Lesbók Morgunblaðsins - 30.09.2006, Blaðsíða 4

Lesbók Morgunblaðsins - 30.09.2006, Blaðsíða 4
Eftir Clive Simmons Anna Sigríður Einarsdóttir þýddi Þ ar sem við byggjum þennan heim,“ segir Aung San Suu Kyi, „þá er það okkar að gera það fyrir hann sem við getum. Þetta er viðurkennd staðreynd í búddatrú og ég tel mig ekki svo langt fram úr öðrum komin andlega að vera yfir veraldlegar áhyggjur hafin. Þannig er það skylda mín að gera það sem ég get. Það er framar öllu öðru að fylgja und- irstöðuatriðum búddatrúarinnar í mínu verald- arvafstri. Ég stunda að sjálfsögðu hugleiðslu og það er vegna þess að ég trúi því að við öll, sem manneskjur, búum að andlegri vídd sem ekki má vanrækja. Aðalástæða þess að ég hugleiði er svo ánægjan sem það veitir mér að vita að ég geri það sem ég tel mig eiga að gera; sem er að öðlast skilning í gegnum reynslu á annica, eða óstöðugleika-lögunum. Ég hef mjög hefðbundið viðhorf til lífsins. Ef það er eitthvað sem mér finnst ég eiga að gera í nafni réttlætis þá geri ég það. Þessi innri hvöt verðlaunar sig sjálf.“ Sveitasetrið er hrörlegt ásýndar. Gifshúðaðir veggirnir eru litaðir myglublettum og við það að molna niður. Garðar sem áður voru fagrir á að líta eru nú vanhirtir. Innan dyra er jafn ljótt um að lítast. Til að fjármagna áralanga stofufang- elsisvist sína hefur Suu Kyi neyðst til að selja öll húsgögn sín, utan flygils og nokkurra borð- stofuhúsgagna. Stundum á hún ekki til nóg að borða. Eins og flestir vita er hún einn þekktasti póli- tíski fangi í heiminum. Síðastliðin sextán ár hef- ur hún setið í stofufangelsi á sveitasetri sínu við bakka Inya-stöðuvatnsins í Rangoon. Eins og fyrir kaldhæðni örlaganna blasir við á bakk- anum andspænis tilkomumikið höfðingjasetur – eiginlega bara framhliðin ein – sem var þar til nýlega í eigu Ne Win, áður eins valdamesta manns herforingjastjórnarinnar í Búrma, eða þar til hann lenti líka upp á kant við þessa illa þokkuðu stjórn. Hann lést árið 2002. Kona hans og sonur hírast nú í stofufangelsi, ákærð fyrir landráð. Ævi Suu Kyi er mörkuð af sorgaratburðum. Þegar hún var tveggja ára gömul féll faðir hennar, hershöfðinginn Aung San, fyrir byssu- kúlu leigumorðingja, og þegar hún var tæpra sjö ára drukknaði einn bræðra hennar. Mörgum árum síðar, til að heiðra minningu föður síns, ritaði hún ævisögu hans – ekki að- eins fyrir sjálfa sig heldur líka fyrir landið sem hann barðist fyrir að hlyti sjálfstæði. Hún er engu að síður mjög hreinskilin varðandi bresti hans þegar ég spyr hvaða áhrif hann hafði á líf hennar. „Hann var erfiður einstaklingur,“ segir hún. „Hann var sveiflukenndur í skapi, honum fylgdi óreiða og hann gat dottið niður í kæfandi þögn. Síðan gátu komið álíka löng tímabil sem ein- kenndust af málæði hjá honum og stirðbusa- legri hegðun. Hann viðurkenndi sjálfur að kurt- eisi og fágað fólk færi stundum í taugarnar á sér, og þá þráði hann að draga sig út úr fé- lagsskap þess og taka upp lífshætti villimanna. En hann var maður sem átti auðvelt með að læra og hann lærði stöðugt. Þrátt fyrir með- fædda trú hans á sjálfan sig þá var hann meðvit- aður um eigin galla og þörfina fyrir að bæta sig. Innst inni var hann, að ég held, heill og viss sið- fágun gerði hann heilan í öllu því sem hann gerði.