar
Valgeir Einarsson