Réttur - 01.07.1984, Blaðsíða 13

Nokkur ártöl
úr íslandssögunni
Talið er að rúmar 11 aldir séu liðnar
frá upphafi íslandsbyggðar. Fyrstu aldirn-
ar réði þjóðin málum sínum sjálf, stofn-
aði þing og setti sér sjálf lög. Er þetta
tímabil oft kennt við þjóðveldi.
1262 missti þjóðin sjálfstæði sitt, gekk
undir konung Noregs og síðar Danmerk-
ur. Hið erlenda vald beitti fyrir sig inn-
lendum hlaupatíkum sínum.
Nú fór í hönd langt niðurlægingartíma-
bil sem einkenndist af arðráni og kúgun
(einokunarverslun, Hörmangarar, Kópa-
vogsfundur, niðurlægingartímabil siða-
bótarinnar: galdrabrennur etc.). Nýlendu-
tímabilinu lauk ekki fyrr en 1918 þegar
ísland varð fullvalda í konungssambandi
við Danmörku, sem fór þó áfram með
t.d. utanríkismálin. 17. júní 1944 var
sambandinu við Dani endanlega slitið og
konungsvaldið afnumið, er lýst var yfir
stofnun sjalfstæðs lýðveldis.
í>ar með ættu að hafa verið fyrir hendi
forsendur sjálfstæðrar íslenskrar utanrík-
isstefnu. En reyndin varð önnur eins og
ætti að liggja ljóst fyrir af eftirfarandi
upptalningu:
1940
10. maí.
Breski herinn hertekur ísland. Alþingi
og ríkisstjórn mótmæla.
1941
Bandaríkin knýja Breta til að afsala sér
íslandi undir bandarísk yfirráð. Bretar
setja íslensku ríkisstjórninni 24 tíma úr-
slitakosti að biðja um bandaríska
„vernd“. Ríkisstjórnin beygir sig fyrir
nauðunginni.
7. júlí
Bandarískur herfloti tekur ísland.
9. júlí
Alþingi (ólöglegt, kosið 20. júní 1937,
tími þess útrunninn 20. júní 1941) sam-
þykkir „samninginn“ gegn atkvæðum
sósíalista. Einn íhaldsþingmaður gerir
þá grein fyrir atkvæði sínu, að hann hafi
komið á þing með þeim ásetningi að
greiða atkvæði á móti, en hann sé orðinn
þess vís, að þessi ríki geti stöðvað alla
flutninga til og frá landinu, svelt þjóðina,
og því greiði hann atkvæði með.
1944
17.júní
íslendingar endurreisa lýðveldi sam-
kvæmt ákvörðun í þjóðaratkvæðagreiðslu,
þar sem 95% kjósenda ákvað stofnun lýð-
veldis. Bandaríkin viðurkenndu lýðveldið
vegna þess að herforingjaráð þeirra hafði
áður leynilega ákveðið að koma sér upp
125