Tíminn - 06.06.1996, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 6. júní 1996
5
Matur og föt og áfengi ódýrara, en orka, leiga, einkabíllinn, tóbakib, síminn og heilsugœsla mikiu dýrara:
Verðlag um 9% hærra í
Danmörku en á íslandi
Verðlag einkaneyslu er jafn-
aðarlega rúmlega 9% hærra í
Danmörku en hér á landi
(1993), öfugt við það sem
„þjóðarsálin" virðist ætla.
Sennilegt er að sá misskiln-
ingur „þjóðarsálarinnar"
stafi af því að matvæli, fatn-
aður, áfengi og verðlag á
veitingahúsum (þ.e. þeir
hlutir sem ferbamenn verba
t.d. hvab mest varir vib) var
um 7-8% lægra í Danmörku
en hér.
Danir þurfa aftur á móti að
borga nærri þrefalt meira fyrir
eldsneyti og orku, einkabíll-
inn og síminn eru nær helm-
ingi dýrari, heilsugæsla og
húsaleiga kosta þriðjungi
meira og tóbakið er fimmt-
ungi dýrara. Samkvæmt
bráðabirgðatölum hefði sam-
anburðurinn orðið enn hag-
stæðari fyrir íslendinga árið
1994, þegar matvara varð virð-
isaukaskattsfrjáls á íslandi.
Meginniðurstaðan er sú, að
Danir mæta 9% hærra verðlagi
með minni neyslu, þannig að
útgjöld á mann (1993) voru
örlitlu (1,7%) minni í Dan-
mörku en á íslandi. Neyslu-
mynstrið er töluvert ólíkt.
Miðað við íslendinga spöruðu
Danir sér hvað mest í bíla-
kostnaði (enda einkabílar þar
hlutfallslega um þriðjungi
færri) og þar með eldsneyti.
Þeir keyptu sér líka minna af
fatnaði og húsbúnaði, notuðu
heilsugæsluna sparlegar, og
fóru minna á hótel og veit-
ingahús, spöruðu meira í mat-
arinnkaupum og drukku að-
eins 1/3 af gosdrykkjum
(óáfengum drykkjum) á við ís-
lendinga.
Danir reykja hins vegar
fjórðungi meira og drekka
meira en tvöfalt á við landann
(og deyja líka jafnaðarlega um
þrem árum yngri).
Þennan samanburð má sjá
enn frekar á eftirfarandi töflu.
Fremri dálkurinn sýnir verðlag
í Danmörku og aftari dálkur-
inn síðan útgjöld á mann, í
samanburði við vísitölu = 100
á íslandi.
Verölag: Útgj:
Matvömr 92 78
Óáfengir drykkir 93 33
Áfengi 44 100
Tóbak 118 146
Fatnaður 83 67
Húsaleiga 130 147
Eldsneyti/orka 281 205
Húsg./heimilisbún. 99 78
Heilsugæsla 136 111
Einkabíllinn 146 87
Samgöngur 97 109
Fjarskipti 142 258
Tómst./menntun 93 100
Veitingastaðir/hótel 91 82
Einkaneysla alls: 109 98
Úr töflunni má m.a. lesa, að þótt
áfengi sé meira en helmingi (56%)
ódýrara í Danmörku, þá drekka
Danir bara ríflega tvöfalt meira,
þannig að útgjöld á mann eru þau
sömu í Danmörku og á íslandi. Þótt
fatnaður sé líka nokkru (17%) ódýr-
ari en hér, þá kaupa Danirnir um
fimmtungi minna af fötum og eyða
þannig þriðjungi minna í fatakaup.
Á hinn bóginn láta þeir ekki 42%
hærra verð fyrir fjarskiptanotkun
aftra sér frá að nota þá þjónustu
miklu (80%) meira, þannig að
meðalútgjöldin fyrir þann lið eru
158% hærri á hvern Dana en ís-
lending.
í heildina neyttu Danir um 10%
minna að magni til en íslendingar,
þannig að útgjöld á mann vom
tæplega 2% lægri þar í landi en hér
árið 1993, sem áður segir. ■
Cuömundur P. Valgeirsson:
Allt fyrir ekkert?!
að vekur ekki mikla athygli
almennings þó stöðugt séu
að berast fyrirmæli frá
Brussel um að okkur íslending-
um beri og sé skylt að gera þetta
og hitt til aö uppfylla samninga
og skuldbindingar við EES-sam-
tökin.
