Tíminn - 09.12.1995, Qupperneq 4

4
WÍWÚWQL
Laugardagur 9. desember 1995
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: |ón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Guðmundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mánabaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Tilfærslur á sparnabi
Falliö hefur verið frá áformum um aö taka upp innrit-
unargjöld á sjúkrahúsum eins og ráögert haföi verið, en
þess í stað ákveðið að leita þeirra 80 milljóna sem þetta
gjald átti að skila annars staðar. Innritunargjaldið vakti
gífurleg mótmæli og vitað var að innan stjórnarflokk-
anna var mikill ágreiningur um að taka það upp. Sjálfur
heilbrigðisráðherra Ingibjörg Pálmadóttir hafði ekki
einu sinni sannfæringu fyrir því að innleiða þetta gjald
og kvaðst tilbúin í þann millileik að innleiða frekar nef-
skatt til að ná inn þessum tekjum, ef það mætti verða til
þess að forða mönnum frá innritunargjaldinu. Nú er
ljóst að ráðherrann og fjölmennt stuðningslið hennar í
Framsóknarflokknum hafa haft sigur í þessu máli. Kraf-
an á heilbrigðisráðherra um 80 milljón kr. sparnað fell-
ur þó ekki niður, þótt hætt sé við innritunargjöldin á
spítalana, og verður ráðherrann því að finna aðrar leið-
ir í þeim efnum.
Dæmið af innritunargjöldum sýnir betur en margt
annað þá kröppu stjórnmálastööu sem menn standa
frammi fyrir núna. Það er ekki lengur verjandi fyrir
stjórnmálamenn að setja sig upp á móti aðhaldi og
sparnaði og engin trúveröug rök hafa verið sett fram um
óbreytt eða aukin ríkisútgjöld. Hin trúverðugu stjórn-
mál dagsins snúast ekki um hvort eigi að spara, þau snú-
ast um það hvert og með hvaða hætti samdrættinum í
ríkisútgjöldum er stýrt. Slíkt eru e.t.v. ekki þau stjórn-
mál sem stjórnmálamenn hefðu helst kosið að stunda,
en engu að síður veruleiki sem þeir verða að horfast í
augu við.
I andstöðunni við innritunargjöld á sjúkrahús og
ákvörðuninni um að grípa ekki til þeirrar ráðstöfunar
felst því ekki uppgjöf gagnvart því verki að spara. Þaö er
tilfærsla á sparnaði.
í bandorminum svokallaða og fjárlagavinnunni eru
fjölmörg atriði sem munu kalla á gagnrýni. Sé sú gagn-
rýni málefnaleg og markviss, er viðbúið að hún muni
hafa áhrif, rétt eins og gagnrýnin á innritunargjaldiö
hafði, en að þeirri gagnrýni stóðu jafnt stjórnarliðar
sem stjórnarandstæðingar og síðast en ekki síst BSRB,
sem hélt uppi margfalt öflugri stjórnarandstöðu í því
máli en hin eiginlega stjórnarandstaða.
I umræðum um bandorminn í gær mátti heyra dæmi
um málatilbúnað frá stjórnarandstæðingum sem er
hvorki markviss né málefnaleg. Þannig gagnrýndi t.d.
Steingrímur J. Sigfússon að sjálfvirkar tengingar lífeyris
og launaþróunar væru ekki til staðar og að hugmyndin
væri að Alþingi tæki sérstaklega ákvörðun um þessar
hækkanir í fjárlögum ársins. Vel er hugsanlegt að þessi
ráðstöfun orki tvímælis. Hins vegar er sá málflutningur
Steingríms að hættan liggi í „geðþóttaákvörðunum Al-
þingis" á hverjum tíma afar sérkennilegur og búast
hefði mátt við meiri virðingu fyrir þinginu úr þessari
átt. Sannleikurinn er auðvitað sá — hvað svo sem
mönnum finnst um yfirgang framkvæmdavaldsins
gagnvart löggjafanum — að nær útilokað er að taka geö-
þóttaákvarðanir á Alþingi. Þetta veit auðvitað Stein-
grímur og þjóðin veit að hann veit það.
Stjórnarliðar í fjárlaganefnd hafa látið hafa eftir sér í
fjölmiðlum að um erfitt verk sé að halda fjárlögunum
innan marka og að enn sjáist ekki til lands. Ástæðulaust
er að gera lítið úr þessu verki, en snautlegt væri það ef
þeir menn, sem lögðu upp í metnaðarfulla ferð í haust,
koma svo með vængstýft frumvarpið úr nefnd núna.
