Lesbók Morgunblaðsins - 19.05.2007, Blaðsíða 2

Lesbók Morgunblaðsins - 19.05.2007, Blaðsíða 2
2 LAUGARDAGUR 19. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ lesbók ! Umhverfissjónarmið, og þar með talið í samgöngumálum, hafa löngum haft vinstri stimpil á sér. Hefðbundið er að hægri menn eigi erfiðara með að viður- kenna vandann og því síður að tengja hann við óhefta bílaeign og -umferð. En kannski þarf þetta ekki að vera svona; sumir hægri markaðshyggjumenn eru teknir að ranka við sér: „Eitt aðalumhverfismálið í Reykjavík eru samgöngur. Allar borgirnar í kring- um okkur hafa reynt einhvern veginn að haga málum þannig að það sé ekki óheft fjölgun bíla í borginni vegna þess að það hefur mjög vond umhverfisleg áhrif hvað varðar svifryk, hvað varðar gróðurhúsa- lofttegundir og þess háttar.“ Hver lýsir vandanum á svona afdrátt- arlausan og einfaldan hátt? Gísli Mar- teinn Baldursson, borgarfulltrúi Sjálf- stæðisflokksins. Öðruvísi mér áður brá en guð láti gott á vita og batnandi manni er best að lifa. Reykjavíkurborg hefur boðað „græn skref“ í umhverfismálum og þar er m.a. yfirlýst að líta skuli á hjólreiðar sem sam- göngumáta (en ekki eingöngu frístunda- sport). Ekki er þó alltaf talað á þessum nótum. Margir segja sem svo að ein- staklingarnir eigi að ráða því hvernig þeir ferðast og að slíku eigi ekki að handstýra með reglum og refsingum. Auk þess muni tæknin leysa þessi mál innan tíðar, fyrst með skógrækt og tvinnbílum og loks með vetnisbílum sem hinni endanlegu lausn. Vissulega hafa orðið tækniframfarir í framleiðslu á bílum, áli og mörgu öðru og bílar eru sparneytnari en áður. En magn- ið eykst jafnan meira en sem sparneyt- ninni nemur. Sumar tæknilausnir eru óraunhæfar og auk þess er ekki gefið í sjálfu sér að tæknin sveigist að umhverf- isvænum lausnum. Sá sem bætir bíl í flota landsmanna er ekki einungis að nýta „sjálfsagðan“ rétt sinn og frelsi heldur einnig að heimta þjónustu samfélagsins undir þennan sama bíl: 4–5 bílastæði (heima, í vinnu og á þjónustustöðum), samgöngumannvirki á borð við mislæg gatnamót og göng og úrlausn á mengun og gróðurhúsaáhrifum. Val á farartækjum og aðrar ákvarðanir um notkun náttúru og auðlinda hennar hafa einnig siðferðilega, heimspekilega og trúarlega hlið. Almennt hafa óhóf og eyðsla fengið bágt hjá andlegum hreyf- ingum allra alda. Þetta viðhorf kom m.a. fram í síðustu páskapredikun Karls Sigurbjörnssonar biskups: „Til að hamla gegn aðsteðjandi um- hverfisvá þarf samstillt átak hinna mörgu. En umfram allt þurfum við öll að horfa í eigin barm og endurmeta lífsstíl ágengni og sóunar og temja okkur lífsstíl hófsemi og hógværðar.