Tíminn - 31.10.1995, Blaðsíða 10

10

Þri&judagur 31. október 1995
Ólafur Skúlason:
Flateyri — Avarp vegna landssöfnunar
Málvenja býöur okkur ekki að
fagna vetri meö sama ávarpi og
sumar er boðið velkomið. Við
segjum gleðilegt sumar í von
um betri tíma, ekki aðeins við
litabreytingu með grænu grasi
og gróðri öllum, heldur einnig
þægilegri tíma, þar sem minna
reynir á manninn sjálfan heldur
en í hörkuveðrum þess árstíma,
sem nú í dag hefst samkvæmt
almanakinu.
Og þó finnst okkur veturinn
löngu kominn. Ekki aðeins fyrir
þær sakir, að víða var sumarið í
styttra lagi, heldur vegna þeirra
hörmunga, sem annálar fyrri
alda töldu yfirleitt að fylgdu
vetri, en haust væri laust við og
aðrir árstímar.
En slys geta dunið yfir hvenær
sem er og ekki er spurt að heiti
tíma eða mánaðar. Og það hafa
þau líka gert víöa um land á veg-
um úti og fylgja myndir, sem
vekja óhug.
Og þó ávarpa ég þjóð í dag af
sérstöku tilefni, þar sem eru
ótrúlegar hörmungar á Flateyri.
Við byrjun árs vorum við hrist
svo harkalega, að værð vanans
vék fyrir ógnþrunginni vá, þegar
snjóskriða eyddi byggð í Súða-
vík og hreif með sér íbúa, svo
helkuldinn svipti lífi. Og enn
hefur snjórinn eytt byggð og
hrifsað fleiri úr faðmi ástvina en
jafnvel gerðist í janúar.
Tuttugu vom snögglega boö-
aðir til þeirrar farar, sem allra
bíður vissulega. Flateyri, vina-
legur bær við fagran fjörð um-
luktan fjallahring, sem við
venjulegar kringumstæður eyk-
ur yndi, varð að hluta til að rúst
á andartaki. Lagðist snjóskriðan
yfir af slíkum krafti, að vart
munu aðrir skilja en þeir, sem
líta og leitast við að losa um
heljartökin.
Sár liðins tíma vom langt frá
því gróin. Ýfðust þau upp við
þessi tíðindi, og munu þeir, sem
sárast eiga um að binda frá slys-
inu í ársbyrjun, hafa fengið mar-
tröð lífs magnaða enn.
Og hve við finnum reyndar öll
til, hvert barn og hver einasti
unglingur, að ógleymdum þeim,
sem fleiri ár hafa lifað og því
meira séð. Öll eigum við aðeins
eina ósk, að mega með einhverj-
um hætti veröa þeim að líði,
sem svo mikið hafa misst.
Við heyrðum fregnir — síðan
voru lesin nöfn — og loks birt-
ust myndir. Við hvert skref auk-
innar upplýsingar jókst hryggð-
in og þar með samstaðan. Þjóð-
in tjáði tilfinningar svo sem ein
Biskup íslands Hr. Ólafur Skúlason.
sál væri og fundu allir til.
Ég ávarpa landsmenn af því
tilefni, að enn veita fjölmiðlar,
Póstur og sími og hjálparstofn-
anir kirkju og Rauða krossins
okkur tækifæri til þess að láta at-
höfn túlka tilfinningu og gjafir
samstöðu. Við getum rétt fram
hjálparhönd með því að láta fé
af hendi rakna í söfnunarsjób,
sem kemur þeim aö notum, sem
andartak rændi fyrri von og
gerði áætlanir að engu.
En ég kem líka til þess að
hvetja til samstöbu með öðrum
hætti en fjárgjöfum einum. Ég
hvet alla til þess að biðja, til þess
að ákalla Guð og fela látna að
fordæmi þeirra, sem fyrr misstu
svo mikið, barnavininum
mesta.
Við biðjum þeim blessunar
aukins styrks, sem mest hafa
misst.
Við biðjum þeim blessunar,
sem hafa séð líf sitt tætt í sur^d-
ur og áform eydd.
Við biðjum þeim blessunar,
sem án hiks héldu til starfa á
Flateyri og lögbu nótt við dag í
björgunarstarfi sínu.
Við felum þá Guði, sem sjá á
eftir ástvini kærum og biðjum
um það, að fyrir mátt trúarinnar
á hinn eilífa Guð rofi til í svart-
nætti sorgarmyrkursins.
Og við biðjum fyrir þeim, sem
telja sig búa þar, sem hættur
leynast, þótt enginn geti skýrt
og allar áætlanir mannanna
reynist fallvaltar. Gef þeim hug-
arró, Drottinn.
