Tíminn - 13.02.1996, Blaðsíða 11

Þri&judagur 13. febrúar 1996
Wftmww
11
UTLÖND . .. UTLÖND . .. UTLÖND . .. UTLÖND . .. UTLÖND . .* UTLÖND . .. UTLÖND . . . UTLÖND . . .
Rússland:
Púöurtunnan
í Kákasus
Boris Jeltsín þarfab fást vib mörg vandamál þessa dagana. Eitt þeirra er
frelsisbarátta Téténa, sem gœti kostab hann embœttib. Þab veltur mebal
annars á því hvort hann lœtur vopnin tala eba talar sjálfur vib Téténa.
Rússar semja viö heimamenn í Shatoi í Téténíu:
Kosningaskjálfti
kominn í Jeltsín
Hugmyndir þjó&ernissinna í
Kákasushéruöum Rússlands
um sjálfstætt múslimskt ríki
gæti vaidiö Jeltsín ómældum
erfi&leikum á næstunni. Jafn-
vel gætu grimmilegar a&fer&ir
Rússa vi& a& berja ni&ur and-
stö&u á svæ&inu kosta& hann
forsetaembætti&, en vinsældir
Jeltsíns hafa sjaldan veri&
minni en einmitt nú.
Hliöstæ&urnar Kákasus
og Balkanskagi
Kákasussvæöiö í Rússlandi og
Balkanskaginn eru aö mörgu
leyti lík. Sagan hefur sett ræki-
lega mark sitt á þau og þjóbern-
isdeilur og átök krauma undir yf-
irborbinu (brutust reyndar út í
grimmilegu stríöi í Júgóslavíu
1990). Bæbi þessi svæði inni-
halda marklínur milli kristinnar
trúar og múhamebstrúar, bæöi
eru fjalllend og mikilvæg sam-
göngusvæbi. Á bábum þessum
svæöum hafa heimsveldi dáöi
drottni sínum, veldi Ottómana á
Balkansskaga á 17. öld og veldi
Habsborgara á þessari öld, í lok
seinni heimsstyrjaldar.
Svarta gulliö
Til aö bæta gráu ofan á svart
að þá er á Kákasussvæðinu aö
finna miklar olíulindir, þær
stærstu eru í Kasakstan. Svarta
gulliö flæöir um pípur frá Az-
erbadjan sem liggja nálægt
þremur landssvæöum: Téténíu,
þar sem Rússar hafa háö grimmi-
legt gereyöingarstríö síöan í des-
ember 1994 (sem hefur kostab
allt aö 30.000 manns lífið), Tyrk-
landi, vaxandi risa á svæöinu og
hinu íslamska íran, þar sem
klerkar Múhameös ráöa ríkjum.
Og rússneskum þjóöernissinn-
um líkar ekki allskostar vib sí-
aukin vestræn áhrif í Tyrklandi,
þeir sjá þar sömu öfl og standa
aö baki vestrænum olíufélögum.
Nýlegar mannabreytingar í rúss-
nesku ríkisstjórninni sýna þetta.
Þar var m.a. skipt um utanríkis-
ráðherra, í staö hins frjálslynda
Andrei Kozyrev kom maöur með
heldur haröari tón gagnvart
Vesturlöndum, Yevgeni Pri-
makov. Rússar hafa að undan-
förnu einnig beint spjótum sín-
um aö Tyrklandi.
Átök gætu breiöst út
Segja má að Kákasushérö&in
séu eitt allra eldfimasta svæöi
Rússlands í dag (af nógu er þó að
taka) í niðurstöðum nýlegrar
skýrslu um Kákasus segir m.a.;
„N-Kákasus er púöurtunna þar
sem átök í einu lýðveldi geta
breiðst yfir í önnur og jafnvel
inn í Rússland sjálft." En ráða-
menn vilja m.a. kenna öflum ut-
an Rússlands um þaö sem gerist
og hefur Vjatsjeslav Mikhailov,
þjóöernisráöherra látið hafa eftir
sér aö þetta séu leifar átaka síðan
Sovétríkin hrundu og inn í þetta
fléttist síöan aöilar utan Rúss-
lands sem telja sig hafa hags-
muna aö gæta á svæðinu. Þar er
m.a. átt viö Tyrkland, en um
25.000 Téténar búa þar.
Draumurinn um sjálf-
stætt ríki múslima
Lesendum er sjálfsagt í fersku
minni átökin í Pervomayskaya
um miöjan síðasta mánuö, þar
sem téténskir skæruliðar tóku
100 gísla og héldu þeim í nokkra
daga í þessu fámenna þorpi.
Rússar notuðu yfirgnæfandi
Nelson Mandela, forseti Su&ur-
Afríku, er ákve&inn í a& halda
sínu striki og bjó&a bæ&i Fidel
Castro Kúbulei&toga og Muam-
mar Gaddafi Líbíuleiötoga í
opinbera heimsókn, þrátt fyrir
þrýsting frá Vesturlöndum um
a& hætta vi& þa&.
„Ég er ákveðinn í að fá hann
[Castroj til landsins. Ég er ákveö-
inn í aö bjóða Gaddafi ofursta.
Þetta eru vinir okkar sem stóöu
við hliö okkar þegar viö vorum
ein á báti," sagöi Mandela í sjón-
vopnastyrk sinn, m.a. fallbyssu-
þyrlur, stórskotalið og flugskeyti
til þess aö vinna á fámennum
hópi skæruliöa. Fjöldi manna,
gísiar, óbreyttir borgarar, rúss-
neskir hermenn og skæruliöar
féliu, en leiötogi skæruliðanna,
Shamil Basajev, slapp. Hann er
múslimi og á sér (eins og fleiri af
hans stofni) draum um aö stofna
múslimskt ríki á svæöi sem næöi
frá Kaspíahafi til Svartahafs.
