Tíminn - 18.11.1995, Blaðsíða 2

2
Laugardagur 18. nóvember 1995
Fyrir fáum árum var stóra spurningin hvenœr Crœnlendingar cetlubu oð sparka Dönum:
Vaxandi áhugi á Grænlandi
Benedikte Thorsteinsson.
Benedikte Thorsteinsson er
félags- og atvinnumálaráb-
herra Grænlands. Hún hefur
setib á rábherrastóli síban í
vor fyrir Siumut, sem er jafn-
abarmannaflokkur Græn-
lands. Hún hóf afskipti sín
af stjórnmálum þegar hún
var komin yfir mibjan fer-
tugsaldur en þar ábur bjó
hún lengi á íslandi og er hún
gift íslenskum manni. Á
Grænlandi búa um 55.000
manns og ab sögn Benedikte
gerir strjálbýlib þab ab verk-
um ab rekstur ríkisins verbur
mjög dýr.
Benedikte hélt fyrirlestur á
fimmtudagskvöldib í Norræna
húsinu um fólkib í landinu,
stjórnmál og framtíbarhorfur.
Tíminn greip hana glóbvolga í
gærdag yfir hádegisverbi á
kaffihúsi hér í bæ og lét hún
þá vel af fundinum og sagbi
mætingu hafa verib góba og
greinilega mikill og vaxandi
áhugi hér á Grænlandi. Hún
sagbi fyrirspurnir fundargesta
einkum hafa snúist um sam-
vinnu íslands og Grænlands.
Síbast þegar Benedikte hélt
hér fyrirlestur, árib 1992, var
stóra spurning fundargesta
um þab hvenær Grænlending-
ar ætlubu ab sparka Dönum
en nú hefbi samvinnan mest
brunnib á fólki.
Meiri samvinnu
Samvinna milli íslands og
Grænlands er enn sem komib
er einkum í ferbamálum.
Benedikte telur þab ekki nóg
heldur þyrfti ab auka sam-
vinnu í vöruflutningum og
flugsamgöngum, þab væri
ódýrara fyrir bába abila. Flug-
samgöngur hafa lagst nibur
milli Subur- Grænlands og ís-
lands en ab sögn Benedikte er
þó meiri hefb fyrir samvinnu
milli Subur-Grænlendinga og
Islendinga vegna saubfjár-
Mikill áhugi á Krossanes-
verksmiöjunni — gengiö
til samninga viö Gúmmí-
vinnsluna:
Hagstætt
tilbob barst
of seint
Mikill áhugi er fyrir hlut Ak-
ureyrarbæjar í Krossanesi hf.
og hafa fjögur tilbob borist í
verksmibjuna. Á fundi bæjar-
rábs Akureyrar á fimmtudag
var samþykkt ab ganga til
samninga vib Þórarin Krist-
jánsson, framkvæmdastjóra
Gúmmívinnslunnar hf. og
fleiri abila um kaup á hluta-
bréfunum.
Á sama tíma og bæjarráb sat á
fundi barst tilbob í hlutabréfin
frá Sverri Leóssyni, útgerbar-
manni lobnuskipsins Súlunnar.
Var það fjórba tilbobib sem
barst, fyrir lágu tilbob frá Laxá
hf., Oddi H. Halldórssyni auk
tilboðs Þórarins Kristjánssonar í
Gúmmívinnslunni.
Tilbob Sverris hljóbar upp á
160 milljónir króna, en eignar-
hlutur bæjarsjóbs er metinn á
110 milljónir. Ekki liggja fyrir
upplýsingar um fjárhæb tilboðs
Þórarins og félaga, en innan
þess hóps er ab finna bæbi
stofnfjárfesta og útvegsabila. -ÞI
ræktar sem stundub er á Sub-
ur-Grænlandi. T.d. fari allir
grænlenskir nemendur í land-
búnaði til íslands í eins árs
starfsþjálfun. Einnig hafi Sub-
ur- Grænlendingar farið mikib
í frí til íslands meban beinar
flugsamgöngur voru á milli en
þab hafi nú breyst.
Benedikte fjallabi einnig um
efnahags- og atvinnumál á
Grænlandi og bar saman vib
þessa málaflokka á íslandi.
