Tíminn - 17.01.1995, Blaðsíða 5

Þriöjudagur 17. janúar 1995
&ÍWÚW81
5
Tómas Cunnarsson:
Lausnir réttarkerfis
Cliff og Sally. Magnús jónsson og Edda Heiörún Backman, sem er þrótt-
mikil aö vanda, en Cliff heldur litlaus Ameríkani.
sögum verksins. Þessi útbúnað-
ur gerir aö verkum að sýningin
vill losna í sundur. í rauninni er
það skemmtanastjórinn einn
sem heldur henni saman og
voru mörg atriði með honum
mjög skemmtileg.
Þýðing Karls Ágústs Úlfssonar
var lipur og haglega orðuð. Það
hefði þó líklega mátt kveða
sléttara í söngnum góða: „Lífið
er, karl minn, kabarett. /
Komdu í kabarett." — Söngur-
inn var nokkuð misjafn, bestur
hjá Eddu og býsna góður hjá
Ingvari, en varla í meðallagi hjá
öbrum.
Ég játa að verkefni af þessu
tagi hafa aldrei höfbað mjög til
mín, amerísk músíköl ná sjald-
an þeirri hæð listar sem maður
vill upplifa í leikhúsi. Samt er
auðvitað sjálfsagt að glíma við
þau öðru hverju; ef vel tekst til
getur það orðib leikhúsum bú-
bót — og ekki séb fyrir endann
á slíku í stóru leikhúsunum í
Reykjavík í vetur. En verkefni af
þessu tagi eru mjög mannfrek
og kostnabarsöm. Eiginlega út-
heimta þau úrvalslið, valinn
mann í hverju einasta rúmi.
Mér sýnist af þessari sýningu að
Borgarleikhúsið ráði hreinlega
ekki yfir þeim liðsafla sem þarf
til að Kabarett nái að slá í gegn.
Þab var einhver deyfðarblær á
sýningunni, meðalmennsku-
bragur, vantaði í hana það hráa
blóöbragð sem hér þarf að vera,
þann léttleika og snerpu sem
verkefnið krefst. Meiri hraði,
opnara rými, djarfari ljósabeit-
ing, stílfærðari búningar: allt
þetta hefði ef til vill lyft sýning-
unni eins og þurfti. — Skemmt-
anastjórinn var settur í trúðs-
gervi, eins og fyrr var nefnt.
Stílfærsla af því tagi gegnum
sýninguna, í leikmátanum
sjálfum, hefði ef til vill verið til-
vinnandi. Trúðurinn er per-
sóna sem hrærist á mörkum
gráts og hláturs. Á því tæpa
vabi mætti vissulega búa til
sterka og minnilega leiksýn-
ingu, en það tókst ekki ab þessu
sinni. Því miður. ■
Lífið er; karl minn, kabarett
Leikfélag Reykjavíkur, Borgarleikhús: KA-
BARETT. Höfundur: Joe Masteroff eftir
leikriti johns Van Druten. Þýbing: Karl
Ágúst Úlfsson. Útsetningar og hljóm-
sveitarstjórn: Pétur Grétarsson. Dansar:
Katrín Hall. Leikmynd: Gretar Reynisson.
Leikstjórn: Guöjón Pedersen. Frumsýnt á
Stóra svibi 13. janúar.
Það hefði veriö gaman að geta
borið óskorab lof á sýningu
Borgarleikhússins á Kabarett.
Sannast að segja hefur verið
fremur lágt ris á þessu leikári
þess. Hér er farið á flot með
stærsta verkefni leikársins og
fengnir til kunnáttusamir leik-
húsmenn, sem staðiö hafa að
ferskum og vönduðum sýning-
um hjá Frú Emilíu. Vissulega
má hafa ánægju af ýmsu í sýn-
ingunni, þó það nú væri. En því
miður skorti verulega á að hún
hrifi áhorfandann með sér, sú
var ab minnsta kosti reynsla
þess sem hér skrifar. Það stafaði
af því að lögb var ónóg rækt vib
persónusköpunina, burðarhlut-
verk ýmis voru ekki nægilega
vel af hendi leyst. Þegar skortir
á slíka undirstöðu getur ekkert
ljósaflóð, magnarar, dansar,
búningar eða önnur svibsbrögb
skilað sýningunni heilli í höfn
hjá leikhúsgestum.
Kabarett gerist í Berlín í þann
mund sem nasistar eru að kom-
ast þar til valda. Leikurinn segir
frá Ameríkumanni, rithöfund-
inum Cliff Bradshaw, sem
þangað kemur og fær inni á
pensjónati sem kona ein rekur.