Þær breytingar, sem gerðar eru á fjárlagafrumvarpinu,
hljóta því að verða tilfærslubreytingar innan þess heild-
arramma sem lagt var upp með.
Oddur Ólafsson:
Dýrkeypt herfang
í Frakklandi er þjóbfélagsgerbin ab ganga úr
skorbum vegna verkfalla og mótmæíaabgerða
fjölda fólks úr ýmsum starfsgreinum, einkum op-
inberra starfsmanna í lægri launaflokkum. Átökin
magnast dag frá degi og er farið að líkja ástandinu
við borgarastríðiö 1968.
Ástæban er að ríkisstjórnin er ““——
tilneydd að draga úr ríkisssjóðs-
halla til að foröa efnahagshruni.
Það er gert með þeirri venjulegu ■
hagræðingu að segja upp fjölda ■
láglauna- og meðaltekjufólks. Og
svo að draga úr velferb, einkum ••■■■■■•■■^
með skeröingu lífeyrisréttinda. YSiS
Skuldbindingar vegna velferðar
þeirra sem hið opinbera hefur
tekib að sér eru ab verða skattborgurum ofviða.
En hvergi er dregið úr velferð hátekjufólks og
fyrirtækja. Skömmu áður en allt fór í bál og brand
var upplýst að Juppe forsætisráðherra hefði hygl-
ab sér og sínum með því ab njóta mikillar niður-
greiðslu á íbúð í París. Hið opinbera borgaði.
I Frakklandi er tekið eftir svona háttarlagi og
það er kallað spilling. í Danmörku er þetta líka
köllub spilling. í Svíþjóð jafngildir það pólitísku
sjálfsmorði verðandi forsætisráðherra að nota op-
inbert fé til einkanota og ferbapeninga fyrir sína
nánustu.
✓
I uppreisnarhug
Á íslandi eru verkalýðs- og launþegamál í upp-
námi. Óþarft er að rekja hvernig þau mál standa
en jafnt opinberir starfsmenn sem aörir launþegar
eru í uppreisnarhug 0£ hótað er samningsrofum
og málaferlum á víxl. A þessari stundu veit enginn
hvað úr þessari ólgu verbur.
Verið er aö þvarga um hvort þab sé löglegt eba
ekki að segja upp
samningum nú,
eins og að það
skipti einhverju
máli í stöðunni.
Verkfallsaldan
sem er aö lama
Frakkland er ekki
til komin vegna
þess að eitthvert
samningstímabil
sé útrunnið. Þar er
ekki deilt um lög
og rétt og síst af
öllu einhverjar
prósentuhækkanir.
Málið stendur um
pólitískt sibferði,
um misnotkun
Juppes forsætisráö-
herra, og hans
líkra á aðstöðu
sinni. Og um að
það séu ekki aðeins
þeir sem hafa að-
stöðu og tekjur
sem njóta eiga velferðar.
Sagt er að þeir sem nú hóta verkföllum og
heimta skárri lífskjör séu að ógna jafnvægi og
stöðugleika, sem í framtíbinni á að tryggja hag-
vöxt og velmegun. Þá orðaleppa þekkja allir.
Ástæðu þeirrar ókyrrbar sem nú ríkir og nýrrar
kröfugerðar um hærri laun má rekja beint til Al-
þingis og Kjaradóms.
Dómgreindarskortur
Á tímum niðurskurðar vegna óhóflegs fjárlaga-
halla er það furðulegt dómgreindarleysi af þing-
mönnum að samþykkja nokkrum dögum eftir
kosningar skattfrjáls framlög til sjálfra sín. Þeir
gátu ekki einu sinni bebib haustþings til að út-
deila sjálfum sér herfanginu, sem þeir álíta aö
þingsætin séu.
Ofan í þetta kaup þótti Kjaradómi tímabært að
hækka laun allra kjörinna fulltrúa og tekjuhæstu
embættismanna landsins. Kauphækkunin var
margfalt meiri en búið var ab semja um við þenn-
an venjulega launalýð nokkrum mánuðum áður.