“ Mörgum dugar hvatning af þessu tagi en aðrir þurfa að finna áhrif umhverfis- ákvarðana á eigin skinni, þ.e. fjárhags- lega. Hagkerfi okkar hefur upp á aðferðir að bjóða sem duga, þ.e. hagræna hvata í formi stýringar á sköttum og gjöldum samgöngutækja og eldsneytis samkvæmt grunnreglunni að sá skuli borga sem mengar. Um þetta er verið að móta regl- ur á vegum „Vettvangs um vistvænt elds- neyti“ hjá Orkustofnun. Róttækustu samgöngubreytingar í þéttbýli eru fólgnar í því að þétta byggð- ina og auka hjólreiðar og fótgangandi umferð. Hvorttveggja þarf að klífa þrí- tugan hamar gróinna og andsnúinna við- horfa. Hin háskalega hlýnun í heiminum snýst sem sé ekki bara um Kárahnjúka, þ.e. virkjanir og stóriðju, þó að það mál- efni sé mikilvægt, heldur einnig um dag- lega hegðun okkar í hversdagsiðju og um- ferð. Góðu fréttirnar á þessu sviði eru að einstaklingar og hópar geta lagt fram sinn frjálsa skerf og haft smám saman þau áhrif að stjórnmálin komi til liðs. Maður, líttu þér nær! UPPHRÓPUN Eftir Þorstein Helgason thelga@khi.is Eftir Önnu Kristínu Jónsdóttur anna.kristin.jonsdottir@gmail.com S umarið er alveg að koma. Þá gef- ast vonandi mörg tækifæri til að leggjast í sólbað með reyfara eða glansblað og slaka almennilega á og ef það rignir og er kalt er jú best að liggja inni og lesa. Mikið af því sem lesið er á sumrin kemur upp í hendur manns af tilviljun vítt og breitt um landið. Skammturinn sem ætlaður var í sumarbústaðaferðina klárast, eða það gleymdist að hafa með lesefni og þá er að skoða hvað er að finna í húsinu. Það er ansi misjafnt, en í orlofshúsum þar sem margir koma er þetta oft undarlegur hrærigrautur af þjóðlegum fróðleik og sagnaþáttum sem tengjast svæðinu, skáldsögum og gleymdum tímaritum. Það er fátt sem færir manni betur heim sanninn um að maður sé í sumarfríi og geti slakað almennilega á en að lesa svona þriggja ára gamalt glansblað með uppbyggi- legu viðtali við smástirni sem er nú er kannski horfið úr sviðsljósinu. Þó að blaðið sé gamalt og velkt er eitthvað svo jákvætt og sígilt við viðtölin, viðmælendur horfa oftast bjartsýnir fram á veg, stóru tækifærin eru að stinga upp kollinum eða þá að erfiðleikar eru að baki. Stundum finnst mér samt vanta framhalds- sögur í svona blöð. Það getur verið ágætis gestaþraut að púsla saman blöðum og yrkja í eyðurnar ef mörg hefti vantar innan í tilvilj- anakennt safn. Ég man margar sælustundir á sveitaheimili þar sem ég kom sem barn við að púsla saman gömlum Vikum að mig minnir. Ég man ekkert lengur eftir sögunni og er ekki einu sinni viss um hvort þetta var Vikan en ég man hvað það var gaman að finna næsta hefti og geta haldið áfram að lesa. Þó svo að skáldsögur í formi framhaldssögu séu orðnar fátíðar í glansblöðunum í dag má auðvitað samt segja að þau geymi alltaf sögur af sama fólkinu og við lesendurnir getum þá fylgst með sögum þeirra milli ára. Reyfaralestur er fylgifiskur sumars hjá mörgum hvort sem eru glæpasögur eða ást- arsögur. Íslenskar glæpasögur hafa jú orðið vinsælar síðustu misseri. Þær tróna hátt á metsölulistum og náttborðum landsmanna. Sumum þykir sem þær njóti jafnvel of mik- illar athygli, það sé illt ef öll umræða um bæk- ur og lestur, hvort sem er í fjölmiðlum eða manna í millum snúist um reyfara. Svart- sýnismenn og tuðarar velta því líka fyrir sér hvað það segi um samfélag okkar að við skul- um ekki henda frá okkur sögum af ránum, morðum og hrottaverkum sem unnin eru í Reykjavík, austur á landi eða suður með sjó. Það að við skulum yfirhöfuð lesa þetta í stað þess að