Þetta er þó orðinn æði fyrir-
ferðarmikill þáttur í þjóðlífi okk-
ar og stjórnsýslu. Margt bendir
til að ekki líði á löngu þar til nýtt
og sérhæft ráðuneyti verður sett
á stofn til að taka við þeim fyrir-
mælum og sjá um að þeim verði
undanbragöalaust framfylgt.
Engum þyrfti heldur að koma á
óvart þó það yrði eitt stærsta
ráðuneytið í stjórnsýslu okkar.
Enginn segir nú líkt og Jón
Loftsson í Odda forðum: „Heyra
má ég erkibiskups dóm. En ráö-
inn er ég í að hafa hann að engu;
því eigi veit ég hann viti betur
VETTVANGUR
„Áberandi er þó hvað oft
hann Ingimar Ingimarsson
þarfað koma fram í fjöl-
miðlum og tilkynna hvað
okkur og öðrum beri að gera
til að uppfylla skyldur okkar
við hina nýju valdhafa. Þar
virðist oft ekki vera mikil
miskunn hjá Magnúsi."
en vér og Sæmundur í Odda og
aðrir vitrir forfeður vorir." Slíkar
mótbárur stoða nú lítt gegn hin-
um erlendu fyrirmælum, þó
fram væru bornar.
Ég minnist þess að á s.l. sumri
kvartaði fjármálaráðherra okkar,
Friðrik Sophusson, yfir því að
slík fyrirmæli væm send hinum
og þessum aðilum og krafist
sektargjalda fyrir seinagang á að
hlýða þeim, án þess að viðkom-
andi ráðuneyti væri tilkynnt um
kröfurnar. Lýsti ráðherrann van-
þóknun á þessu. Áberandi er þó
hvað oft hann Ingimar Ingi-
marsson þarf að koma fram í
fjölmiðlum og tilkynna hvað
okkur og öðrum beri að gera til
að uppfylla skyldur okkar við
hina nýju valdhafa. Þar virðist
oft ekki vera mikil miskunn hjá
Magnúsi.
Með tilskipun EES um vinnu-
skyldur barna og unglinga þarf
engum að koma á óvart, þó ung-
lingur, sem beðinn er að víkja
hönd eða fæti, dragi upp úrið sitt
og bendi viðkomandi á að klukk-
an sé farin að ganga sex og þar
með sé hann orðinn undanþeg-
inn að gera það sem hann er
beðinn um.
Undan þeirri tilskipun var
engin leið að víkjast. Og svo er
með annað. Nú liggur það fyrir
að erlendir aðilar innan þessara
samtaka telja sig eiga jafnan rétt
(ef ekki meiri) til fallvatna ís-
lands, jarðhita og hverra annarra
auðlinda sem nöfnum tjáir að
nefna, sem við höfum taliö okk-
ar eign. Við þessu höfum við
ekkert að segja, jafnvel að ráð-
herrar taki þessu fagnandi og séu
þegar teknir að búa í haginn svo
þetta megi verða sem auðveldast
og fyrst. Þar sé það aðeins fjár-
magnið sem ráði.
Þetta er þó aðeins forsmekkur
þess sem koma skal. Við höfum
þegar afsalað forráðarétti okkar
stjórnvalda yfir landi og þjóð.
Af þessu má sjá sannleiksgildi
þeirra orða sem sögð voru eftir
undirritun fulltrúa okkar undir
EES- samninginn, „að við hefð-
um fengiö allt fyrir ekkert". Eftir
sem áður eigum við undir högg
að sækja með sölu framleiðslu
okkar lands. Þar stöndum við
bljúgir með bænarskrár til hinna
nýju valdhafa.
Enginn gengur í grafgötur um
að þess verður ekki langt að bíða,
að þeir sömu húsbændur krefjist
fiskveiðiréttar til jafns(!) við okk-
ur í okkar landhelgi og lögsögu.
Þar eigum við ekkert öruggt neit-
unarvald fremur en á öðrum
sviðum. Þegar svo er komið vit-
um við hvert auðlindaskatturinn
hans Jóns Baldvins rennur!
Þar er því til nokkurs að vinna.