Hún sagbi grænlenska ríkib
rábstafa hlutfallslega meira til
flestra málaflokka heldur en
íslendingar nema til heilbrigb-
ismála. Hún sagbi skýringuna
á því þó geta verib ab ákvebnir
málaflokkar innan heilbrigðis-
kerfisins féllu undir önnur
ráðuneyti á Grænlandi en hér.
Þótt grænlenska samfélagib sé
mjög dýrt í rekstri vegna dreif-
býlis íbúa eru ráðstöfunartekj-
ur ríkisins á hvern íbúa 31%
hærri en hér á landi. Þar vegur
framlag Dana þyngst en þeir
leggja fram helming af út-
gjöldum hins opinbera. Fjár-
framlagið er í raun bundib í
stjórnarskrá Danaveldis þar
sem segir ab þeir sem geti ekki
bjargab sér sjálfir verði ab fá
abstob frá hinu opinbera.
Benedikte segir umræbu um
ab segja sig úr sambandinu vib
Dani vera tímaskekkju því eft-
ir ab heimastjórnin komst á
árib 1979 hafi þeir eigib þing
og löggjafarvald yfir flestum
málum. Það hafi því ekki
sömu þýðingu nú og ef sam-
bandib hefbi verib rofib upp
úr 1970 þegar andstaban var
mjög mikil. Hún segir að eina
uppreisnin gagnvart sam-
bandinu vib Dani, ef uppreisn
mætti kalla, hefði verib þegar
Grænland sagbi sig úr Efna-
hagsbandalaginu. En Græn-
lendingar fóru sjálfkrafa inn
meb Dönum þegar þeir gengu
í bandalagið.
Vantar menntað
vinnuafl
Atvinnuleysi er talsvert á
Grænlandi. „Það er svo skrýtið
hjá okkur ab þab er bæði at-
vinnuleysi og okkur vantar
fólk í vinnu. Atvinnuleysib er
hjá því fólki sem hefur enga
menntun en okkur vantar
fullt af menntubu fólki. Þann-
ig ab vib gerum mikib í
menntamálum." Háskóli er í
Nuuk en meirihluti Græn-
lendinga sækir sér framhalds-
menntun til Danmerkur enda
ekki boðib upp á margar grein-
ar í Háskóla Grænlands.
Benedikte hefur verib ab
kynna sér ýmsa þætti félags-
lega kerfisins á íslandi undan-
farna daga og abspurb segist
hún einkum hafa litist vel á
barnaverndarmál og abstöbu
öryrkja og fatlaðra hér á landi.
Meiri festa og markvissara
starf sé unnib hér í barna-
verndarmálum, vel sé búib ab
öryrkjum og fötluðum og sér-
staklega þykir henni viðhorf
til þessa fólks virbingarvert. Á
Grænlandi sé viðhorfib „eitt
sinn öryrki ávallt öryrki" og á
þeim séu hálfgerður aum-
ingjastimpill en hér séu þeir
jafngildir öbrum samfélags-
þegnum. í því sambandi benti
hún t.d. á starfsþjálfunina sem
hér er í gangi en á Grænlandi
fái öryrkjar og fatlaðir enga
þjálfun í þá veru, einungis
umönnun.
Félags- og atvinnumálaráð-
herra Grænlands taldi skyn-
samlegt ab ríkisstjórnir íslands
og Grænlands hefbu meira
samráð sín í milli svo ekki
þyrfti alltaf ab finna allt upp á
nýtt heldur gætu þær miblab
hvor annarri af reynslu sinni.
Benedikte hefur nú stigib skref
í þá átt meb því ab kynna sér
reynslu íslendinga í ýmsum
velferbarmálum og vonast
hún til ab framhald verbi þar
á.
-LÓA
Sagt var...
Bandaríkin „talent-tankur"
„Bandaríkin eru auöugasta og sniö-
ugasta þjóö heims. Einn risastór tal-
ent-tankur. En þaö er bara kerfiö.
Kerfiö er bara svona. Þetta er vannýtt
auölind. Þaö hendir jafnvel bestu
menn aö semja sitt efni aö „lögmál-
um markaöarins" og troöa „love-int-
erest" inn í söguþráöinn."
Hallgrímur Helgason í Alþýbublabinu í
gær.