“ Eftir að faðir hennar var myrtur varð móðir hennar áberandi í þjóðlífinu og þegar Suu Kyi var 15 ára gömul var móðir hennar skipuð sendiherra á Indlandi. Hún andvarpar þegar ég minnist á móður hennar og starir út yfir vatnið. „Vegna þess persónuleika sem faðir minn hafði að geyma,“ segir hún, „þá átti móðir mín ekki auðvelda ævi. En í mínum huga þá stendur hún fyrir heilindi, hugrekki og aga. Hún var fullkomnunarsinni og hún var mjög ströng á köflum. Þegar ég var yngri fannst mér þetta auðvitað vera galli, en nú orðið tel ég þetta hafa verið af hinu góða því það bjó mig vel undir líf- ið.“ Þegar Suu Kyi var 19 ára, lagði hún upp frá Indlandi og fór til Oxford þar sem hún lagði stund á nám í heimspeki og hagfræði. Það var þar sem hún kynntist Michael Aris, sem hún síðar giftist, og saman fluttu þau til Bhútan þar sem hann gegndi stöðu kennara konungsfjöl- skyldunnar auk þess að vera yfirmaður þýðing- ardeildar ríkisins. Hún fékk einnig vinnu, starf- aði að rannsóknum fyrir bhútanska utanríkisráðuneytið. Tveimur árum síðar, þegar eiginmaður henn- ar fékk stöðuveitingu við deild tíbetskra og hi- malaískra fræða við Oxford, sneri hún aftur til Englands og tók til við að rita ævisögu föður síns. Hjónin voru hamingjusöm. Þetta voru sældartímar og 1985 gerðist hún gestakennari við háskólann í Kyoto þar sem hún dvaldi í tvö ár áður en hún sneri aftur til London þar sem hún lauk doktorsnámi við SOAS, School of Ori- ental and African studies. Móðir hennar fékk hjartaáfall á þeim tíma sem hún var þar við nám og hún sneri aftur til Rangoon, sem var nú á valdi herforingja- stjórnar. Lífið átti fljótt eftir að breytast. Þegar Ne Win sagði af sér þremur mánuðum síðar kom til fjöldamótmæla og herinn drap þúsundir er hann braut mótmælendur á bak aftur. Þetta gekk fram af Suu Kyi sem ritaði herforingjastjórninni opið bréf þar sem hún hvatti til fjölflokka kosninga. Þingkosningar voru að lokum heimilaðar en Suu Kyi bönnuð þátttaka í þeim. Hún bauð ríkisstjórninni birginn, hélt áfram að tjá sig og þess er minnst er hún gekk í átt að hermönnum sem beindu rifflum sínum gegn henni. Hún var sett í stofufangelsi þremur mán- uðum seinna. Þrátt fyrir ólöglegar kosningar hlaut flokkur hennar, Lýðræðisfylkingin, 82% atkvæðanna, en herforingjastjórnin – sem nefnir sjálfa sig Ríkisráðna endurreisn laga og reglu – neitaði að samþykkja úrslitin. „Daginn sem þeir settu mig fyrst í stofufang- elsi,“ segir hún, „þá var þessi garður enn mjög fallegur. Þar óx fjöldi af madonna-liljum – heilu breiðurnar – og rauðar jasmínur. Ilmríkar gul- ar jasmínur og gardeníur, allt verulega ilmrík blóm, og jafnvel blóm frá Suður-Ameríku sem skiptir um lit eftir því sem það þroskast meira. Það er kallað „gærdagurinn, dagurinn í dag og morgundagurinn“. Er það ekki fallegt? En veistu, mér hefur aldrei liðið eins og fanga. Mér hefur aldrei fundist ég vera útilokuð frá þátttöku í lífinu. Ég hlusta á útvarpið. Ég veit hvað er að gerast í heiminum. Ég sakna vissulega fjölskyldu