Tíminn - 28.01.1995, Blaðsíða 4

4

Laugardagur 28. janúar 1995
llimiw
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: |ón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mánabaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verb ílausasölu 150 kr. m/vsk.
Undiraldan vex á
vinnumarkaðnum
Undiraldan á vinnumarkabinum vex nú með degi
hverjum. Á mjög fjölmennum fundi í Dagsbrún
síðastliðinn fimmtudag var verkfallsboðun sam-
þykkt án mótatkvæða. Þeim sem urðu vitni að
þessum fundi ber saman um það að hiti hafi verið
í fundarmönnum.
Það kom fram í máli formanns Dagsbrúnar að
kröfur hafi verið gerðar um það að lágmarkslaun á
mánuði verði 50 þúsund krónur og skattleysis-
mörk hækki í 60 þúsund krónur.
Kennarar greiða nú atkvæði um það hvort til
verkfallsboðunar kemur hjá þeim og er úrslita að
vænta innan tíðar.
Lægstu launataxtar á landinu eru nú um 43 þús-
und krónur á mánuði. Kröfur Dagsbrúnar hníga
því að því að hífa þessa taxta upp í fimmtíu þús-
und krónur. Þess eru því miður fjölmörg dæmi að
fólk vinni á lægstu töxtum. Sé þeim deilt niður í
tímavinnu kemur þab í ljós að þetta fólk er einn
heilan vinnudag að vinna fyrir afnotagjaldi út-
varps og sjónvarps. Húsnæðiskostnaður upp á 30
til 35 þúsund á mánuði er ekki óalgengur annað
hvort sem leiga eða afborganir af lánum, og er í
mörgum tilfellum mun hærri. Það gefur auðvitað
auga leið að það er útilokað fyrir einstakling á
lægstu launatöxtum að vinna fyrir sér.
Spurningin er nú sem fyrr hvort um það er ein-
hver samstaða að hækka þessi lægstu laun. Það er
langt frá því að fimmtíu þúsund krónur á mánuði
geff fólki tækifæri til þess að bruðla, síður en svo.
Launahækkun úr 43 þúsund í 50 þúsund mælist
drjúg í prósentum. Það ætti auðvitað að vera um
það þjóðarsamstaða að sama prósenta gildi ekki
upp eftir öllu launakerfinu. Þessir lægstu launa-
taxtar eru smánarlegir og það er von að hitni í
fólki vegna þeirra þegar margir koma saman og
ráða ráðum sínum.
Það er ólga af fleiri ástæðum. Launþegar í land-
inu hafa sætt sig við skertan hlut að undanförnu.
Hins vegar hafa stjórnvöld ekki gert mikið í því að
gera láglaunafólki lífið bærilegra. Lækkun skatt-
leysismarka var blaut tuska framan í það. Alls kon-
ar þjónustugjöld og þar með aukin kostnaðarhlut-
deild fólksins í opinberri þjónustu er einstaklega
þungbær fyrir þá sem hafa enga fjármuni milli
handanna. Gjöld fyrir komur á heilsugæslustöðv-
ar, aukinn lyfjakostnaður og skólagjöld eru dæmi
um álögur á fólkið í landinu sem komið hafa síð-
ustu árin.
Allt þetta gerir stöðuna einstaklega flókna og erf-
iða um þessar mundir. Tilburðir stjórnvalda til
þess að hafa forustu um sátt á vinnumarkaðnum
virðast ekki vera miklir. Hér virðist því stefna í ill-
víg átök, meðan ráðherrarnir keppast við að hæla
sér af batnandi efnahag sem megi rekja til snilldar-
stjórnunar efnahagsmála síðustu misserin.
Það hlýtur að reyna á það nú á næstunni hvort
raunverulegur vilji er til þess að bæta stöðu lægst
launaða fólksins. Til þess þarf sameiginlegt átak
vinnuveitenda og launþegasamtaka og samstöðu
um það að háar prósentuhækkanir á lægstu taxta
gangi ekki upp allan launastigann í landinu. í því
er ekki réttlæti.
