Tíminn - 15.05.1996, Blaðsíða 8

8
WMkm
Miðvikudagur 15. maí 1996
íran, írak og Sýr-
land sögö vera í
einskonar banda-
lagi gegn Banda-
ríkjunum, ísrael,
PLO, Egyptalandi,
Jórdaníu og Tyrk-
landi
Kúrdi handtekinn í Þýskalandi. Þýskaland er bandamaöur Tyrklands íNATO og hefur mikil vibskipti vib þab. Þýska stjórnin hefur bannab starfsemi PKK
þarlendis, en þar býr um hálf milljón Kúrda og mebal þeirra eru margir stubningsmenn PKK.
Bandalög á vísu
Austurlanda nær
Öcalan: sumum manna hans finnst hann orbinn of eftirgefanlegur.
Eitt það nýjasta frá
þeirri lotu þjóðar-
hreinsunar/þjóöar-
morbsaðgerða Tyrkja og ír-
aka gegn Kúrdum, sem segja
má aö staöið hafi með
skömmum hvíldum í rúm
20 ár, er að nú um páskana
umkringdi og „hreinsabi"
tyrkneski herinn svæbi
nokkurt austur af borginni
Diyarbakir.
Einhverjum kom þetta á
óvart, vegna þess að vopnahlé,
sem Abdullah (Apo) Ócalan,
leiðtogi Verkamannaflokks
Kúrdistans (PKK), er heldur
uppi skæruhernaði gegn
Tyrkjum í Norður- Kúrdistan
(tyrkneska Kúrdistan), lýsti yf-
ir 15. desember, var enn í
gildi. Þá hafði Tyrklandsstjórn
undanfarið verið fremur sátt-
fús í orðum í garð PKK, trúlega
með hliðsjón af Evrópu, þar
sem málstaður Kúrda hefur
vakiö athygli nokkra.
Hermálasamningur
ísraels og Tyrk-
lands
Tyrkneska stjórnin hefur að
sögn fréttaskýrenda staðfest,
að erlendar Ieyniþjónustur —
NATO-ríkja að því er virðist —
hafi verið tyrkneska hernum
hjálplegar við „hreinsunina"
um páskana. Ekki þarf það að
koma á óvart. Menn kunnugir
þeim ófriði, þ.ám. sagnfræð-
ingar, hafa talið næstum víst
að Bandaríkin, sem að því er
virðist eru gagntekin af rétt-
látri reiði og harmi út af þjóð-
arhreinsun og fjöldamorðum
frömdum í Evrópu fyrir rúm-
lega hálfri öld, hafi með gervi-
hnattanjósnum aðstobað
Tyrki vib hliðstæöar aðgerðir
þeirra í Kúrdistan. Svo að ekki
sé minnst á annan stuðning
Bandaríkjanna og Vesturlanda
yfirleitt við núverandi ríki
Tyrkja, sem að verulegu leyti
var grundvallað á þjóbar-
hreinsunum og fjöldamorð-
um.
Þaö sérstaka við fréttir af
njósnastuðningi við Tyrki nú
er að hann hafi ekki einungis
komið frá NATO-ríkjum. Meb
því virðist vera átt við ísrael.
Fyrir skömmu gerðu ísrael
og Tyrkland meb sér samning
um samstarf í hermálum, án
þess að mikið væri gert úr því í
fréttum. Samkvæmt þeim
samningi geta ísraelar nú æft
orrustufluglib sitt yfir Tyrk-
landi og frá tyrkneskum her-
flugvöllum. I staðinn tóku
ísraelar að sér að endurnýja
um 50 tyrkneskar stríðsflug-
vélar af gerðinni F4, sem orðn-
ar eru gamaldags, gegn ríflegri
greiðslu. Ekki hefur allt verið
gefið upp um efni samnings
þessa, sem er feimnismál
nokkurt fyrir Tyrki með hlið-
sjón af arabaríkjum, en ekki er
grunlaust ab í honum sé gert
ráð fyrir samstarfi í njósnum.
Athygli vakti að Tyrkland,
múslímskt ríki, fordæmdi ekki
árásir ísraela á Líbanon nýver-
ið, heldur aðeins „harmaði"
manntjón óbreyttra borgara
og hvatti í stillilegum tón til
„endurathugunar á aðstæb-
um".
Fréttaskýrendur ýmsir, sem
sérfróbir teljast um ormagarð
þann sem valdataflið í Austur-
löndum nær/Vestur-Asíu er,
telja sig merkja að aðilar í því
tafli séu að þoka sér saman í
tvær fylkingar, með Washing-
ton og Teheran sem höfuð-
borgir.