Hann er félagi í Bandalagi Kákas-
usþjóða, sem vill endureisa Lýð-
veldið Norbur-Kákasus, sem var
til í stuttan tíma áriö 1918. Hug-
myndin um víðtæk samtök
þjóða Kákasus lifir góbu lífi og
þrátt fyrir innbyröis deilur, m.a.
um land, er sameiginlegur óvin-
ur þeirra Rússland.
Boris Jeltsín á ekki sjö dagana
sæla í embætti. Þjóðernishug-
myndir sem þessar deyja ekki
auðveldlega og dæmin sanna,
m.a. frá Júgóslavíu, að vélbyssur
og dýnamít eru afar óheppileg
tæki til þess að leysa deilur um
sjálfstæði, trú og þjóberni.
Vandamál Kákasus er því stór-
pólitískt mál fyrir Jeltsín, sem í
líki rússneska bjarnarins viröist
ætla aö sprengja Téténa aftur á
steinöld. Kannski sú aöferö veröi
dómsdagur Jeltsíns í embætti?
C.H.Á
Lauslega byggt á The Cuardian.
varpsviðtali um helgina í tilefni
af því að sex ár eru liðin frá því
aö hann varö frjáls eftir aö hafa
setið 27 ár í fangelsi. „Ég læt eng-
an ráðleggja mér neitt um þaö
hverjir vinir mínir ættu aö vera
... Óvinir Vesturlanda eru ekki
óvinir mínir og ég er ekki tilbú-
inn til aö láta neinn segja mér
fyrir verkum."
Þjóðarflokkurinn, fyrrverandi
stjórnarflokkur hvíta minnihlut-
ans í Suöur-Afríku, sagöi að meö
því aö hunsa kröfur Vesturlanda
Svo vir&ist sem rábamenn í Tétén-
íu, sem studdir eru af Moskvu-
stjórn, hafi hert vi&leitni sína til
þess a& fá landsmenn til a& snúa
baki vi& uppreisnarmönnum a&-
skilna&arsinna, og gerist þa& í
sömu viku og Iíkur eru taldar á a&
Borisjeltsín Rússlandsforseti hefji
eiginlega kosningabaráttu sína
fyrir forsetakosningamar í júní
nk.
Rússneskir fjölmiðlar greindu frá
því að rússneski herinn hafi byrjaö
að yfirgefa Shatoi-hérað í Téténíu
seint á sunnudaginn eftir aö hafa
undirritað friðarsamkomulag við
heimamenn í hérabinu, sem af-
hentu vopn sín, létu nokkra her-
menn lausa úr haldi og hétu því að
synja uppreisnarmönnum um að
í þessu máli og bjóða þeim Ca-
stro og Gaddafi heim, gæti Man-
dela átt þaö á hættu ab erlendir
fjárfestar hverfi á brott og tengsl-
in viö Bandaríkin versni frekar
en orðiö er, en Bandaríkin eru
stærsta viðskiptaþjóð Suður-Afr-
íku. Samband ríkjanna hefur ver-
ið meb stirðara móti undanfarið,
m.a. vegna olíugeymslusamn-
ings viö Iran. „Bandaríkin munu
hunsa hvert þaö ríki sem tekur á
móti Gaddafi," sagöi Boy Geld-
enhuys, talsmaöur Þjóðarflokks-
stunda starfsemi sína í nágrenninu.
Hundruð stuðningsmanna
Dúdajevs, leiðtoga uppreisnar-
mannanna, stóðu mótmælastöðu í
um vikutíma í höfuðborginni Gro-
sní og kröfðust þess aö Rússar
drægju allt herlið sitt frá Téténíu.
Þeim mótmælum lauk án þess að til
átaka kæmi.
Jeltsín hefur viburkennt aö blóð-
baðið í Téténíu, þar sem þúsundir
manna hafa látið lífiö frá því rúss-
neski herinn hélt innreið sína í
landið í desember 1994, geti oröið
honum alvarlega til trafala í forseta-
kosningunum í júní. Hann mun því
væntanlega reyna allar leibir til þess
ab ná einhverri lausn á málum þar í
landi.
-CB/Reuter
ins í utanríkismálum. Bandaríska
sendiráðið í Suður-Afríku vildi
hins vegar ekkert um málið
segja.
Afríska þjóðarráðiö (ANC) átti
góð samskipti við Kúbu og Líbíu
um langa hríð. Skæruliöar ANC
hlutu herþjálfun í báöum ríkjun-
um auk þess sem þaö naut ríku-
legs fjárstuönings frá þeim báö-
um meðan aðskilnaðarstjórn
hvítra manna var við völd í Suð-
ur-Afríku.
-CB/Reuter
Nelson Mandela hyggst bjóöa Castro og Caddafi í heimsókn, þrátt fyrir hörö viöbrögö innan lands sem utan:
Lætur engan segja sér fyrir verkum
BÆNDUR
Munið að panta
Kverneland
ffitfl spin
rúllubaggaplastið,
til að tryggja örugga afgreiðslu
fyrir sumarið.
Hafið samband við sölumenn
okkar sem gefa allar nánari
upplýsingar.
_ Ingvar
I Helgason hf. vélasala
Sævarhöföa 2, SÍMI525-8000