Tíminn - 07.08.1996, Blaðsíða 5

Miövikudagur 7. ágúst 1996
5
Magnús H. Gíslason:
Flutningur ríkisstofnana
Miklar umræöur hafa aö
undanförnu staöiö yfir
um þá ákvöröun Guö-
mundar ráöherra Bjarnasonar
aö flytja Landmælingar íslands
frá Reykjavík og upp á Akranes.
Sýnist þar sitt hverjum, eins og
vænta mátti.
Viö þessar umræöur rifjaöist
þaö upp fyrir mér, aö fyrir
mörgum árum skipaöi Ólafur
Jóhannesson, fyrrum alþingis-
maöur og ráöherra, nefnd er at-
huga skyldi möguleika á því aö
flytja ríkisstofnanir frá Reykja-
vík og út á land. Skipaöi Ólafur
nafna sinn Ragnar formann
nefndarinnar. Auk þess skipuöu
nefndina, muni eg rétt, Helgi
Seljan, Jón Baldvin Hannibals-
son, Magnús Guðjónsson, Sig-
finnur Sigurösson og undirrit-
aður. Einnig minnir mig aö
Bjarni Einarsson hafi eitthvað
komið að þessum störfum.
Nefndin hélt allmarga fundi
þar sem hún kvaddi til viðtals
forstöðumenn allra ríkisstofn-
ana og fékk hjá þeim ítarlegar
upplýsingar um viðkomandi
stofnun. Allar voru þessar við-
ræður teknar upp á segulband.
Á grundvelli þessara upplýsinga
var svo samin skýrsla þar sem
stofnununum var skipt í þrjá
flokka:
I. Stofnanir, sem nefndin taldi
eðlilegast að yröu áfram á höf-
uðborgarsvæðinu.
II. Stofnanir, sem heföu aöal-
stöðvar sínar áfram á höfuð-
borgarsvæðinu, en eins konar
útibú frá þeim yröu starfandi út
um land.
III. Stofnanir, sem nefndin
taldi aö flytja ætti alfarið út á
landsbyggðina.
Ef nýjum ríkisstofnunum yröi
komið á fót, skyldi þeim valið
aösetur úti á landi nema sérstak-
ar aðstæður mæltu því í mót.
Eg held aö fullyrða megi, aö
tillögur nefndarinnar hafi verið
vel rökstuddar. Þeim var síðan
skilaö til viðkomandi ráðuneyt-
is.
Eg hygg, aö viö sem nefndina
skipuðum höfum nú búist við
því að hafist yrði handa viö að
framkvæma eitthvað af þessum
tillögum okkar. Án þess var
nefndarskipunin tilgangslaus
og aðeins sýndarmennska. En
árin liðu án þess að nokkuð ból-
VETTVANGUR
„Ráðherrar; aðstoðar-
ráðherrar, ráðuneytis-
stjórar, skrifstofustjórar,
deildarstjórar, fulltrúar
eða hvað þetta hrúgald
heitir nú allt saman,
enginn vissi neitt. Skýrsl-
an virtist hreinlega vera
týnd og tröllum gefin."
aði á framkvæmdum.
Svo gerðist það eitt sinn — eg
var þá blaðamaður við Þjóðvilj-
ann — að sýslumaðurinn á
Höfn í Hornafirði, Páll Björns-
son, hringdi og bað mig að út-
vega sér þessa skýrslu. Eg taldi
að það ætti að vera hægt. Eg
spurðist fyrir um hana hjá hin-
um háu ráðuneytum, en þar
komu menn „af fjöllum". Ráð-
herrar, aðstoðarráðherrar, ráðu-
neytisstjórar, skrifstofustjórar,
deildarstjórar, fulltrúar eða
hvað þetta hrúgald heitir nú allt
saman, enginn vissi neitt.
Skýrslan virtist hreinlega vera
týnd og tröllum gefin. Þetta
varð eg að tilkynna sýslumanni,
hvað sem honum hefur svo
fundist til um hirðusemina í
ráðuneytunum.