kasta bókunum burt og segja þetta gengur ekki upp, svona lagað gerist ekki hér hjá okkur. Ég las nýlega færeyskan reyfara. Sögusviðið var Þórshöfn mestan part og ég verð að játa að það læddist að mér smáefi þegar morðinginn felldi fjórða manninn á jafnmörgum dögum. Efinn kippti mér í smá- stund út úr þeim blekkingarheimi sem ég hafði gengið inn í stundirnar sem Jógvan Isaksen skemmti mér með drykkfellda blaða- manninum Hannisi og raunum hans. Annars var sagan ágæt og það var skemmtilegt að lesa sögu sem gerðist að mestu í Færeyjum. Margt fannst mér kunnuglegt, en hef samt aldrei komið til Færeyja. Sögusvið glæpa- sagna skiptir oftast miklu máli, það er hálf- gert flangs á aðalpersónunum, þær þvælast um í eltingaleik við vísbendingar og vitni að ógleymdum morðingjanum og lesendurnir fylgja með. En um leið og framboð glæpasagna eykst, þær eru orðnar viðurkennt lesefni sem enginn þarf að skammast sín fyrir, þá er eins og ekki sé jafnhátt risið á ástarsögunum og eða eins frjálslega um þær spjallað á mannamótum og í fjölmiðlum. Ástarsögur sem bókmenntateg- und eru oft taldar frekar ómerkilegar og lest- ur þeirra talinn bera vitni algerum raunveru- leikaflótta. Það geti nú enginn samþykkt sykursæta veröld, þar sem ástin sigrar alltaf, sama hvaða misskilningur og vandræði koma upp hjá söguhetjunum. Veröld, þéttskipaða, hávöxnum, dökkhærðum karlmönnum sem í fyrstu séu hrjúfir í fasi og virðist hallir undir tálkvendi en reynist svo gull af manni og falli helst fyrir fallega eygðum konum, sem búi yfir kímnigáfu. En er það nokkuð fáránlegra að elskendur nái saman, en að fjórir menn séu myrtir á voveiflegan hátt, á hálfri viku í Fær- eyjum. Kannski þurfa íslenskar ástarsögur að eignast höfund sem slær í gegn í útlöndum. Það er sagt að upphefðin komi að utan, en hennar gæti líka verið von að vestan. Í fyrra kynnti Vestfirska forlagið nýja ritröð, Ástar- sögurnar að vestan, og þær urðu þrjár. Vest- firska forlagið hefur hingað til helst sinnt þjóðlegum fróðleik og mannlífi á Vestfjörðum. Bækur þess einmitt hefðbundinn, svæðis- bundinn sumarhúsakostur, kannski bætast í hillurnar í sumar fjólubleikar ástarsögur sprottnar úr vestfirskum raunveruleika þar sem blandað er saman blíðu og stríðu en allt fer vel að lokum. Ástir og glæpir Morgunblaðið/Árni Torfason Sumarlestur „Mikið af því sem lesið er á sumrin kemur upp í hendur manns af tilviljun vítt og breitt um landið. Skammturinn sem ætlaður var í sumarbústaðaferðina klárast, eða það gleymdist að hafa með lesefni og þá er að skoða hvað er að finna í húsinu.“ FJÖLMIÐLAR » Svartsýnismenn og tuðarar velta því líka fyrir sér hvað það segi um samfélag okkar að við skulum ekki henda frá okk- ur sögum af ránum, morðum og hrottaverkum sem unnin eru í Reykjavík, austur á landi eða suður með sjó. Lesbók Morgunblaðsins Hádegismóum 2, 110 Reykjavík, sími 5691100, Útgefandi Árvakur hf. Ritstjórnarfulltrúi Þröstur Helgason, throstur@mbl.is Auglýs- ingar sími 5691111 netfang augl@mbl.is Bréfsími 5691110 Prentun Prentsmiðja Morgunblaðsins

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.