minnar, sérstaklega sona minna, og ég sakna þess að geta ekki passað upp á þá; verið með þeim. En mér finnst ég ekki útilokuð frá þátttöku í lífinu. Og mér hefur alltaf fundist stofufangelsið einfaldlega vera hluti vinnu minnar. Ég er að sinna mínu starfi. Hers- höfðingjarnir hafa aldrei náð tangarhaldi á til- finningum mínum, og ég held að það sé þess vegna sem ég hef ekki fyllst hatri í þeirra garð. Ef ég hefði gert það, þá væri ég svo sannarlega upp á þeirra náð og miskunn komin. Einn fjölmiðlamannanna sem kom að tala við mig sagði að hann tryði því ekki að ég hefði ekki fundið til hræðslu öll þess ár sem ég hef verið í stofufangelsi. Mér finnst það ótrúlegt viðhorf. Ég er ekki viss um að búddisti hefði spurt þess- arar spurningar. Búddisti mundi skilja að ein- angrun er ekki eitthvað til að hræðast. Ég var ekki – og er ekki – hrædd við þá og það held ég að sé af því að ég hata þá ekki. Það er ekki hægt að vera hræddur við fólk sem maður hatar ekki. Hatur og ótti er nokkuð sem helst í hendur. Við erum ekki fyrsta þjóðin sem stendur frammi fyrir ósveigjanlegu ógnarvaldi í leit okkar að frelsi og almennum mannréttindum. Samkvæmt búddatrú liggja fjórir grunnþættir að baki góðum árangri: Í fyrsta lagi þarf maður að hafa viljann; síðan verður maður að hafa rétt viðhorf; svo þrautseigju og loks visku. Við von- umst til að sameina þessa fjóra þætti. Ósk fólksins um lýðræði er til staðar og mörg okkar hafa rétta viðhorfið eða andann. Fjöldi fólks hefur þá sýnt ótrúlega mikla þrautseigju og ég vona að við öðlumst viskuna eftir því sem á líður. Engu að síður er staðan enn sú að öðr- um megin er valdið sem hefur vopnin.“ Hún hlaut friðarverðlaun Nóbels árið 1991. Henni stóð til boða ferð til Oslóar til að taka á móti verðlaununum og herstjórnin heimilaði förina, en aðeins ef hún yfirgæfi Búrma fyrir fullt og allt. Fyrir Suu Kyi var þetta enginn val- kostur. Hún gæti aldrei, segir hún, yfirgefið fólkið sitt. „Þú mátt ekki gleyma því að íbúar Búrma vilja lýðræði,“ segir hún. „Þeir vilja ekki alræð- isstjórn sem sviptir þá mannréttindum. Lýð- ræðishreyfingin í Búrma er uppreisn andans og á rætur sínar í undirstöðuatriðum búddatrúar. Maður verður að vera sannfærður um að maður Lýðræðisíkonið Mótmælandi heldur uppi mynd af Aung San Soo Kyi í Manila á Filipseyjum 15. ágúst sl. Soo Kyi hefur orðið að tákni lýðræðisbaráttu um allan heim. Fangi fyrir friðinn Aung San Suu Kyi er einn þekktasti pólitíski fangi í heiminum. Síðastliðin sextán ár hefur herforingjastjórnin í Búrma haldið henni í stofufangelsi á sveitasetri hennar við bakka Inya-stöðuvatnsins í Ranguun. Suu Kyi berst fyrir lýðræðislegum réttindum í heimalandi sínu en í kosningum sem haldnar voru skömmu áður en hún var sett í stofufangelsi hlaut flokkur hennar, Lýðræðisfylkingin, 82% atkvæðanna, en herforingjastjórnin – sem nefnir sjálfa sig Ríkisráðna endurreisn laga og reglu – neitaði að samþykkja úrslitin. Hér er rætt við Suu Kyi um dramatíska ævi hennar og viðhorf. 4 LAUGARDAGUR 30. SEPTEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ lesbók

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.