En nú hefur Guðmundur ráð-
herra Bjarnason tekið rögg á sig
og segist ætla að flytja Land-
mælingar ríkisins upp á Akra-
nes, hvað sem hver segi. Ýmsir
bregðast ókvæöa við og mektar-
krati í borgarstjórn Reykjavíkur
boðar styrjöld við landsbyggð-
ina ef Guðmundur ráðherra hafi
sig ekki hægan. Vel má vera að
ráðherrann hefði getað staðið
skynsamlegar að verki, kannski
með ofurlítið minna yfirlæti og
að vinnubrögð hans megi gagn-
rýna. Hitt er fjarstæða, að allar
ríkisstofnanir þurfi að vera í
Reykjavík til þess að geta gegnt
hlutverki sínu. Árásir á ráðherr-
ann fyrir að vera fylgjandi
breytingum í þessum efnum eru
því óréttmætar. Hitt er jafn frá-
leitt að vera að kynna ráðherr-
ann sem einhvern sérstakan
brautryðjanda á þessu sviði. Öll
þekkjum við dæmi um einkafyr-
irtæki, sem flutt hafa starfsemi
sína að einhverju eða öllu leyti
út á land. Og sé litiö til ríkis-
stofnana, þá voru höfuðstöðvar
Skógræktar ríkisins fluttar frá
Reykjavík og austur á Hallorms-
stað. Veiðimálastofnun var flutt
til Akureyrar. Með tillögu sinni
um flutning Landmælinganna
er ráðherrann því aðeins að
lötra í annarra slóð.
Höfundur er fyrrum blabamabur.
Siguröur Lárusson:
/
Oþolandi ástand í sjúkra-
husmálum í Reykjavík
Nú á árinu 1996 hefur af-
koma flestra stærri fyrir-
tækja hér á landi stór-
batnað. Fyrrihluta ársins hafa
mörg stór fyrirtæki skilað mörg-
hundruð milljónum í rekstrar-
hagnaö og er gleðilegt að heyra
þær fréttir. Þá hafa stjórnvöld
landsins skýrt frá því að afkoma
almennings hafi einnig batnað
mikið á þessu ári og atvinnu-
leysi líka stórminnkað. Þessi
batnandi hagur nær þó engan-
veginn til allra þegna þjóðfé-
lagsins. Sannleikurinn er sá að
vaxandi tekjumunur hefur orð-
ið í þjóðfélaginu. Þeir sem hafa
miklar tekjur hafa fengið mestar
kauphækkanir. En þeir sem hafa
lægstu tekjurnar hafa ekki feng-
ið neinar launahækkanir og
margir þeirra hafa fengið minni
tekjur en áður. Þetta finnst mér
óþolandi misrétti.
Þann 25. júlí sl. kom það fram
í viðtali við fjármálaráðherra í
sjónvarpinu að á fyrri hluta árs-
ins heföu tekjur ríkisins orðið
þremur milljörðum hærri en
áætlað var þegar núgildandi
fjárlög voru afgreidd. Samt er
ráðgert að lækka mikið framlög
til stóru sjúkrahúsanna í Reykja-
vík, samkvæmt fjárlagaáætlun-
inni fyrir næsta ár. Þetta sýnir
svo ekki verður um villst hvern-
ig niðurskurðarstefna fjármála-
ráðherra undanfarinna ára hef-
ur gjörsamlega vitfirrt hann og
fjárlaganefnd Alþingis. Þessir
menn virðast lifa í allt öðrum
heimi en almenningur hér á
landi. Eða halda þeir virkilega
að hægt sé ár eftir ár að halda
áfram niðurskurðarstefnu þeirra
VETTVANGUR
Friðriks og Sighvatar án þess að
það leiði til þess að brjóta vel-
ferðarkerfið í landinu gjörsam-
lega niður og leggja í rúst fjölda
heimila og brjóta niöur heilsu
fjölmargra sjúklinga og nánustu
aðstandenda þeirra.
25. júlí samþykkti stjórn
Sjúkrahúss Reykjavíkur að skera
stórlega niður í rekstri sjúkra-
hússins. Með öðrum orðum að
beygja sig í duftið fyrir ákvörð-
un fjármálaráðherra, í stað þess
að krefjast aukinna fjárveitinga
til sjúkrahússins. Þetta finnst
mér lágkúruleg framkoma. Ég
hélt að engir sómakærir menn
létu bjóða sér slíkt. Þeir sam-
þykktu að ráðast á garðinn þar
sem hann er lægstur. Tillögur
þeirra voru að fækka rúmum
um 80-90 á öldrunardeildum,
geðdeildum og síðast en ekki
síst að leggja niður Endurhæf-
ingardeildina á Grensási, sem er
í sérhönnuðu húsnæði sem tek-
ur 60 sjúklinga, auk þess sem
hún er með sérhannaðri sund-
laug fyrir fatlaða, einhverja þá
fullkomnustu sem til er á Norð-
urlöndum og þó víðar væri leit-
að. Grensásdeildin er líka búin
óvenju fjölbreyttum og full-
komnum æfingatækjum og frá-
bærlega vel þjálfuöum sjúkra-
þjálfurum. Annað starfsfólk á
deildinni er líka til fyrirmyndar.
