Morgunblaðið - 06.03.2006, Qupperneq 22

22 MÁNUDAGUR 6. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
FRIÐARSÚLA í Viðey, friðarsúla í
minningu Johns Lennon, hver getur
verið á móti slíku? Ein-
göngu kverúlantar og úr-
tölumenn. Ímyndið ykk-
ur pylsurnar og kók sem
seldust út á fyrirbærið.
Að engin veit hvernig
súlan verður ekki málið,
boðskapurinn allt.
Eitt vandamál þó,
John hefur enga teng-
ingu til Íslands nema í
gegnum eftirlifandi
ekkju og hún enga held-
ur nema í gegnum Gunn-
ar Kvaran og sýningu á
Kjarvalsstöðum fyrir
mörgum árum um hana og hennar
list. Sú sýning aldrei orðið nema að
hún var ekkja Johns, mannsins sem
var jafnvel þekktari Jesús sjálfum
samkvæmt eigin orðum.
Og hvað var John Lennon þekktur
fyrir, friðarstarf? Nei, John var popp-
stjarna allra tíma og enginn að gera
lítið úr því.
Eftir hörmulegt fráhvarf Lennons
hefur Yoko Ono haldið
utan um arfleifð hans,
ekki öfundsvert hlut-
verk og hún staðið að því
með sóma.
Hvort Yoko Ono fékk
þessa hugmynd sjálf eða
Gunnar Kvaran veit ég
ekki, verður að teljast
virðingavert að halda
uppi orðstír eiginmanns-
ins.
Þar á móti kemur
skylda íslenskra ráða-
manna að meta hvort
þetta sé Íslandi eða
Reykjavík til hags. Engin svo ég viti
hefur metið listrænt gildi þessa mann-
virkis sem á að setja á svo áberandi
stað í Reykjavík, eins og ráðamönnum
sé alveg sama, boðskapurinn allt eða
eins og margir tala: væntanlegur
hagnaður.
Það hlýtur að teljast undarlegt að
setja slíkt mannvirki í miðja Reykja-
vík án umræðu, eins og gerræðislegar
ákvarðanir einstakra ráðamanna sé
orðin venja í íslensku þjóðfélagi og
það í flokki sem bjó til orðið „sam-
ræðupólitík“.
En hver er boðskapurinn? Að
poppstjörnur geti notað málstaði til
að selja framleiðslu sína og síðan orð-
ið tákn málstaðarins? Ég held ekki að
nokkur haldi því fram að í heimurinn
hafi breyst vegna viku í rúminu í
Amsterdam, John og Yoko frægari og
seldu fleiri plötur en allt við það sama.
Slík sölubrögð er orðin þreytt þótt
þetta hafi verið ferskt í þá daga. Núna
ferðast uppgjafastjörnur um heiminn
í örvæntingarfullri leit að málstöðum
sem gætu selt, en samkeppnin hörð
og hörmungarnar óteljandi, athyglin
takmörkuð.
Höfði í Reykjavík er að verða tákn
friðar í heiminum, sérstaklega hér í
Bandaríkjunum og líklega þess vegna
að einhverjum datt í hug að koma
þessari súlu svo nálægt Höfða, Viðey
líklega sáttarlausn.
Verði súlan reist mun Höfði aldrei
verða það tákn að mínum dómi, alltaf í
skugga súlunnar. Munurinn bara að
súlan er ekki tákn eins eða neins
nema ef vera skyldi innihaldsleysis og
skrums. Er það vilji Íslendinga að
eyðileggja þetta tákn sem Höfði er?
Ég spái því að verði þetta mann-
virki reyst í Viðey muni Ísland verða
að athlægi og miklu færri pylsur selj-
ast en fólk gerir sér vonir um. Kyrrlát
fegurð Viðeyjar eyðilögð og Viðeyj-
arstofa bara annað hús, Reykjavík
með yfirbragði nýlenduborgar þar
sem „góðir útlendingar“ gefa gjafir
sem við þiggjum í lotningu en borgum
samt fyrir, einskonar keisarans föt.
