Tíminn - 28.01.1995, Blaðsíða 5

Laugardagur 28. janúar 1995

5
Viö Andapollinn á Akureyri. Atvinnuhorfur eru nú bjartari í bœnum en oft ábur og því ástœöa fyrír ungviöiö aö brosa. Tímamynd cs
Stórfiskaleikurinn á Akureyri
Jón Kristjánsson skrifar
Átökin um eignarhald og viðskipti Út-
gerðarfélags Akureyringa hafa nú staðiö
opinberlega um mánaðarskeið og hefur
máliö tekið á sig ýmsar myndir. Þetta eru
sennilega hatrömmustu átök á viðskipta-
sviðinu í áratugi, og er hér um sannkall-
aðan stórfiskaleik að ræða. Almenningur
fjallar myndrænt um þær viðskiptablokk-
ir sem eigast við, og sækir líkingar í lífríki
hafsins og kallar þær „Smokkfisk" og
„Kolkrabba".
Hins vegar sýnir atburðarásin öll þar
fyrir norðan að ýmsar kenningar, sem eru
á hraðbergi í stjórnmála- og viðskiptalífi,
eru ekki hátt skrifaöar þegar til raunveru-
leikans kemur og hagsmunir rekast á. Um
þab eru nokkur augljós dæmi í þessum
átökum.
Sveitarfélögin og atvinnu-
lífiö
Hlutverk sveitarfélaga er skilgreint í
sveitarstjórnarlögum og þau eru sá þáttur
stjórnsýslunnar sem annast eða hefur eft-
irlit meb ýmissi staðbundinni þjónustu
við heimamenn á hverjum stað. Þar má
nefna skólamál, þar á meöal leikskóla og
dagheimili, skipulagsmál, vatnsveitur og
fráveitur og ýmsa starfsemi á sviði menn-
ingarmála, svo nokkrir þættir séu nefnd-
ir.
Skyldur sveitarfélaga á sviði atvinnu-
lífs eru að grípa inn í þegar bjargarskortur
og atvinnuleysi verður og reyna að snúa
þeim málum til betri vegar. Það hafa
sveitarstjórnarmenn á Akureyri gert á síð-
ustu árum, en mikil áföll hafa dunib þar
yfir í atvinnulífinu, ekki síst vegna
breyttra aðstæöna í útflutningsiðnaði, en
Akureyri hefur löngum verið iðnaðarbær.
Eign Akureyrarbæjar í Útgerðarfélaginu
er tilkomin vegna þessara afskipta, þar
sem þess var freistað að efla útgerð á
staönum, þegar störfum fækkabi svo
mjög í iðnaði.
Hlutabréfin söluvara
Útgeröarfélag Akureyringa er löngu
orðið öflugt fyrirtæki, og naut styrkrar
stjórnar, ekki síst þegar þeir Gísli Kon-
ráðsson og Vilhelm Þorsteinsson héldu
þar um stjórnvölinn. Það er löngu oröið
eitt öflugasta og stærsta fyrirtæki í sjávar-
útvegi hérlendis og hefur búið vel um sig
á Akureyri.
Það er því svo komið að hlutabréf í
þessu fyrirtæki eru oröin markaðsvara, og
vibskipti vib það eftirsótt.
Kaupfélag Eyfirðinga er önnur undir-
staba atvinnulífs á Ak-
ureyri og hefur vaxið
upp með bænum. Fé-
lagið hefur haft útgerð
og fiskvinnslu með
höndum við Eyjafjörð
og útflutningsfyrirtæk-
iö íslenskar sjávarafurð-
ir hafa annast sölu á
þeim afurðum. Tilboð
félagsins í bréfin í ÚA þýðir, að það vill
efla starfsemi sína á þessu sviði og færa
sölu afurðanna til ÍS, sem býr við þær ab-
stæður nú, að fyrirtækiö þarf að flytja
starfsemi sína úr því húsnæbi, sem það
hefur í Reykjavík, og er tilbúiö að flytja
hana noröur.
Undarleg tregöa
Bæjaryfirvöld á Akureyri eru komin í
ákjósanlega stöðu í þessu máli. Stór eign
bæjarins í ÚA er oröin eftirsótt söluvara,
og það ætti ekki að vera áhorfsmál að
selja þessi hlutabréf og létta á skuldum
bæjarfélagsins eða nota andvirðib til
átaka á öðrum sviðum atvinnumála.