Þar heldur til alls konar fólk:
hommar, glebikona, roskinn
gyðingur sem fellir hug til hús-
ráðanda. Þau fá ekki að eigast,
því að konan sér að slíkur ráða-
hagur stefnir lifibrauði hennar í
voða.
Leikurinn snýst þó einkum
um Kabarettinn, dans- og
skemmtistað. Bradshaw hrífst
af söngkonu þar, Sally Bowles.
Hún flytur inn til hans og verð-
ur barnshafandi. Hann vill fara
með hana til Améríku, en hún
kýs fremur Kabarettinn en smá-
borgaralegt líf vestan hafs, læt-
ur eyða fóstri sínu og Bradshaw
fer. Á sama tíma færist skuggi
nasismans yfir, gyðingurinn
Schultz flytur úr húsinu, en á
skemmtistaðnum er allt sem
áður. Skemmtanastjórinn stýrir
Ingvar E. Sigurösson, api og aörir dansarar. I gervi trúösins sýnir Ingvar á
sér nýja hliö og er kunnátta hans og fjölhœfni meö ólíkindum.
þeirri sýningu hrörnunar og úr-
kynjunar sem þar er höfð í
frammi, þar sem dapurleikinn
vakir alls staðar undir þunnri
skel yfirborðskátínu.
Þessi ameríski söngleikur
fjallar sem sé um þá tíma, sem
löngum hafa verið mönnum
hugleiknir: þegar ófriðarskýin
eru að dragast yfir heim evr-
ópskrar borgarastéttar. En Am-
LEIKHUS
GUNNAR STEFÁNSSON
eríkumanninum í verkinu tekst
ekki að bjarga neinu úr því
hruni sem yfir vofir; hið mel-
ódramatíska inntak verksins er
ástarsaga Sallýjar og Cliffs.
Þetta er reyndar ekkert frumlegt
efni, enda er það bragðbætt
meb fjölmennum söng- og
dansatriðum, og næst þar oft
nokkur kraftur í sýninguna,
ekki síst fyrir tilverknað Ingvars
E. Sigurðssonar í trúðsgervi;
hann sýnir hér enn nýja hlið á
sér; kunnátta hans og fjölhæfni
er með ólíkindum. Önnur
stjarna sýningarinnar er Edda
Heiörún Backman. Hún er eins
og við vitum þróttmikil leik-
kona og sýnir hér býsna skýra
manngerð. Mestum áhrifum
nær hún í söngnum Lífið er ka-
barett, sem tjáir hið sársauka-
fulla val hennar.
Fyrir utan þessi tvö, Ingvar og
Eddu Heibrúnu, er tíðindalítið
af leikurum sýningarinnar og
þeir ná varla upp fyrir meðal-
lagið. Magnúsi Jónssyni tókst
ekki að veita Cliff Bradshaw
nein skýr persónueinkenni,
hann verður litlaus. Hanna
María Karlsdóttir var einnig sér-
kennalaus sem Fráulein Schnei-
der. Litlu betri er gyöingurinn
Herr Schultz sem Þröstur Guð-
bjartsson leikur. Annars hafa
persónur Þrastar sterka til-
hneigingu til ab verða skrípa-
fígúrur, hvort sem það er Man-
ders í Afturgöngunum, Duncan
kóngur í Macbeth eða þessi
gyðingur.
Þá er nasistinn Ernst Ludwig,
sem Ari Matthíasson leikur,
bæði barnalegur og meinlaus,
sem varla er meiningin. Aðrar
persónur eru orðlausir skuggar,
Max Péturs Einarssonar til
dæmis. Hommana tvo, Bobby
og Viktor, leika Kjartan Bjarg-
mundsson og Eggert Þorleifs-
son, nokkub vel. Aðrir leikend-
ur koma mestan part fram í
hópatriðum sem eru liðlega
sviðsett.
Sviðið er lengst af átta her-
bergi á tveim hæðum og er leik-
ið á efri hæðinni. Þetta er nokk-
ub þröngt rými og kannski
óþarfa natúralismi, þrengir að
leikurunum. Hefði mátt nota
leiksviðið og ljósabúnaðinn
betur til ab bregða upp örlaga-
Haraldur Blöndal, hæstaréttar-
lögmaður, ritar grein í Morgun-
blaðið þ. 11. janúar s.l. þar sem
hann fjallar um minnisleysi
ráðuneytisstjóra og skrifstofu-
stjóra Heilbrigöisráðuneytisins
um starfslokasamning fyrrum
tryggingayfirlæknis. Lýkur Har-
aldur grein sinni þannig: „Vœrí
nú ekki ráð að setja þá tvo í veik-
indaleyfi eins og menntamálaráð-
herra gerði við skólastjórann í
Austnrbaejarskólanum, þar til
minnið skánar? Það er undravert,
hversu menn geta rifjað upp liðna
atburði, efþeirfá nceði til þess."