Ég legg til að þessari súlu verði val-
inn staður úti á landi eða nálægt
Keflavík við Reykjanesbrautina jafn-
vel nálægt skilti Reykjanesbæjar,
þannig verði sjónmengunin minni og
þar yrði hún fáum til ama, til sýnis öll-
um sem vildu sjá. Hægt væri að
standa að fjársöfnun um allan heim.
Þannig kæmi fljótt í ljós hve mikill
áhugi er fyrir henni og ef ekki félli
málið um sig sjálft. Má vel vera að
John Lennon og Yoko séu orðin frið-
artákn, ekki mitt að dæma, en ef svo
er ætti ekki að vera vandamál að
safna pening til að byggja.
Með súlunni mætti síðan byggja
sýningaraðstöðu þar sem Gunnar
Kvaran, Yoko Ono og aðrir sem að-
hyllast þá stefnu í listum gætu sýnt og
starfað, dregið að sér alla þá athygli
sem þeim tekst, sjálfum sér til frægð-
ar og frama án þess að troða sér upp á
hefðbundna list sem hefur liðið undan
yfirgangi þeirra síðustu áratugi. Fáir
ættu að hafa móti því.
Þar með yrði loksins friður í lista-
heiminum. Viss um að Yoko Ono vill
ekki reisa „ófriðarsúlu“ í Reykjavík,
því í Reykjavík yrði aldrei friður eins
lengi og þessi súla stæði í Viðey.
Friðarsúla í Viðey
Ingimundur Kjarval fjallar
um friðarsúlu Yoko Ono
’Ég legg til að þessarisúlu verði valinn staður
úti á landi eða nálægt
Keflavík við Reykjanes-
brautina, jafnvel nálægt
skilti Reykjanesbæjar.‘
Ingimundur Kjarval
Höfundur er búsettur í New York.
UNDANFARIN ár hef ég mikið
verið á ferðinni yfir Oddskarð og get
ekki lengur látið hjá líða að vekja at-
hygli á því ófremdar-
ástandi sem daglega er
að skapast í Odd-
skarðsgöngum og ann-
ars staðar á veginum
yfir Oddskarð.
Núverandi göng eru
rúmlega 600 m löng
einbreið með blindhæð
inni í göngunum og út-
skotin þar sem bílum
er ætlað að mætast svo
lítil að flutningabílar,
rútur og stærri bílar
geta ekki mæst í göng-
unum. Þar af leiðir að
annar verður að bakka
út og er það ekki auðvelt verk, því
oft á tíðum eru bílarnir með stóra
eftirvagna og göngin það mjó að ein-
ungis eru nokkrir sentimetrar út í
veggi ganganna sitt hvorum megin.
Allt þetta tekur að sjálfsögðu tölu-
verðan tíma og orsakar t.d. að menn
missa af flugi, mæta of seint til
læknis, á fundi, í vinnu, í skóla o.fl.
o.fl.
Nauðsyn nýrra Oddskarðsganga
eru ekki eingöngu vegna þeirra
vandræða sem eru í núverandi göng-
um, heldur er vegurinn víða annars
staðar stórhættulegur. Flutn-
ingabílar hafa runnið
stjórnlaust aftur á bak
út af veginum ofan við
Eskifjörð, til allrar
hamingju á milli húsa
en ekki á þau. Rútur
fullar af fólki lent út af
og oltið. Nú nýlega
lenti rúta með um 40
unglingum í stórkost-
legum vandræðum. Á
hverju ári þurfa björg-
unarsveitir margsinnis
að aðstoða og bjarga
fólki til byggða sem
lent hefur í ógöngum á
fjallinu.
Ég tel í að ljósi þeirra aðstæðna
sem alltof oft skapast á Oddskarði
þurfi stjórnmálamenn að taka
ákvörðun um að byrja á nýjum Odd-
skarðsgöngum sem allra allra fyrst,
ekki bíða þar til stórslys hefur átt
sér stað.
