Réttur - 01.07.1984, Page 18

að sætta sig við innlimunina í hernaðar-
bandalagið. Þó var sjálf inngangan í þetta
bandalag í alla staði ólýðræðisleg. Samn-
ingsuppkastið var ekki birt fyrr en nokkr-
um dögum áður en ákvörðunin var tekin
á þingi. Engin málefnaleg umræða um
þetta örlagaríka mál átti sér stað í blöð-
um borgaraflokkanna. Það var líka kom-
ið í veg fyrir að Ríkisútvarpið léti fara
fram umræður um málið. Á örfáum
dögum var svo allt saman barið í gegn.
Rétt eins og fyrri daginn — á tímum er-
lendrar nýlendukúgunar, voru ákvarðanir
teknar varðandi framtíð íslands, án þess
að þjóðin vissi nokkuð hvað var að
gerast. Munurinn var bara sá að það voru
nú lýðræðislega kjörnir fulltrúar sem
beittu hinum gömlu brögðum valdsmann-
anna. Það var lýðræði í lamasessi sem
stóð að þessari ákvarðanatöku.
Þegar svo endanlega var gengið frá inn-
limun íslands í hernaðarkerfi Bandaríkj-
anna með varnarsamningnum 1951 var
hið lýðræðislega kerfi alveg tekið úr
sambandi. Ríkisstjórnin gekk frá samn-
ingnum alveg án þess að fylgja þeim regl-
uip sem stjórnarskrá og önnur lög gera
ráð fyrir.
Ábyrgð íslenskra
stj órnmálamanna
Það sem greinilegast kemur fram við
rannsókn á innlimun íslands í Atlants-
hafsbandalagið er að hið lýðræðislega
kerfi landsins hafði ekki getu til að takast
á við erfiðar ákvarðanir og þann utan að
komandi þrýsting sem bandaríska stór-
veldið setti á íslensk stjórnvöld. Það er
því miður ekki augljóst hvort íslenska
stjórnkerfið er betur búið til þessa erfiða
hlutverks í dag en það var á þessum
árum.
íslenskir stjórnmálamenn hafa ætíð
gert utanríkis- og öryggismálin að þrætu-
efni þegar það hefur þótt henta af flokks-
pólitískum ástæðum. Sjálfstæðisflokkur-
inn hefur sérstaklega grundvallað þennan
vonda vana. En hér hljóta einnig íslenskir
sósíalistar að taka á sig sök. Sú sundrung
í utanríkismálum sem íslenskir stjórn-
málamenn eru ætíð reiðubúnir að veifa
opinberlega gefur alls ekki í skyn að til
sé neitt sem kalla má íslenska hagsmuni
á alþjóðavettvangi. Þetta byggir undir þá
skoðun sem víða kemur fram erlendis,
nefnilega að ísland sé ekki fært um að
reka sjálfstæða utanríkisstefnu. Þannig
auðveldast líka ásælni og yfirgangur
bandaríska stórveldisins á íslandi.
Hernaðarumstang Bandaríkjanna á ís-
landi er íslendingum stórhættulegt á
ófriðartímum vegna þeirrar auknu árás-
arhættu sem það dregur yfir landið. Á
friðartímum skapar hervæðingin menn-
ingarlegt og efnahagslegt ívaf í íslenskt
þjóðlíf sem er í andstöðu við íslenskar
aðstæður, hefð og siðvenjur.
Það er eölilegt að íslenskir sósíaiistar
standi fremst í röð í baráttunni fyrir sjálf-
stæðri íslenskri utanríkisstcfnu. Slík
stefna hlýtur að byggjast á því að ísland
standi á eigin fótum á alþjóðavettvangi og
losi sig við NATO-hervæðinguna sem
eingöngu er til böls og háska. Slík stefna
verður líka að byggjast á samstöðu sem
nær langt út fyrir hin hefðbundnu flokks-
bönd og hún krefst þess að íslenskir
stjórnmálamenn sýni þann sjálfsaga að
blanda ekki utanríkismálum inn í hinar
hversdagslegu pólitísku þrætur.
130