Tíminn - 07.12.1995, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 7. desember 1995

9
Frá Kvennarábstefnunni í Peking í sumar.
Engar stökkbreytingar vœntanlegar í jafnréttismálum hér á landi eftir ráöstefnuna í Peking.
En dropinn
Með fvrsta eftirþinci kvennaráb- --- --
stefnu Sameinuöu þjóöanna í
Peking, sem haldib var í síöustu
viku, hefur utanríkisráöuneytib í
raun lokib sínu hlutverki ab því
er snertir eftirmál rábstefnunnar.
Úrvinnsla á niburstöbum ráb-
stefnunnar er nú í höndum fram-
kvæmdaabila, sem eru Jafnréttis-
ráb og félagsmálarábuneyti.
Á eftirþinginu voru fulltrúar frá
Norburlöndunum, Grænlandi og
Eystrasaltslöndunum. Tíminn
ræddi vib Elsu Þorkelsdóttur, fram-
kvæmdastjóra Jafnréttisrábs, og El-
ínu Líndal, formann Jafnréttisrábs
um niburstöbur rábstefnunnar og
hvaba þýbingu rábstefnan gæti haft
fyrir íslenskar konur og karla í ná-
inni framtíb.
Notagildi lokaskjals
Pekingrábstefnu
Endanlegt skjal meb samþykkt-
um kvennarábstefnunnar í Peking
hafa enn ekki borist, en þab er
væntanlegt innan tíbar. Þá verbur
ferlib þannig ab félagsmálarábu-
neyti og Jafnréttisráb velja úr atribi,
sem hentab gætu til stubnings vib
þær áherslur sem hér eru vibhafbar
í jafnréttismálum. Þau atribi verba
svo höfb til hlibsjónar vib gerb til-
lagna, sem settar verba fram fyrir
næstu framkvæmdaáætlun félags-
málarábuneytisins um jafnréttis-
mál. En hver slík framkvæmdaáætl-
un er til fjögurra ára og vinna vib
gerb næstu áætlunar hefst eftir eitt
ár, þó ab tvö ár séu þar til hún tekur
gildi.
Ýmis ákvæbi, sem finna má í Pek-
ingskjalinu, snúast um málefni sem
ekki eiga vib hér, svo sem um rétt á
hreinu vatni, heilsugæslu o.þ.h., og
því sögbu Elsa og Elín ab naubsyn-
legt væri ab veija úr þab sem snert
gæti stöbu jafnréttismála hér á
landi. Elín benti á ab ýmis félaga-
samtök myndu svo nýta sér plaggib
til ab vinna út frá, enda væru notin
af niburstöbum rábstefnunnar ekki
Elín Líndal, formabur jafnréttisrábs.
einskorbub vib opinbera abila.
— En nú hafið þið séð drög að loka-
sáttmálanum; hvaða ákvceði teljið þið
mikilvœgust fyrir stöðu jafhréttismála
hér?
ELSA: „Ég held þab verbi t.d. þessi
hefbbundni kafli um Konur, völd
og áhrif og um Konur og efnahags-
líf, sem er þá staba kvenna á vinnu-
markabi og efnahagsleg staba. En
þab er líka þarna nýr kafli, sem
höfbar til okkar og fjallar um mikil-
vægi fjölmibla. Þab er lagt upp meb
þab ab fjölmiblar séu frjálsir og þab
er eitt af því sem ríkisstjórnir í lýb-
ræbisríkjum vilja ekki hafa áhrif á,
þ.e. hvab er birt og hvab er talib
hafa fréttagildi. En hins vegar er
þab svo ab þær ímyndir, sem fjöl-
miblar skapa, hafa veruleg áhrif."
ELÍN: „T.d. hefur ímynd kvenna
og ímynd jafnréttisumræbu í fjöl-
miblum áhrif."
ELSA: „Og þá kemur þetta upp:
Hvernig á ab nálgast málib án þess
ab koma inn á þetta meb frelsi fjöl-
miblanna."
Jafnréttisfræbsla
fyrir fjölmi&la
— Hvaða leiðir voeru þá hugsanleg-
holar steininn
ar án þess að farið vœri að skerða rit-
og prentfrelsi?
ELSA: „Þab voru ýmsar hug-
myndir ræddar hér á eftirþinginu
um t.d. hvort hægt væri ab sjá fyrir
sér á norrænum vettvangi sam-
skiptanet kvenna í fjölmiblum. Þab
er líka mikib talab um fræbslu til
fjölmiblanna, ab setja fréttamenn á
námskeib."
— Nú er launamisréttið líklega heit-
asta málið í jafnréttisumrœðunni hér
um þessar mundir. Er eitthvert ákvceði
í sáttmálanum ffá ráðstefnunni í Pek-
ing, sem gceti stutt afar dyggilega við
þá baráttu?