Ég vil nota þetta tækifæri og óska
ráðamönnum til hamingju með
hversu hratt og vel þeir brugðust við
hættuástandi um Óshlíð og vona að
viðbrögð verði ekki síður góð varð-
andi ný Oddskarðsgöng, því þörfin
er sannanlega ekki síðri.
Að lokum má benda á að íbúar
sveitarfélaga á Austfjörðum hafa
kosið að sameinast og ein af grund-
vallarforsendum þess að sú samein-
ing lukkist vel eru bættar sam-
göngur. Ég rita þessa grein til að
vekja athygli ráðamanna á nauðsyn
nýrra Oddskarðsganga áður en stór-
slys verður og vona að menn beri
gæfu til að bregðast hratt og vel við.
Halldór Pétur Ásgeirsson
fjallar um umferðaröryggismál
og ný Oddskarðsgöng
Halldór Pétur
Ásgeirsson
’Ég rita þessa grein til aðvekja athygli ráðamanna
á nauðsyn nýrra Odd-
skarðsganga áður en stór-
slys verður og vona að
menn beri gæfu til að
bregðast hratt og vel við.‘
Höfundur er ökukennari í
Fjarðabyggð.
Ný Oddskarðsgöng
ÞEGAR við erum í vanda eða erum
ekki að ná árangri, þá spyrjum við
okkur sjálf gjarnan „af hverju“-
spurninga. Við viljum finna ástæðuna
fyrir vandanum. Þetta getur verið
mjög tímafrekt, krefjandi og erfitt og
ekki alltaf til árangurs.
Orsök þess að okkur
líður ekki vel eða okkur
er ekki að takast, á sér
ekki alltaf eina einfalda
skýringu.
Þegar við viljum
breyta einhverju í lífi
okkar, hvort sem það
er persónulega eða í
sambandi við vinnu, þá
vitum við líka hvernig
við viljum ekki hafa
hlutina. Ef við hins veg-
ar gefum okkur tíma til
að hugsa hvernig við
viljum hafa hlutina, þá erum við að
hugsa fram á við og komum auga á
þau markmið sem eru eftirsókn-
arverð.
Fólk í vanda leitar gjarnan fyrst
eftir ráðum hjá fjölskyldu og vinum,
en margir leita sér aðstoðar hjá sér-
fræðingum. Það getur verið stórt
skref að taka en getur gert gæfumun-
inn og því fyrr því betra.
Þegar fólk er líkamlega veikt eða
slasað eru flestir sammála því að
nauðsynlegt sé að leita til sérfræð-
ings. Í þeim tilvikum þegar um sjáan-
leg meiðsl eða ákveðna líkamlega
sjúkdóma er að ræða þá eru orsak-
irnar greindar og vísindalegar nið-
urstöður eru fyrir því hvaða lausn er
æskilegust. Þetta liggur ekki eins
ljóst fyrir þegar fólki líður illa eða er
ósátt.
Á vinnustöðum og í starfs-
mannahópum eyðum við líka miklum
tíma í að skoða af hverju við erum
ekki að ná tilætluðum árangri. Ef við
hins vegar tökum strax stefnuna á
framtíðina og skoðum hvert við vilj-
um fara, þ.e.a.s. breytum vandanum í
markmið, þá spörum við tíma og get-
um farið að einbeita okkur að því að
skilgreina leiðir að markinu.
Lausnamiðuð fjölskyldumeðferð er
hugmyndafræði sem hefur rutt sér til
rúms um allan heim og hefur verið að
þróast í um 30 ár. Helstu áherslur eru
þær að fólki er hjálpað við að koma
auga á lausnir sem virka. Litið er svo
á að einstaklingurinn sé sérfræð-
ingur í eigin lífi og að enginn viti bet-
ur en hann sjálfur hvað hann vill og
hvað kemur honum að bestum not-
um, meðferðaraðilinn er hins vegar
eins og þjálfari.