Bandarískur óska-
draumur
Að öbrum þessara öxla
standi Bandaríkin, ísrael,
stubningsmenn Arafats mebal
Palestínumanna, Egyptaland,
Jórdanía, Tyrkland og ab vissu
marki olíuríkin á Arabíuskaga.
Bandaríkin séu helsti drifkraft-
urinn á bak við þann öxul, og
má ætla að sérstakt samband
þeirra við ísrael skipti í því
samhengi miklu, svo sem ver-
ib hefur í stefnu þeirra vibvíkj-
andi þessum heimshluta.
„Samningur Tyrklands og ísra-
els var bandarískur óska-
draumur, sem hefur ræst," er
haft eftir tyrkneskum prófess-
or í alþjóðastjórnmálum. Þab
sem helst veldur samstöbu
ríkja þessa mönduls er líklega
ótti við „róttækar" íslamskar
hreyfingar og í því samhengi
sérstaklega íran.
Hinn öxulinn mynda að
sögn íran, írak og Sýrland.
Helsta sameiningaraflið þar er
andstaða við Bandaríkin og
ísrael. Grikkland kann raunar
að vera í einhverjum tengslum
við þann öxul, vegna fjand-
BAKSVIÐ
DAGUR ÞORLEIFSSON
skaparins milli þess og Tyrk-
lands. Grikkir hafa a.m.k. gert
vib Sýrland „samning um
samstarf", sem eins og tyrk-
nesk-ísraelski samningurinn
er hálft í hvoru leyndarmál.
En sagt er ab með honum fái
Grikkir lendingarleyfi fyrir
stríðsflugvélar sínár í Sýrlandi,
og Tyrkir saka þá sýknt og
heilagt um stuðning við „PKK-
hryðjuverkamenn".
Varla þarf að taka fram að
nokkuð vantar á að í „banda-
lögum" þessum sé um bróbur-
lega einingu að ræða. Sýrland
og írak eru óvinir, íran og írak
engir vinir og Sýrland (sem
stjórnað er af íslömskum
„villutrúflokki", Alavítum)
hefur illan bifur á bókstafstrú
írans og ítökum þess í Líbanon
gegnum Hizbollah. Tyrkland,
sem á mikib undir stuðningi
frá Bandaríkjunum, er ergilegt
yfir því að Bandaríkin reyna
að sögn að sætta þá Massoud
Barzani og Jalal Talabani,
helstu rábamenn í Suður-
Kúrdistan (íraska Kúrdistan).
Grunar Tyrki ab tilgangurinn
með þessu hjá Bandaríkja-
mönnum sé að gera Suður-
Kúrdistan að sjálfstæðu ríki í
raun, er verði komið upp á
bandaríska vernd og þar með
fylgiríki Bandaríkjanna, sem
þau gætu beitt í valdatafli við
grannríki þess. Með tilkomu
slíks ríkis myndu sjálfstæðis-
sinnar í Norður-Kúrdistan að
líkindum fá aukinn stuðning
utan frá.
Reynt ab kljúfa
PKK
Einnig íran og Sýrland reyna
nú að sætta kúrdneska flokka
báðum megin tyrknesk-írösku
landamæranna, meb það fyrir
augum að veikja Tyrkland og
írak og ná auknum ítökum í
tyrkneska og íraska Kúrdistan.
„Hreinsunaraðgerð" Tyrkja
um páskana kann að hafa ver-
ib hugsuð sem mótleikur á
kúrdneska vettvangnum gegn
Bandaríkjunum, íran og Sýr-
landi. Öcalan hefur allt frá
1990 slakað á sjálfstæðiskröf-
um PKK og látið í ljós vilja til
samningaumleitana. Herskárri
PKK-mönnum, undir forystu
Semdins Sakik, yfirforingja
PKK-skæruliða þeirra er hafa
bækistöðvar í Suður-Kúrdist-
an, finnst Öcalan orðinn of
eftirgefanlegur. Sú hundsun
Tyrkja á sáttaviðleitni hans,
sem atlagan um páskana fól í
sér, gæti veikt stöbu hans í
PKK.
Deilur innan PKK, sem gætu
leitt til klofnings þar, myndu
sennilega stefna í hættu friðar-
samningi, sem Öcalan gerði í
vetur við Barzani, sumpart fyr-
ir tilstilli írans. í augum Tyrkja
er hugsanleg samstaða Kúrda
innbyrðis líklega ógnun við
sjálfan tilvistargrundvöll Tyrk-
lands eins og það er nú. Þá
vilja þeir heldur óbreytt
ástand — þ.e. áframhaldandi
stríð — í Kúrdistan, þótt það sé
þeim sjálfum dýrt.