Og við biðjum fyrir öllum
mönnum, hvort heldur þeir ótt-
ast hættu af einhverri nálægð
við hlíð, fjall eða fjörð eöa eru
aðeins að búast til farar. Gef öll-
um aðgæslu með æðruleysi, að
við gemm okkur grein fyrir því,
að við getum sjálf verið hættu-
valdar og bakað öðrum tjón og
valdið lífslokum.
Við biðjum góðan Guð um ab
blessa alla menn hverrar þjóðar
sem er eins og gert er nú í kirkj-
um landsins, af því tilefni, að
Sameinuðu þjóðirnar hafa starf-
að í hálfa öld.
Og við biðjum þeim öllum
blessunar, sem nýta sér hjálp
kirkjunnar og mildandi aðstoð
hennar og aö fleiri fylgi þeirra
fordæmi.
Og við biðjum góðan Guð, að
sameina okkur í áframhaldandi
skilningi á annarra þarfir, svo að
þjóðin öll megi finna til þess
skyldleika, sem eyðir tortryggni,
víkur hatri langt í burt og öfund
til þeirra afkima, að engan saki.
Lát okkur, fátæk og smá, finna
nærveru þína á þungum stund-
um, svo af sé létt byrðum, og á
bjartari tímum sé unnt að láta
himinsýn móta hvert eitt spor.
Veit syrgjendum á Flateyri og
ástvinum vítt um land huggun
vegna fyrirheits um eilíft líf í
skjóli hins upprisna Drottins og
frelsara Jesú Krists.
Hann blessi okkur öll. í Jesú
nafni er beðið og honum falin
framtíö þjóðar sem einstaklings
sérhvers. ■
Trjategundir á Hallormsstab
Út er komið á vegum Skóg-
ræktar ríkisins fræbsluritið
Innfluttar trjátegundir í Hall-
ormsstaðarskógi eftir Sigurð
Blöndal, fyrrverandi skógrækt-
arstjóra. í ritinu er fjallað um
Hallormsstaðarskóg; birki-
skóginn þar og sögu skógrækt-
arframkvæmda, sem hófst
1903. Síðan er fjallab um
reynslu af ræktun 59 inn-
fluttra trjátegunda auk 19
víðitegunda, en þetta eru um
Ieið allar helstu trjátegundir
sem reyndar hafa verið í skóg-
rækt á landinu.
Sagt er frá því á hvaða tíma-
bili hver- tegund var gróður-
sett, svörun vib veðráttu og
jarðvegsabstæðum, kvæmum
sem reynd hafa verið, vexti,
grisjun, skaðvöldum, blómg-
un, fræmyndun og landnámi,
misítarlega eftir tegundum.
Dæmi um umfjöllun um sjald-
gæfa tegund:
„Chamecyparis nootkatensis
(D.Don) Sudw. — Alaskasýprus.
Fréttir af bókum
Hákon Bjarnason reyndi
mikið ab fá fræ af þessari teg-
und frá Alaska, en gekk erfið-
lega. Hún vex þar meðfram
ströndinni vestur fyrir Prins
Vilhjálmsflóa alla leið á Kenai-
skagann nyrst. Tegundin er
kólfágæt á íslandi. Tvö falleg,
nærri þriggja m há tré standa í
trjásafninu og eru fullkomlega
hraust. 50 plöntur voru gróð-
ursettar í lerkiskóg 1991. Mikil
vanhöld urðu á þeim, hver
sem orsökin er, en vissulega
eru fá barrtré meira spennandi
til að hafa í trjágörðum og úti-
vistarskógi."
Ritið er 56 síður og prýtt 60
myndum. Einnig eru súlurit
og töflur, sem sýna gróður-
setningu og vöxt einstakra
tegunda. Að lokum gefur höf-
undur, sem er einn reyndasti
skógræktarmaöur landsins,
hverri tegund einkunn.
Ritið er hið eigulegasta og
gagnast áhugamönnum um
skóg- og garbrækt, kennurum
og öllum þeim sem vilja fræð-
ast um reynslu af helstu trjá-
tegundum, sem reyndar hafa
veriö á íslandi. Hægt er að
panta ritið hjá Skógrækt ríkis-
ins, Egilsstöðum, í síma 471-
2100. Einnig fæst það í Bóka-
búð Máls og Menningar og
bókabúðum á Egilsstöðum og í
Fellabæ. ■
Skordýraþjón-
usta Málfríbar
Bókaútgáfan FORLAGIÐ hefur
sent frá sér barnabókina Skordýra-
þjónusta Málfrídar eftir Sigrúnu
Eldjárn. Bókin fjallar um gamal-
kunnugar persónur úr fyrri bókum
Sigrúnar, Kugg og hina skrítnu
vinkonu hans Málfríði. Segir af því
hvað geröist þegar Málfríði datt í
hug að stofna eigið fyrirtæki, Skor-
dýraþjónustuna.
