Lesbók Morgunblaðsins - 11.03.2006, Blaðsíða 13

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 11. mars 2006 | 13
Breski kvintettinn Gomez hefurnú lokið við sjöundu breiðskífu
sveitarinnar en von er á henni í
plötubúðir þriðjudaginn 2. maí. Plat-
an sem kallast How We Operate er
fyrsta platan sem Gomez gefur út
hjá plötufyrirtækinu ATO Records
en fyrirtækið er einnig með David
Gray og My Morning Jacket á sín-
um snærum.
Að sögn Tom Gray úr Gomez er
platan á jákvæðum nótum og fjallar
öðrum þræði um að
gefast ekki upp þótt á
móti blási. Er hann
þar að vísa í ótrúlega
erfiðleika sem sveitin gekk í gegnum
með plötufyrirtækinu Virgin/Hut.
Stuttu áður en platan In Our Gun
kom út árið 2002 missti EMI, móð-
urfyrirtæki Virgin/Hut, áhugann á
dótturfyrirtæki sínu með tilheyr-
andi fjársvelti og manneklu og svo
ákvað EMI að leggja fyrirtækið nið-
ur um það leyti sem sjötta breiðskífa
Gomez, Split the Difference, kom út
tveimur árum síðar. Meðlimir Gom-
ez voru að þrotum komnir eftir
þessa útreið og veltu því alvarlega
fyrir sér hvort þeir vildu halda
áfram. Að lokum ákváðu þeir að
spýta í lófana og leggjast í upptökur
á annarri plötu eins og ekkert hefði í
skorist.
Upptökustjórinn var að þessu
sinni Gil Norton en hann hefur áður
unnið að gerð platna á borð við Doo-
little með Pixies og The Colour and
the Shape með Foo Fighters.
Gomez hyggur á tónleikaferð um
Bandaríkin í næstu viku en seinni
hluti ferðarinnar verður farinn með
Dave Matthew’s Band.
  
Þriðja plata dúettsins Goldfrapp,Supernature sem náði plat-
ínusölu í Englandi, kemur út í næstu
viku í Bandaríkjunum. Er velgengni
plötunnar að einhverjum hluta rakin
til þess að Madonna sást með eintak
af plötunni en hún kvað vera mikill
aðdáandi sveitarinnar og segir það
hverjum sem heyra vill. Goldfrapp
mun fylgja útgáfunni eftir með tón-
leikum í Bandaríkjunum og verða
fyrstu tónleikarnir haldnir í Los
Angeles í næstu viku.
  
Og enn af tónleikaferðum. Hin kristilega rokksveit
P.O.D. (Payable On Death) leggur
upp í sína
hljóm-
leikaferð í
næsta mánuði
til að fylgja
eftir nýjustu
afurð sveit-
arinnar Tes-
tify. Ferðin
sem hefur
hlotið yf-
irskriftina
Warriors Tour 2 hefst í Philadelphiu
og endar í Seattle 21. maí.
P.O.D. hefur látið lítið fyrir sér
fara undanfarið ef frá er talin tón-
leikaferð sem sveitin fór í með fé-
lögum sínum og rokkbræðrum í
Staind í nóvember á síðasta ári. Þá
fengu tónleikagestir forsmekkinn af
því sem heyra má á nýju plötunni en
P.O.D. kom einnig fram í þættinum
Jimmy Kimmel Live á gamlárskvöld
á Times Square í New York og lék
þá lag af nýju plötunni.
Upptökustjóri á Testify var Glen
Ballard sem hefur áður unnið að
plötum með Dave Matthews Band
og Aerosmith.
Erlend
tónlist
Goldfrapp
Gomez
P.O.D.
É
g á í miklu ástar/haturssam-
bandi við tónlistarvefritið
Pitchfork, eins og líklega
margir fleiri. Skrifin þar fara
oft og iðulega í taugarnar á
mér en hitt ber á að líta að
Pitchfork er staður þar sem gott er að komast
í kynni við nýja og spennandi tónlist. Ég
renndi því fránum augum yfir árslista ritsins á
sínum tíma, en hann hafði að geyma fimmtíu
titla. Byrjaði á botninum, en þar sat platan
OV, eftir einhverja Ort-
hrelm, sem ég kannaðist
ekkert við. Las um gripinn
og varð þegar spenntur.