Lausn hæstaréttarlögmanns-
ins er ein af þversögnum réttar-
kerfisins um þessar mundir. Það
gerist æ oftar að menn þar á bæ
vísa til veikinda manna og úr-
ræða tengdum þeim við lausn á
dæmigerðum réttarkerfisvið-
fangsefnum. Og svo flinkir eru
menn að þeir þurfa engin lækn-
isvottorð.
Grein Haralds veröur að skilja
svo að honum líki ekki aðgerba-
leysi stjórnvalda og réttarkerfis-
VETTVANCUR
„Meðan þessum og öðr-
um álíka spumingum
hefur ekki verið svarað er
ástœða til að draga í efa
að Jón og séra Jón séu
jafhir fyrir lögunum og
stjómvalda- og réttar-
kerfið geti verið notað til
að ganga í skrokk á
mönnum. Þá virðastgeta
skipt máli óskyld atriði
eins og hvort ráðherra
hefur hrökklast úir emb-
œtti eða ekki."
ins vegna starfsloka trygginga-
yfirlæknisins. Enda þarf ab at-
huga það skuggalega mál, þótt
ekki væri vegna annarra en
þeirra mörgu, hverra örorka var
metin á þeim tíma er lögbrot
tryggingayfirlæknisins stóbu.
En starfslokamálið hefur fleiri
hliðar. Til dæmis þá sem snýr að
Gunnlaugi Claessen, fyrrver-
andi ríkislögmanni og núver-
andi hæstaréttardómara. Þar er
minnisleysib ekki ab angra. En
spyrja má: Hvernig stendur á
því að ríkislögmaður gerði sinn
hlut í starfslokamálinu ekki op-
inberan fyrr en í nóvember
1994, en starfslokasamningur-
inn mun hafa verið gerður
löngu fyrr eða síðla árs 1993?
Hvað veldur því aö Ríkisendur-
skoðun hefur ekki getað gengiö
að starfsgögnum um starfsloka-
máliö hjá Ríkislögmannsemb-
ættinu og/eöa öbrum opinber-
um stofnunum, sem tengjast
því? Og hvernig stendur á því
að starfandi hæstaréttardómari
er að snatta í því ab gera skýrslu
fyrir Ríkisendurskoðun um
meintar sakir manna?
Meðan þessum og öðrum
álíka spurningum hefur ekki
verið svarað er ástæöa til ab
draga í efa aö Jón og séra Jón
séu jafnir fyrir lögunum og
stjórnvalda- og réttarkerfið geti
verib notab til ab ganga í skrokk
á mönnum. Þá virbast geta skipt
máli óskyld atriði eins og hvort
rábherra hefur hrökklast úr
embætti eba ekki.
Stjórnmálamenn virðast telja
þetta eiga að vera svona. Síðast
10. janúar undrabist Ólafur
Ragnar Grímsson, alþm., í sjón-
varpi, að félagsmálaráðherrann
hefði ekki hlutast til um opin-
bera rannsókn á meintum lög-
brotum tengdum viðskiptum
Hagvirkis-Kletts hf. við bæjaryf-
irvöld í Hafnarfirði á síðustu
misserum bæjarstjórnarmeiri-
hluta Alþýðuflokksins. En Ólaf-
ur Ragnar virðist ekki telja sér
skylt að kanna meint lögbrot
æbstu manna réttarkerfisins og
hafa honum þó sem og öðrum
alþingismönnum verið send
sýnileg sönnunargögn um
meint lögbrot tengd Hæstarétti
íslands og fleiri æðstu stofnun-
um réttarkerfisins. Ég á hér við
leyndarbréf, sem fariö hafa frá
Hæstarétti til héraðsdómstól-
anna, Dómsmálaráðuneytisins
og fleiri.
Ágæti hæstaréttarlögmabur.
Er ekki nær að huga ab gildum
réttarkerfislausnum áður en
lögmenn skella sér yfir í læknis-
fræðina?
Höfundur er lögfræbingur.