Fortíðinni getum við ekki breytt,
en vandinn er viðurkenndur eins og
hann birtist fólki og vandanum síðan
breytt í markmið. Í lausnamiðaðari
hugmyndafræði skiptir fortíðin ekki
máli að öðru leyti en því, að koma
auga á og draga fram góða og já-
kvæða upplifun og
reynslu.
Margir setja sér
markmið þegar þeir
vilja breyta einhverju í
lífi sínu eða ætla sér að
ná meiri árangri. Þá er
mikilvægt að mark-
miðin séu skýr, raun-
hæf og eftirsóknarverð
og betra að þau séu
mælanleg.
Líklega vilja flestir
setja sér eigin markmið
enda hlýtur árangurinn
að vera í samræmi við
það. Með lausnamiðaðri meðferð-
artækni er reynt að tryggja að fólk,
einstaklingar, fjölskyldur eða hópar,
eftir því hvað við á, séu örugglega að
vinna í eigin markmiðum. Litið er svo
á að lausnin sé fólgin í undantekning-
unni frá vandanum, þ.e.a.s. þegar
vandinn er ekki til staðar eða minna
er af honum. Þess vegna er áherslan
lögð á það sem nú þegar gengur vel
og fólk hvatt til að gera meira af því.
Hvatning og hrós eru lykilorð í öllu
uppeldi og virkar mun betur en
skammir og aðfinnslur og á við í öll-
um samskiptum. Og ef við einblínum
á vandann og hindranirnar þá kom-
um við ekki auga á styrkleikana og
missum af tækifærum til að hrósa.
Árangur er reglulega metinn á
skala frá 0–10. Einfaldur skali sem
notaður er til að mæla hvaða árangri
er nú þegar náð. Slíkt mælitæki er
notað á ýmsan hátt, t.d. til að meta til-
finningar, líðan, trú á árangur, fram-
farir og fleira. Þannig verður vinnan
markviss og áþreifanleg.
Lausnamiðuð nálgun og lausna-
miðuð fjölskyldumeðferð, „Solution
Focused Brief Therapy“, hefur áunn-
ið sér fastan sess víða um heim. Upp-
hafsmenn hennar voru hjónin Insoo
Kim Berg og Steve de Shazer (d. 11.
sept. 2005) frá Milwaukee í Banda-
ríkjunum. Þau hafa skrifað og gefið
út ógrynni bóka og greina um hug-
myndafræðina sem margir fremstu
meðferðaraðilar heims hafa tileinkað
sér og þróað áfram.
Insoo Kim Berg er væntanleg
hingað í október en þá verður haldin
hér alþjóðleg fjölskyldumeðferð-
arráðstefna á vegum IFTA Int-
ernational Family Therapy Associa-
tion og FFF, Félags fagfólks í
fjölskyldumeðferð.
Að koma auga
á það sem virkar
’Lausnamiðuð fjölskyldu-meðferð er hugmyndafræði
sem hefur rutt sér til rúms
um allan heim …‘
Helga Þórðardóttir
Höfundur er félagsráðgjafi/fjölskyldu-
fræðingur og formaður FFF.
Helga Þórðardóttir fjallar um
lausnamiðaða fjölskyldumeðferð
Því miður voru alvarlegar villur í
þessum samanburði. Önnur er um
daggæslukostnað og reiknaða fjöl-
skylduafslætti en sú stærsta snýr að
fasteignagjöldum. Gerð var tilraun
til að bera saman fast-
eignagjöld af annars
vegar 90 fermetra hús-
næði og hins vegar 150
fermetra húsnæði fjöl-
skyldunnar. Það kann-
ast enginn við þau fast-
eignagjöld sem kynnt
voru fyrir Reykja-
nesbæ.