Sigrún Eldjárn er einn ástsælasti
barnabókahöfundur okkar. Hún
hefur samið á annan tug barna-
bóka og myndskreytt enn fleiri, og
hlotið ótal viöurkenningar fyrir. I
sögum hennar og teikningum býr
mikil frásagnargleöi, sem börnin
kunna vel aö meta.
Skordýraþjónusta Málftíðar er 36
bls. að stærð og skreytt fallegum,
litsterkum teikningum. Hún er
prentuð í Prentsmiðjunni Odda
hf. og kostar 1.290 kr. ■
Sigrún Eldjárn.
Oskubuskan meðal gullaldarmálaranna
Christian Skredsvig, eftir Ingrid Reed
Thomsen. Otgefandi Cröndahl og Drey-
ers Forlag, Ósló 1995. Gefin út meö
styrk frá Norsk Kulturrád. Grafík Björn
Roggenbihl. Prentun: Joh. Nordahls
Trykkeri, Ósló. Bókin er 186 blabsibur
meb fjölda litmynda af listaverkum
Skredsvigs.
Þarna hefir verið gefin út
fyrsta verulega vandaða lista-
verkabókin um málarann, sem
nefndur hefir veriö „askelad-
den" meðal gullaldarmálar-
anna. Skredsvig er uppi 1854-
1925, á þeim tíma sem Norð-
menn nefna gjarna gullöldina í
norskri málaralist. Nú orðið
verður ekki hjá því komist að
taka Skredsvig með sem einn af
þeim allra stærstu í þessari gull-
öld. Það átti ef til vill sinn þátt í
aö hann fékk ekki strax viður-
kenningu, „sem einn af þeim",
að hann var af fátæku fólki
kominn og átti oft erfitt upp-
dráttar. Það voru þeir stóru, eins
og Werenskjold, Kittelsen og
Peterssen, sem bárust mest á og
hlutu aðdáunina. Þegar svo
Skredsvig vann gullmedalíuna í
París 1881 fyrir mynd sína
„Bóndabær í Venoix", var hann
í raun endanlega settur við hlið
hinna, hvað svo sem almanna-
rómur sagði. Þessi mynd og síð-
ari myndir frá hans hendi skip-
uðu honum ótvírætt við hlið
hinna bestu í hópi norskra mál-
ara á þessum tíma.
Skredsvig tókst aldrei ab telja
sig beinlínis að hinni hörðu
veruleikalýsingu, en hann var
mjög tilfinningaríkur og lét þær
oft leika stórt hlutverk í mynd-
um sínum. { raun jvar hann
rómantískur og ber til dæmis
BÆKUR
SIGURÐUR H. ÞORSTEINSSON
mynd hans, sem nefnist „Selj-
flöiten" og hefir meðal annars
birst á norskum frímerkjum,
glögg merki rómantíska ívafs-
ins. Mynd þessi er frá Fleskum í
Bærum frá árinu 1889 og er
hún á forsíðu bókarinnar, auk
þess að hafa skreytt frímerkin.
Magistersritgerð Ingrid Reed
Thomsen frá árinu 1986 fjallaði
einmitt um þennan málara og
var henni til mikils sóma. Hún
hafði unnið með list hans allt
frá því að hún sá um fyrstu
stóru sýninguna á verkum hans
við Bláfarveværket á Modum
árið 1978. Sjálf er hún fædd ár-
ib 1923. Hún hefir verið starf-
andi við Nasjonalgalleriet og
Vigeland-safnið, en fyrir tveim
árum sá hún um hina listrænu
hlið þess að endurgera safnið
um Skredsvig í Eggedal. Þykir
henni hafa tekist einstaklega
vel í því verki.
Síðustu þrjátíu ár ævi sinnar
bjó Skredsvig einmitt í Eggedal
með fjölskyldu sinni. Hagan
eða Haginn var heimili hans og
hefir því verið haldið við í
sömu mynd og þegar hann bjó
þar. Er staöurinn því einstakt
safn um ævi og starf þessa
mikla listamanns. Hann var
nefnilega ekki aðeins myndlist-
armaður, því að hér fór hann sí-
fellt að helga ritmáli meira af
tíma sínum. Merkust bóka hans
er ef til vill „Dagar og nætur
meðal listamanna" (1908).
Þessi bók fjallar um líf og starf
listamanna í Múnchen og Vín í
lok síðustu aldar. Telst hún eitt
með verkari verkum um þetta
efni og mjög áreiðanleg í allri
frásögn.
í bókinni sem hér um ræðir er
ritstörfum hans einnig gefinn
gaumur. Ekki aðeins bókum
hans og ljóöum, eins og „Ljóð
um dauðann", heldur eru þarna
einnig myndir af teikningum
hans og „karíkatúrum", sem og
myndmótun hans í leir og fleiri
efni.
Bókin er í sérstaklega vand-
aðri útgáfu, bæði að því er varð-
ar prentun, pappír og band. Út-
gáfa er forlaginu til sóma.