Lambib gráa
„Þetta sýnir nú hvaö hægt er aö gera
í aö markaössetja íslenska lambiö,
þegar rétt er aö staöiö."
Pétur í Kjötbúrinu í Tímanum, en mjög
lofsamlegir dómar hafa birst í Banda-
ríkjunum um íslenskt lambakjöt ab und-
anförnu.
Abeins 50 frambærilegir rithöf-
undar I landinu
„Dæmi þessa marsípanfígúrubakst-
urs eru mýmörg. T.d. telur Rithöf-
undasamband Islands u.þ.b. 400
meölimi á sama tíma og mjög góöan
vilja þarf til aö grafa upp fimmtíu
frambærilega rithöfunda. Og Guö
má vita hvaö margir kalla sig listmál-
ara, tónlistarmenn eöa kvikmynda-
leikstjóra."
Pjetur Hafstein Lárusson í Tímanum.
Hlegib ab Hrafni
„Ef Hrafn velkist í vafa um hug Hall-
dórs til sín, get ég sparaö honum
frekari vangaveltur. Á Gljúfrasteini
var hlegiö aö Hrafni Gunnlaugssyni.
Reyndar lagöi Halldór aldrei nafn
Hrafns á minniö, heldur vísaöi til
hans sem talentlausa dugnaöarforks-
ins."
Gubrún Pétursdóttir vandar Hrafni
Gunnlaugssyni ekki kvebjurnar í Mogg-
anum í gær.
Manndómsgleyping Divine
„Hollywoodhóran Divine Brown,
þessi sem gleypti manndóminn á
leikaranum Hugh Grant í sumar, er
aftur komin í klandur út af kjaftinum
á sér."
Svibsljós DV var meb sérkennilegra
móti í gær. Fyrirsögn greinarinnar, sem
vitnab er í ab ofan, var: „Kjafturinn á
Divine aftur til vandræba".
í pottinum voru menn aö velta vöng-
um yfir hvers vegna landsliöiö í hand-
bolta ætlar aö leika landsleikinn um
helgina í Hafnarfiröi en ekki laugar-
dalshöllinni. Sitt sýnist hverjum um
þaö eftir aö ráöist var í kostnaöarsamar
breytingar á Höllinni fyrir HM í ár. Ól-
afur Schram sér ekkert athugavert viö
máliö en hann mun hafa öörum
hnöppum aö hneppa um þessar
mundir. Sögur herma aö hann sé á leiö
í hótelbransann og vinni nú dag og
nótt viö aö innrétta húsnæöi í Hvera-
geröi sem hann hyggst reka undir
nafninu Hótel Hveragerbi. Spurningin
er hvort Óli ætli alfarib ab snúa sér ab
bissness en láta handboltann lönd og
leiö.
•
En þab er ekki nóg meb aö Ólafur
Schram sé aö halsa sér völl í Hvera-
gerbi. Sem kunnugt er stendur til ab
markabssetja jólasveina í hveragerbi og
er þab gert í samvinnu vib Samvinnu-
ferbir/Landsýn. Hugmyndin mun vera
ab efla ferbamannastraum austur fyrir
fjall og skapa tekjur fyrir bæinn. í
Reykjavík hafa menn nokkub skiptar
skobanir á því aö Helgi Pétursson, Rí-
ómaöur og markabsstjóri hjá Sam-
vinnuferöum, sé aö vinna ab þessu
máli því Helgi er formabur ferbamála-
nefndar Reykjavíkur og ætti því ef vel
væri ab markabssetja jólasveina í
Reykjavík og skapa tekjur fyrir höfub-
borgina. Þeir sem harbastir eru kalla
þetta hagsmunaárekstra hjá Helga og
minna á ab hann hafi sungiö aö „Verst
af öllu er í heimi einn aö búa í Reykja-
vík" ...
•
Og úr heimi stéttafélagastjórnmálanna
heyrist aö mótframboð sé í uppsiglingu
gegn Gvendi jaka í Dagsbrún. Þegar
menn í pottinum fóru aö spá í málib
kom í Ijós aö trúlega eru þetta frekar
tvö mótframboð en eitt. Uppreisnar-
menn hafa fariö hljótt meö sín mál, en
svona nokkub er fljótt ab spyrjst í Dags-
brún þar sem svo marga þarf á lista í
mótframboði.