Ég er mikið fatlaður og hef
dvalið þar nokkrar vikur á ári í
fjölda ára og alltaf fengið þar
verulega og stundum mikla
heilsubót. Sérstaklega þegar ég
kom þangað lamaður upp að
mitti eftir mænuskurð á Borgar-
spítalanum í marslok 1974 og
dvaldi á Grensásdeildinni í hálf-
an fimmta mánuð. Þaðan fór ég
á tveimur hækjum og við hjón-
in höfum getaö haldið heimili
síðan og þar með sparað þjóðfé-
laginu mikla peninga. Sama má
segja um þúsundir landsmanna
sem hafa fengið þar mikla
heilsubót og sumir náð fullri
heilsu aftur, aðrir fengið það
mikla heilsubót að þeir hafa
komist út á vinnumarkaðinn og
þar með orðið þjóðfélaginu nýt-
ir þegnar. Og loks þessi stóri
hópur sem hefur fengið það
mikinn bata að þeir hafa getað
haldið heimili og séð að mestu
eða öllu leyti um sig sjálfir.
Gaman hefði verið ef hægt
hefði verið að reikna út hvað
starfsemi Grensásdeildarinnar
hefur sparað þjóðarbúinu mikla
peninga á þessum 23 árum sem
hún hefur starfaö. Það eru stórar
fjárhæðir, fyrir utan hvað hún
hefur linað þjáningar mörgþús-
und manna og gefið þeim ham-
ingjuríkara líf.
Engum heilvita manni dettur
í hug að leggja slysadeildina á
Sjúkrahúsi Reykjavíkur niður
eða minnka þjónustu hennar
um helming, en í raun og veru
er Grensásdeildin beint fram-
hald af henni, því að þangað
eru sendir frá slysadeildinni
fleiri eða færri sjúklingar í hverj-
um mánuði til framhaldandi
meðferðar, enda er miklu ódýr-
ari hver dagur þar fyrir stofnun-
ina heldur en á Borgarspítalan-
„Eða halda þeir virkilega
að hægt sé ár eftir ár að
halda áfram niðurskurð-
arstefim þeirra Friðriks
og Sighvatar án þess að
það leiði til þess að
brjóta velferðarkerfið í
landinu gjörsamlega nið-
ur og leggja í rúst fjölda
heimila og brjóta niður
heilsu fjölmargra sjúk-
linga og nánustu að-
standenda þeirra."
um. Það er hin mesta firra að
leggja niður endurhæfingar-
deildina á Grensási, sem er sér-
hönnuð fyrir endurhæfingar-
sjúklinga og með stórri og full-
kominni sundlaug fyrir endur-
hæfingarsjúklinga, en flytja
þangað í staðinn geðsjúklinga.
Það var nógu mikið búið að
ganga á í janúar síðastliðnum
með tilfærslu sjúklinga milli
staða á vegum Sjúkrahúss
Reykjavíkur þó að enn sé ekki
byrjað á sömu vitleysunni aftur.
Ég tel að eina varanlega lausn-
in á þessu árvissa vandamáli
sjúklinga sé að ríkissjóður veiti
að minnsta kosti 500 þúsund
króna meira fjármagn til Sjúkra-
húss Reykjavíkur en gert er ráð
fyrir í næsta fjárlagafrumvarpi,
sem mér skilst að nú liggi fyrir
fjárlaganefnd til afgreiðslu nú í
haust. Einnig tel ég að bráð-
nauðsynlegt sé að eyrnamerkja
Grensásdeildinni ákveðna fjár-
hæð sem nægði til þess að reka
hana með eðlilegum afköstum á
hverju ári. Þetta sífellda umtal
um að skerða stórlega starfsemi
hennar eða leggja hana niöur
þar sem hún hefur verið rekin í
rúm 23 ár er alveg óþolandi
bæði fyrir starfsfólk hennar og
sjúklinga sem leita þurfa þangab
og er þar ab auki dýrara fyrir rík-
issjób.
Nú ætti þetta að vera auðveld-
ara fyrir ríkissjóð en oftast áður
samkvæmt því sem fjármálaráð-
herra segir um afkomu ríkis-
sjóðs fyrrihluta ársins.
Ég vona ab heilbrigöis- og
tryggingaráðherra standi fast
við bakið á Grensásdeildinni
eins og í janúar síðastliðnum og
að þessu sífellda taugastríbi
linni sem allra fyrst.
Höfundur er fyrrum bóndi.