Stuggað við sundur-
lyndisfjandanum

Oddur Ólafsson skrífar
Stórslys og mannskaðar hafa oft
duniö yfir á íslandi enda náttúr-
hamfarir tiltölulega tíöar og
veröurlag strítt og óútreiknan-
legt. Ráöamaöur sagöi nýlega af
gefnu tilefni aö mannfall vegna
náttúrufars væri sá tollur sem
greiöa þurfi fyrir aö búa á land-
inu. Um þaö má deila eins og
hitt hvernig best má lifa í sátt
viö náttúruöflin sem eru eðlileg-
ur hluti af íslandi og þeirri lög-
sögu sem landinu heyrir til.
Mannskæö slys koma alltaf á
óvart og vekja ávallt óhug og
samúö meðal alls þorra manna.
Þá skiptir ekki öllu máli hvort
fórnarlömbin eru náin eða
óþekkt, fólk nær og fjær finnur
til meö þeim sem þjást og syrgja
þá sem hamfarir svifta lífi. Og
óeigingjörn kennd um aö veröa
aö liði vaknar og hreyfir viö
samvisku hvers manns.
Sjaldan eða aldrei hefur sorg-
aratburöur orbib eins fyrirferð-
armikill og eins mikiö kynntur
og hamfarir þær sem urðu í síö-
ustu viku og afleiðingar þeirra.
Þjóðin var meb einum eða öðr-
um hætti gerö aö þáttakanda í
örlögum lítils og afskekkts sveit-
arfélags.
Einn hugur
Fólk hvarvetna á landinu á
öllum aldri og úr öllum stéttum
og standi beindi huga sínum aö
einu marki og hluttekningin var
alls staöar á einn veg.
Samkennd er sjaldgæft fyrir-
bæri meöal íslendinga, hversu
fjálglega sem um hana er talað á
tyllidögum. En þegar það
bauöst ab sýna hana í oröi og
verki er það gert af ósviknum
áhuga, sem jafnvel gæti virst
nálgast þráhyggu.
Þjóöarsál er orðiö skrípiyröi
vegna þeirrar merkingar orösins
sem útkjálki úr menntamála-
ráöuneytinu hefur gefiö því. Því
er þaö ekki nothæft þegar fjallað
er um góðar eigindir eöa slæmar
sem bærast í hugskoti lands-
manna og eru þeim sameigin-
legar. En svo sýnist sem einn
hugur fylgi einu máli þegar
hörmungarnar í Súðavík eru
annars vegar. Og sá andi svífur
yfir að fólk grípur tækifæri til að
vinna heils hugar meö náunga
sínum aö sameiginlegu áhuga-
máli.
Að öllu jöfnu leikur sundur-
lyndisfjandinn lausum hala
meöal landsins barna og gerir
þeim lífið leitt og erfitt sem
sífelld samkeppni og saman-
buröur, hrepparígur og yfir-
gangur.
Abskilnabarstefnur
Margir eru þeir sem róa aö því
öllum árum aö sundra fólki og
etja saman. Kynjarígurinn er oft
á tíðum á nánast sjúklegu stigi
og þeir sem verst eru haldnir
ráða ferð á þeim vígvöllum.
Kynslóöabilin sundra ættmenn-
um og vinnufélögum og yfirleitt
flestum þeim sem ættu ef allt
væri með felldu að lifa og starfa
saman í sátt og samlyndi.
En því er ekki til að dreifa.
Æskudýrkun og ellidekur tekur
á sig ólíklegustu myndir til að
sundra og aðskilja kynslóðirnar.
Sé vel að gáð eru það ávallt ein-
✓
I
tímans
rás
hverjir sem hafa hag af því að
deila og drottna og skapa ald-
urshópum sérþarfir og fullnægja
þeim síðan.