Viðmiðanir Kjaradóms eru nokkrir hálaunafor-
stjórar vel rekinna fyrirtækja, háembættismenn
með margfaldar uppbótasporslur, læknar í fleiri
stöbum samtímis. Ekki má gleyma bankastjóra-
skaranum í ríkisbönkunum, sem auk þeirra starfa
sem þeir fá greitt fyrir að sinna, sitja í stjórnum
sjóða og alls kyns fyrirbæra sem gefa góðar auka-
tekjur. Áfram má telja og Iíklegast ekki síst ab í
Kjaradómi sitja menn sem ekki húka að neinum
meðaltekjum.
‘pusÁ-t it
Stöðugleikinn hruninn
Fjárlagahalli og hagræðingar- og sparnaðar-
áform margs konar hljóma ekki trúverðuglega hjá
fólki sem gengur í opinbera sjóði og sækir sér í
hnefa að vild þegar svo ber við að
———— horfa. Mikilvægi stöbugleikans
verður ekki merkilegur í munni
manna sem hækka eigið kaup
verulega á sama tíma sem þeir
halda því fram að þjóðarskútan
muni sökkva ef bæta á tekjur al-
þýöu manna.
Nú er í sjálfu ekkert eðlilegra en
að kjör þingmanna og embættis-
manna séu hækkuð til jafns við
“““þaö sem gerist í nágrannalöndun-
um, eins og gert var með úrskurði Kjaradóms.
Landsframleiðsla og þjóðarauður íslendinga er
með því mesta í heimi hér. Þess vegna er ekkert
eðlilegra en ab lífskjörin sú góð og að stjórnendur
lands og þjóðar hafi það gott efnahagslega.
En þeir eiga enga
heimtingu á að
sitja einir að hit-
unni.
Sjálftöku-
liöiö
Ef fjármálastjórn
væri í sæmilegu
lagi væru það ekki
aðeins þingmenn,
ráðherrar og emb-
ættismenn sem
hefðu sambærileg-
ar tekjur og gerirst
meðal gann-
þjóbanna. Þá ætti
allt vinnandi fólk
að búa við svipuð
lífskjör og betri.
Það er alveg
sama hve oft for-
sætisráðherra tygg-
ur það upp ab úr-
skuröur Kjaradóms
sé lög og að hann
og hans líkar hafi dregist aftur úr í kaupi og því sé
launahækkunin réttmæt. Almenningi er freklega
misboðið og skaðinn er skebur.
Allt hálaunalið ríkis og sveitarfélaga með Kjara-
dóm í broddi fylkingar ásamt sjálftökuliði löggjaf-
arasamkundunnar rauf þjóðarsátt og ógnar öllum
efnahagslegum stöðugleika, hvort sem hann.er
einhvers virði eða ekki.
Verkalýðshreyfingin er orðin snarrugluð og er á
góðri leið með ab leysast upp. Hver höndin er
uppi á móti annarri og fæstir vita hvert stefna
skal. Opinberir starfsmenn eru ráðvilltir og hafa
engar stefnur tekið, eru aðeins reiðir og sárir.
Alþýðusambandib er ab verða eins og rekald og
forystuliðib skiptist á svíviröingum og atvinnu-
rekendur vita ekki sitt rjúkandi ráð og rausa um
samningsrof og málaferli og svo þennan venju-
lega stööugleika, sem á ab koma armingjunum
svo vel.
Innan launþegahreyfinganna er ab skapast
stjórnleysi. Ef það á eftir að magnast mun vandi
atvinnurekenda aukast að mun. Við hverja á þá að
semja?
í þingi er veriö að afgreiöa fjárlagahallann og
forsætisráðherra rabbar við verkalýösleiðtoga yfir
kaffibolla og enginn skilur hvers vegna allt er að
fara úr böndunum.
Ráð væri kannski að einhver reyndi að segja
stjórnmálamönnum og embættismönnum aö ab-
ferðin til að vera ríkur sé aö snúa sér að viðskipt-
um og áhættusömum framkvæmdum eða að spila
í lottói.
Auðsöfnum gegnum opinber störf er ekki viður-
kennd aðferb af almenningi.
En ef sá sami almenningur hefbi það á tilfinn-
ingunni að vel og viturlega væri haldið um stjórn-
artauma og að hagsmuna allra væri gætt, en ekki
einstakra hópa eða atvinnugreina, væri margt fyr-
irgefið, eins og til að mynda ríflegir tekjuaukar
fyrir ráðamenn.
Frakkar fara út á göturnar og lama þjóblífið þeg-
ar þeim er misboðið. Islendingar rústa launþega-
hreyfingamar fyrir að líða kjaraaðlinum að kom-
ast upp með hvað sem er. ■