Tónlistin átti víst að vera
hræðileg – eiginlega óhlustandi á hana – en á
jákvæðan hátt. Ég varð mér óðar úti um ein-
tak …aftur og aftur … og aftur
Einhverju sinni birti hið sáluga blað Melody
Maker grein um Nirvana og í henni var því
slegið fram að tríóið væri málið, fjórir eða
fimm í hljómsveit væri allt of mikið. Þessu til
staðfestingar voru sveitir á borð við Hüsker
Dü, Motörhead, Rush og Cream nefndar. Síð-
ustu ár er þó eins og tveir séu yfrið nóg. The
White Stripes, The Black Keys, Death from
Above 1979, Lightning Bolt, The Kills … allt
eru þetta dúó sem hamra í gegn hráa, á stund-
um ofsafengna tónlist, einungis með trommur
og gítar að vopni.
Orthrelm fara með þetta út í öfgar á nýjustu
plötu sinni, OV. Platan er eitt verk, 45 mínútur
að lengd, þar sem gítarleikarinn Mick Barr og
trymbillinn Josh Blair hamast á hljóðfærum
sínum frá fyrstu sekúndu til þeirrar síðustu af
mikill ákefð. Tónlistin er þó fjarri því einhver
steypa. Naumhyggjan (eða minimalismi) er til
grundvallar, stefin eru endurtekin æ ofan í æ,
líkt og hlustað væri á rispaða vínylplötu þar
sem nálin væri föst í sama fari. Það eru engir
hægir kaflar, lítil breyting í hljómagangi. Þetta
er eins og vera fastur í einhverjum skaðræðis
vindgöngum. Þetta er eiginlega hálfgerð geð-
veiki … og mjög svo tilkomumikið.
Ef vel til tekst hefur naumhyggjuleg tónlist,
séu endurtekningarnar nægilega margar, sef-
andi áhrif á hlustandann, kemur honum í hálf-
gerðan trans. Þrátt fyrir ákefðina og hávaðann
ná Orthrelm einmitt að kalla fram þessi áhrif.
Það tekur hlustandann nokkrar mínútur að
jafna sig á frystu sprengingunni en þegar fram
í sækir fer tónlistin að hafa róandi áhrif. Í
raun er þetta svipað og að standa í nokkurn
tíma frammi fyrir hinum öfluga Dettifossi.
Nóturnar eru það margar, trommuslögin það
ör að eftir nokkurn tíma fer tónlistin að renna
saman í einn, höfgandi graut.
Frá New York til Washington
„Alvarlegri“ rit hafa greint tónlist Orthrelm á
OV sem einslags minimalískt málverk, með til-
heyrandi orðagjálfri og -skrúði (sjá Pitchfork
t.d.). Það er reyndar merkilegt, og efni í aðra
grein, hversu hjákátleg smekklögreglur eins
og Wire, Pitchfork, Stylus og fleiri verða oft
þegar fjalla á um þungarokk eða „metal“, en
Orthrelm hefur verið slengt í þann flokk. Ort-
hrelm sækja vissulega í brunn þess eðla forms,
beita dauðarokksriffum og eru greinilega undir
áhrifum frá Napalm Death. En sækja um leið
jafn mikið í nútímatónlist, djass og nýbylgju.
Sveitin er frá Washington DC og hófst sag-
an um miðbik ársins 2000. Þá sendi Mick Barr
Josh Blair nokkur lög til að kíkja á, en Blair
bjó þá í New York og var liðtækur mjög í
spunasenu borgarinnar. Blair prófaði að
tromma yfir það það sem Barr sendi honum og
þetta var loks gefið út af Tolotta-merkinu í
Virginíuríki sem stuttskífan Iorxhscimtor árið
2001. Þar á undan höfðu þeir gefið út tvær
plötur á eigin merki, millionraces, í 20 og 50
eintökum. Blair flutti svo til Washington og
þeir félagar gátu þá unnið náið að lagasmíð-
unum. Plötur hafa svo komið út reglulega;
stutt-, smá-, breið- og skiptiskífur á hinum og
þessum merkjum. Asristirveildrioxe, fyrsta
breiðskífan, kom út 2002 og inniheldur 99 lög á
tólf mínútum! Stundum er bilið á milli laganna
lengra en lögin sjálf. Sama ár kom út skipt-
iskífa sem Orthrelm deilir með Brooklyn-
dúettinum Touchdown. Þar eru smíðar Ort-
hrelm einstaklega flóknar, sami parturinn
kemur aldrei fyrir aftur – hrein speglun á
naumhyggjunni á OV.
Þess má geta að OV kemur út Ipecac útgáfu
Mike Pattons, sem er að verða eitt helsta
merkið um gæði í Bandaríkjunum, vilji hlust-
andi á annað borð leita til endimarkanna í nú-
tíma rokki og róli.
Hávaði?