Hins vegar virðist vera nokkur tregða í
þessu máli, og ýmsir bæjarfulltrúar eiga
erfitt með ab gera þab upp við sig hvort
þab á að hætta að reka hálfgildings bæjar-
útgerð. Einnig hefur bryddaö á því, að
tregða er til þess að selja KEA hlutinn.
Hér skal ekki kveðinn upp neinn dóm-
ur í þessu máli, enda er þab ekki mitt
hlutverk. Hitt er undarlegt fyrir utanað-
komandi áhorfanda ab það sé vondur
kostur ab losa bæinn úr þessum rekstri og
selja hann öflugasta fyrirtæki bæjarins,
sem allt á undir því að sjávarútvegur og
atvinnulíf á Akureyri sé sem öflugast.
Tilboö SH
Sölumiðstöðin hrabfrystihúsanna vill
mikib á sig leggja til þess ab halda við-
------------- skiptunum vib ÚA, og
það er auðvitað ekki
U| ___ _| óeölilegt. Þeir hafa gert
bæjarfélaginu tilboð í
mörgum libum um að
efla atvinnulíf á Akur-
eyri meö flutningi fyrir-
tækja þangað. í því sam-
bandi vekur athygli að í
því sameinast hópur fyr-
irtækja, sém virðast öll tengjast SH á þann
hátt aö formaður samtakanna talar í þeirra
nafni. Þar á meðal er hib volduga félag
Eimskip. Svo mikil er áherslan á að halda
viðskiptunum, að boðib er upp á þab ab
gjörbreyta flutningakerfi félagsins, ef það
mætti greiða fyrir áframhaldandi sam-
starfi.
Gamlar þjóðsögur falla
Eitt af mörgu athyglisverðu í þessu máli
er að ýmsar gamlar þjóðsögur falla um
sjálfar sig. Tilbob KEA og íslenskra sjávar-
afurða hefur hmndib slíkri skriðu af staö,
að stabhæfingar um ab það sé náttúrulög-
mál ab Reykjavík sé aðalútflutningshöfn
landsins em allar eins og hvert annað
mgl. Staöhæfingar um að það sé ekki hægt
að flytja stofnanir og fyrirtæki út á land
em sömuleiðis fallnar og allar viðbárur
um slíkt em ekki mikils virði. Þegar hags-
°g
málefni
munir em í veði, er boðið upp á þaö aö
flytja fyrirtæki þar sem allt upp í 80 árs-
verk em í bobi, frá höfuðborginni og út á
landsbyggöina. Þessi atburðarás mun gjör-
breyta umræðunni um byggðamál, og til-
boðin sem streyma til Akureyrar sanna að
stabhæfingar um það ab enginn alvöru-
rekstur geti þrifist nema í höfuðborginni
er bara þjóbsaga sem er löngu fallin.
Óskastaöa
Bæjarstjómin á Akureyri er í þeirri stöðu
nú að geta selt eignir fyrir á annan milljarð
króna og lækkab skuldir bæjarins sem því
nemur. Þar aö auki er kostur á því að fá 70-
80 manna fyrirtæki á staðinn, sem hefur
yfir að ráða mönnum með sérþekkingu í
þróunar- og markaðsmálum í sjávarútvegi.
SH býður upp á ýmsa atvinnuuppbygg-
ingu.
Það mundu áreiðanlega margir sveitar-
stjórnarmenn óska þess heitt að vera í slíkri
óskastöðu. í ýmsum sveitarfélögum hefur
þurft að setja verulegt fjármagn í þab að
halda atvinnulífinu gangandi, bæði með
ábyrgbum og beinum framlögum.
Tilboöin
Kostimir, sem fyrir hendi em á Akureyri,
eru annars vegar að selja öflugasta fyrirtæki
í bænum hlutabréfin í ÚA, og fá aðalstöðv-
ar íslenskra sjávarafurða norbur. Þar er um
eitt fyrirtæki að ræða, sem er mjög öflugt.
Hins vegar er sá kostur að selja þeim fyr-
irtækjahópi, sem er í kringum S.H., bréfin
eða eiga þau áfram og taka tilboði Sölumið-
stöðvarinnar, sem er í mörgum liðum og
nokkru flóknari áætlun en fyrri kosturinn.
Bæjarfulltrúarnir munu kveða upp úr-
skurð í þessu máli. Þab veröur afar fróblegt
að fylgjast meb framvindunni þar nyrðra
og þessi slagur mun hafa mikil áhrif á um-
ræöuna um byggðamál og fyrirtækjarekst-
ur úti á landsbyggðinni. m