Höfundur er bóndi.
Gamla myndin
„Er það ekki rétt hjá mér að þú
viljir heiðra minningu Ólafs Jó-
hannessonar sem mest þú mátt
og fyrirgefir ekki þeim mönnum
sem skapraunuðu honum eða
gerðu honum rangt til?"
Sá sem spurði er málkunnugur
mér og ég sá það á svipnum að
eitthvað meira en sögulegur
áhugi byggi að baki spurning-
unni.
Ég hugsaði mig um áður en ég
svaraði.
Ályktun mannsins var alveg
rétt. Ég hafði þekkt Ólaf vel, ver-
ið heimagangur á Aragötunni og
notið þeirra forréttinda að ræða
við hann í hvert sinn ef hann
var heima. Sjálfsagt hef ég oft
þreytt þann mæta mann, en svo
seinþreyttur sem hann var til
vandræða, lét hann mig aldrei
finna að það væri honum til
nokkurs ama eða ég væri barna-
legur þegar ég bunaði út úr mér
hugðarefnum mínum.
í augnablikinu gat ég ekki
hugsað mér neinn sem hefði
komið sér svo út úr húsi hjá
heiðursmanninum Ólafi Jó-
hannessyni, að spurning
mannsins gæti átt við.
„Jú, það er rétt," svaraði ég.
„Mér er annt um minningu
hans og nokkrum sinnum hef ég
minnt á þau góðu verk sem
hann vann."
„Þú svarar ekki spurningunni
til fulls," sagði maðurinn. „Hvað
með óvildarmenn hans?"
„Voru þeir nokkrir?" spurði ég
varfærnislega.
Maðurinn dró þlað upp úr
vasa sínum, fletti því og sagði
um leið:
„Ég held að þú ættir að semja
við gömlu kommana í Rúss-
landi. Þeir voru snillingar í að
Frá
mínum
bæjar-
dyrum
LEÓ E. LÖVE
fjarlægja óæskilega menn af
hópmyndum á Kremlarmúr-
um."
Um leið og hann lauk setning-
unni rétti hann blaðið að mér.
Þetta var blað ungra fram-
sóknarmanna og á næst öftustu
síðu var mynd af nokkrum full-
trúum á SUF-þingi árið 1970.
Ég þekkti sjálfan mig, ungan
og drengjalegan, lengst til
vinstri á myndinni, en næstur
mér stóð maður sem þá var í
Framsóknarflokknum, kom síð-
an víða við og er nú í framboði
til embættis forseta íslands.
„Þeir í Kreml hefðu fjarlægt
einhvern af þessari mynd,"
sagði viðmælandi minn. „Eða
rifjast ekki upp fyrir þér hvernig
þessi maður kom fram gagnvart
Ólafi Jóhannessyni - og flokkn-
um?"
Ég svaraði ekki, beindi um-
ræðunum inn á aðrar brautir, en
hugsaði mitt. Ég sá á glað-
hlakkalegum svip viðmæland-
ans að hann taldi sig hafa hitt á
snöggan blett.
Það sem kom upp í hugann
var nokkuð sem ég hafði á sín-
um tíma upplifað sem svívirði-
legar árásir á Ólaf Jóhannesson
og upp rifjuðust mörg atvik.
Ég minntist þess þegar lögð
var fyrir SUF-þing tillaga sem
kölluð var harðorða tillagan, en
var ekkert nema dylgjur, rógur
og skammir um flokksforystuna,
og ég minntist nafnlausra grein-
arskrifa í svipuðum dúr sem
birst höfðu á SUF-síðu Tímans.
Jú, ég minntist þess að hafa
séð þykkna í Ólafi Jóhannessyni
þótt hann segði fátt, þegar þessi
maður skapraunaði honum og
kom fram af litlum drengskap.
Og ég minntist þess líka hvað
framsóknarmenn voru fegnir
þegar hann yfirgaf flokkinn.
Það er alveg rétt hjá viðmæl-
anda mínum, að ég geri það sem
ég get til að heiðra minningu
Ólafs Jóhannessonar. Það gerir
mig enn staðfastari en ella við
að ljá öðrum frambjóðanda en
þessum fyrrverandi framsóknar-
manni atkvæði mitt og svo
sannarlega vona ég að fleiri
breyti eins.