ELSA: „Ég hef aubvitab ekki lesið
þetta í gegn, en þab hlýtur að vera
þarna ákvæbi um launamun kynj-
anna, því hann er jú alþjóblegt
vandamál. En þab er aubvitab alveg
ljóst meb öll svona plögg ab ríkis-
stjórnir eru ekki skuldbundnar til
aö framfylgja þeim. Þetta er bara yf-
irlýsing aðildarríkja Sameinuðu
þjóðanna um aö vinna eftir þessu
plaggi. Allt svona eykur vægi mála-
flokksins og kemur ráðamönnum
til að skilja að þetta er ekki bara
blaður í einhverjum tilteknum hópi
kvenna. Heldur er þetta alvörumál,
sem er tekið á á alþjóðavettvangi.
Ég er ekki að segja að ráðamenn ís-
lensku þjóðarinnar telji þetta blað-
ur. Ég er bara að segja að við höfum
lengi talað um launamun kynja og
átt mjög erfitt meb ab sjá aö menn
væru tilbúnir í einhverjar aðgerðir.
En nú erum við með aðgeröir í
gangi."
ELÍN: „Já, það er hljómgrunnur
fyrir því í þjóbfélaginu að á þessu
máli verði tekið."
— Nú er í gildi framkvcemdaácetlun
um jafhréttismál, sem ríkisstjómin
skuldbindur sig til að vinna eftir; er
þargert ráð fyrir einhverjum aðgerðum
til að minnka launamuninn?
ELSA: „Já. Það er inni ákvæði um
að þab verði farib út í að skoða
starfsmat á ríkisstarfsmönnum sem
er verið ab vinna í núna. Það er ver-
Elsa Þorkelsdóttir, framkv.stj. Jafrt-
réttisrábs.
ib ab skoöa starfsmat sem tæki og
við (Jafnréttisráð) erum í reynd að
skila skýrslu til ráðherra þessa dag-
ana, þar sem verður gerð tillaga um
einhvers konar verkefni og væntan-
lega mun það svo verða hluti af
þessari endurskoðun á fram-
kvæmdaáætluninni."
— Þetta er þá meginaðgerðin sem í
gangi er til að vinna bug á launamis-
réttinu?
ELSA: „Já."
Kvennará&stefnan
einungis stu&ningur
— Ef við lítum þá á heildamiður-
stöður ráðstefhunnar í Peking. Hvaða
áhrifmun hún hafa, verður hún ein-
ungis stuðningur og ekkert umffam
það?
ELÍN: ,Já, enn sem komið er. Það
á eftir ab útfæra hluta af þessu. Vib
verðum að semja okkar aðgerðir í
smáatriðum að því atvinnuum-
hverfi sem hér er, bæði frjálsa mark-
aðinn og opinbera. Við náum ekki
árangri nema við fáum þetta fólk til
samstarfs við okkur. En þab hefur
allt áhrif. Því eins og sagt er: drop-
inn holar steininn. En það verða
engar stökkbreytingar hér út af
þessari Pekingrábstefnu."
ELSA: „Næsta skref er auðvitað ab
vinna úr framkvæmdaáætlun Pek-
ingrábstefnunnar og skoða hvað
vib getum gert með þetta. Mér skilst
t.d. að það sé farið út í mun mark-
vissari aðgerðir til að auka áhrif
kvenna, hvort sem það er í nefnd-
um, stöðum eða stjórnum, sem er
svo sem ekkert nýtt, en án þess að
þab sé farið út í kvóta eða eitthvað
slíkt. En við höfum verið aö reyna
að ýta þessu inn hér. Fyrir þá, sem
eru ekki að vinna með málefni
kvenna eða jafnrétti kynja, þá skipt-
ir máli að þetta standi í einhverjum
alþjóðayfirlýsingum. Ég er ekki að
segja ab þab sé tekið meira mark á
því, en það fær einhvem veginn
öðruvísi vægi. Ég held að ef það er
eitthvab, sem er mikilvægt fyrir
jafnréttismál og málefni kvenna á
íslandi, þá er þab ab einangrast
ekki."
Elsa og Elín voru sammála um að
tengslin við aðrar þjóðir í jafnréttis-
málum skiptu miklu máli og
nefndu sem dæmi norræna sam-
starfiö, sem hefði skilaö verulegum
árangri, og að öll stóru verkefnin,
sem Jafnréttisráð hefur stabið fyrir,
hafi verið afurð af slíku samstarfi.
Konur vilja völd
ELÍN: „Hluti af þessari umræðu
um launamisréttið er það stóra
verkefni að stuðla að því ab konur
verbi sýnilegri í atvinnulífinu. Við
erum meb hóp kvenna sem stjórn-
endur fyrirtækja og yfirleitt í
ákvarðanatöku. Ákvarðanatöku þar
sem peningar eru til staðar. Þó að
peningar séu ekki merkilegri en þar
sem þú ert ab vinna meö tilfinn-
ingalíf fólks, þá er það samt þannig
ab peningar eru völd. Og þar viljum
vib vera, þar sem völdin eru."