Samkeppni og rígur milli
byggðarlaga og landshluta með
tilheyrandi og meira og minna
kolruglaðri samanburöarfræði
er landlægur. Alltaf er verið að
hygla einum á kostnaö annarra.
Skæklatogið um samgöngu-
mannvirki og stofnanir á að
sýna einhverja átthagahollustu
en er oftar en ekki andstæð
þjóðarhagsmunum.
Hrepparígur
Deilur um fiskveiðikvóta snú-
ast um hver eigi fiskinn í sjón-
um og íbúum heilla landshluta
er talin trú um að kvótakerfiö sé
sett einvörðungu þeim til höf-
uös og til að hygla íbúum ann-
arra fjórðunga.
Kaup og sala á kvóta milli
byggðarlaga er sífellt ágreinings-
efni um hagsmuni og eins um-
ræða um hvar eigi að frysta afl-
ann.
Deilt er um beitarlönd og
hvort það sé sauðfé eða hross
sem eru að gera landið að örfoka
auðn og þar inn í blandast sí-
felldur ágreiningur um hver eigi
Island, gögn þess og gæði.
Stjórnmálamenn rífast í sí-
bylju og saka hverjir aöra um
illsku og úræðaleysi. Stjórnar-
andstaðan sér aldrei nema van-
hæfi varðandi allt þaö sem
stjórn og stjórnarliðar taka sér
fyrir hendur og þeir sem meö
völdin fara leggja sig í fram-
króka um að taka ekki hið
minnsta tillit til minnihluta í
einu né neinu.
En þegar aðrir tala um stjórn-
mál og stjórnmálamenn í sama
tóni og þeir gera sjálfir, þá snúa
þeir bökum saman og hneyksl-
ast á áliti leikmanna á pólitík-
inni.
Boborð tíbarandans
Samkeppni á öllum sviðum í
stað samvinnu er boðorð tíðar-
andans. Menn bítast um störf
og stöður, aðstöðu og úthlutan-
ir og þykir sá mestur og bestur
sem sem kann þá list öðrum
betur að sölsa undir sig þau lífs-
ins gæöi sem til skipta koma.
Fyrirgangurinn og frekjan
varðandi flest það sem við kem-
ur keppnisíþróttum er kapituli
út af fyrir sig og hvílir bannhelgi
á að ræða þau mál nema frá
einu sjónarhorni. Skal það tabú
virt að sinni.
Vísvitandi og óafvitandi virð-
ist flest gert til að sundra og
tvístra þeirri fámennu þjóð sem
byggir hið víðlenda og að
mörgu leyti harðbýla ísland.
Flokkadrættir eru með ólík-
indum og er engu líkara en aö
þeir sem til forystu eru valdir
beri haturshug hver til annars
og breiða þaö út aö meira og
minna ímynaðir andstæöingar
séu illa innrættir bjálfar sem
einskis trausts séu verðir.
Á þessu er hamrað sí og æ og
sérhagsmunagæsla og fyrir-
greiðslupólitík eitrar öll sam-
skipti manna og byggða meðal.
Hart við að búa
í andrúmslofti óheftrar sam-
keppni, hagsmunapotara og
sundrungarafla framagosanna
og sérgæðinga á flestum sviðum
þjóðlífsins kemur allt í einu upp
mál sem sameinar alla þjóðina
og beinir orku hennar að óeig-
ingjörnu markmiði.
Hún bregst við með þeim
hætti ab hún sannfærist um að
með sameiginlegu átaki megi
hún sín einhvers og um stund-
arsakir veröa öll ágreiningsefnin
og sundurþykkjan hjóm eitt.
Menn og konur, ungir og aldnir,
íbúar dreifbýlis og þéttbýlis taka
höndum saman og deila örlög-
um sínum.
En það er nokkuð hart við að
búa að það þurfi náttúruhamfar-
ir og stórslys til ab færa okkur
heim sanninn um að ein þjóö
býr í landi og okkur ber ab sýna
hvert öðru umhyggju og að við
berum sameiginlega ábyrgð. ■