Villan var svo alvar-
leg að í samanburð-
artöflu sem birt var fóru
lág gjöld okkar í leik-
skóla, grunnskóla og
lágt útsvar fyrir lítið
vegna svimandi hárra
fasteignagjalda. Í heild-
armynd var okkur því
snarað úr verðlauna-
sætum beint í öftustu
röð. Villan virðist fólgin
í því að ekki var tekið tillit til mis-
munandi fasteignamats í sveit-
arfélögunum, og þar með fasteigna-
gjalda. Fasteignagjöld fjölskyld-
unnar í 90 fermetra eða 150
fermetra húsnæði í Reykjanesbæ
varð þannig algjörlega úr samhengi
við raunveruleikann.
Í töflunni sem fylgdi grein Gunn-
ars í Morgunblaðinu var gefið til
kynna að eigandi 150 fermetra íbúð-
GARÐABÆR hefur um margt
verið í forystu sveitarfélaga varðandi
nýsköpun og gæði í þjónustu við fjöl-
skyldur. Þar má sérstaklega nefna
margþætta skólaþróun í leikskóla,
grunnskóla og framhaldsskóla. Að
undanförnu hefur verið fjallað um
samanburð á ákveðnum gjöldum
sveitarfélaga í þjónustu við fjöl-
skyldur, en minna verið rætt um
gæðin. Í grein sem Gunnar Ein-
arsson bæjarstjóri í Garðabæ ritaði í
Morgunblaðið sl. föstudag benti
hann réttilega á að nauðsynlegt væri
að skoða fleiri kostnaðarliði sem
tengdust fjölskyldum, skoða heild-
armynd þegar samanburður væri
gerður á kostnaði fjölskyldufólks í
bæjarfélögum. Þar bar hann saman
ákveðnar fjölskyldugerðir og kostn-
að vegna daggæslu, grunnskólaþjón-
ustu, útsvars og fasteignagjalda. Í
dæminu var ánægjulegt að sjá að
Reykjanesbær var í 1.–3. sæti hvað
varðar lægsta kostnað á hefðbundna
fjölskyldugerð, hjón með tvö börn
þegar daggæsla, grunnskóli og út-
svar voru borin saman. Þó var ekki
gerð tilraun til að bera saman stræt-
isvagnakostnað, sundkostnað,
íþróttakostnað eða afslátt vegna auk-
ins barnafjölda, sem allar fjölskyldur
njóta. Þar má fullyrða að Reykjanes-
bær stendur einnig afar vel að vígi.
ar í Reykjanesbæ greiddi í fast-
eignagjöld 260 þúsund og að eigandi
90 fermetra íbúðar greiddi 154 þús-
und. Raunverulegt dæmi sýnir að
160 fermetra einbýli með 32 fer-
metra bílskúr að auki
greiðir alls 140 þúsund
krónur í fast-
eignagjöld í Reykja-
nesbæ. Af 100 fer-
metra íbúð í fjölbýli,
með frábært útsýni yf-
ir Faxaflóann er greitt
alls um 115 þúsund
krónur í fast-
eignagjöld. Þetta geta
lesendur borið saman
við eigin fasteigna-
gjöld.
Skekkjan er því
augljós og alvarleg.
Séu ekki aðrar
skekkjur í dæmi
Gunnars sýnir nið-
urstaðan að í fast-
eignagjöldum verður
Reykjanesbær einnig í
hópi sveitarfélaga með lægstu gjöld
á fjölskylduna.
Við fyrirgefum Gunnari þessi mis-
tök. Þau breyta ekki þeirri stað-
reynd að það er mikilvægt að skoða
heildarmynd og meta gæði. Þar er
Garðabær góður! En hann á sér orð-
ið verðugan keppinaut.
Samt er Garðabær góður
Árni Sigfússon gerir
athugasemdir við grein
Gunnars Einarssonar
Árni Sigfússon
’Skekkjan er því augljós og
alvarleg.‘
Höfundur er bæjarstjóri og formaður
fræðsluráðs í Reykjanesbæ.