Eftir Arnar Eggert
Thoroddsen
arnart@mbl.is
Orthrelm: Þungarokk, hávaði, tónsmíðar, rugl, eitthvað…
Tónlistin á nýjustu plötu Washingtons-dúettsins
Orthrelm lætur engan ósnortinn – hvort sem
honum líkar betur eða verr.
Leikarinn Joaquin Phoenix er góður ítúlkun sinni á kántrísúperstjörnunniJohnny Cash í kvikmyndinni Walkthe Line. Næsta víst er að margir
hafi heillast af leik hans. Frumeintakið, Johnny
Cash sjálfur, er ekki síðri í upphafslaginu á
plötu Bob Dylans, Nashville Skyline, sem hann
sendi frá sér í apríl árið 1969. Samsöngur
þeirra Cash og Dylans í laginu Girl of the
North Country er afslappaður og gefur tóninn
fyrir það sem á eftir kemur. Og útkoman er
þrælgóð kántríplata, sem auðvelt er að heillast
af.
Bob Dylan hefur haft lag á því að koma á
óvart, eins og oft á við um
þá bestu á sínu sviði. Hann
kom ýmsum á óvart á tón-
leikunum í Laugardalshöll-
inni um árið, þar sem jafn-
vel dyggustu aðdáendur
hans áttu í erfiðleikum með að þekkja sum lög-
in í þeirri hráu útgáfu sem þar mátti heyra. Það
var þó ekkert í samanburði við sjokkið sem
margir urðu fyrir á þjóðlagatónlistarhátíðinni
Newport Folk Festival í júlí 1965, þegar hann
tróð í fyrsta skipti upp með rokkgrúppu fyrir
aftan sig á sviðinu. Þeir sem mættir voru á
svæðið voru komnir til að heyra Dylan flytja
baráttulög sín með kassagítar og munnhörpu,
eins og hann var þá þekktur fyrir.
Hugarangrið sem framkoma Dylan olli mörg-
um aðdáendum sínum á Newport-hátíðinni
kemur vel fram í heimildarmynd leikstjórans
Martin Scorsese, No Direction Home, þar sem
fjallað er um upphafsárin á tónlistarferli Dyl-
ans frá 1961 til 1966.
Óhætt er að segja að kántríplatan Nashville
Skyline hafi komið aðdáendum Bob Dylans
nánast í opna skjöldu. Þarna var mættur allt
annar Dylan með allt öðruvísi lög og texta en
hann hafði áður sent frá sér. Og söngur hans
var einnig gjörbreyttur, mýkri og dýpri, hugs-
anlega vegna þess að hann hætti að reykja um
tíma. Þó má segja að ákveðin samsvörun sé á
milli þessarar plötu og þeirrar næstu á undan,
John Wesley Harding, frá árinu 1967, sem hann
gerði þegar hann var að ná sér eftir mótor-
hljólaslys sem hann lenti í árið áður. Sú plata
er blanda af kántrí- og þjóðlagatónlist. Nas-
hville Skyline er hins vegar hreinræktuð kánt-
ríplata. Og textar laganna eru í þeim stíl, að
mestum hluta einfaldir ástarsöngvar. Þarna er
ekki að finna beitta texta eins og til að mynda í
klassísku Dylan-lögunum The Times They Are
A-Changing frá 1964 eða Like a Rolling Stone
frá 1965, sem eru án efa með því merkilegasta
sem Dylan hefur gert á ferlinum til þessa.
Engu að síður er Nashville Skyline mikilvæg
plata í Dylan-safninu.
Eftir að samsöng þeirra Dylans og Cash lýk-
ur á Nashville Skylina kemur einfalt en flott
instrúmental lag, Nashville Skyline Rag. Það
lag minnir nokkuð á instrúmental lagið úr hinni
mögnuðu kvikmynd John Boormans, Deliv-
arence, frá árinu 1972 með þeim John Voight
og Burt Reynolds í aðalhlutverkum, svo haldið
sé áfram að vitna til kvikmynda.
Þekktasta lagið á Nashville Skyline er Lay
Lady Lay, sérstaklega afslappaður söngur með
flottu undirspili. Reyndar eru öll lögin á plöt-
unni afslöppuð og þægileg og ekkert þeirra á
ekki heima þar.
Nashville Skyline var öðruvísi plata frá Bob
Dylan þegar hún kom út og hann hefur aldrei
síðan þá gert plötu sem hægt er að segja um að
líkist henni. Hún passar hins vegar fullkomlega
inn heildarmyndina af þessum stórbrotna lista-
manni.
Þægilegur Dylan á kántrínótum
Poppklassík
Eftir Grétar Júníus
Guðmundsson
gretar@mbl.is