Morgunblaðið - 13.09.2007, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. SEPTEMBER 2007 13
Glerskálinn er til sölu
Mánudaginn 17. september n.k. verður glerskálinn við Norræna húsið tekinn niður.
Einstakt tækifæri til að kaupa skálann.
Hægt er að setja hann saman í stærðunum 314 m², 514 m² eða 714 m².
Verð: € 810.000,- + vsk
Upplýsingar
sími 551 7030
ákveðið tölugildi fyrir verðbólgu-
markmið Seðlabankans. Í þriðja lagi
hafa þau svo bent á þann möguleika
að setja takmörk á stýrivaxtamun á
milli Íslands og annarra landa.
Ingimundi líst ekki á þessar hug-
myndir. „Við teljum að það sé kostur
að hafa húsnæðisliðinn inni í verð-
bólgumælingunni. Hann endurspegl-
ar stóran hluta af framfærslukostnaði
heimilanna og vísitala neysluverðs
með húsnæðiskostnaði er stöðugri
mælikvarði á verðbólgu en vísistalan
án hans. Auk þess er húsnæðisverðið
leiðandi vísbending. Ef það hækkar
hratt bendir það til vaxandi einka-
neyslu síðar. Við viljum því ekki að
húsnæðisverðið verði tekið út. Sums
staðar þar sem það er ekki inni í vísi-
tölunni sem verðbólgumarkmið bygg-
ist á sakna menn þess,“ segir Ingi-
mundur, sem telur svipað eiga við um
aðrar hugmyndir Samtaka atvinnu-
lífsins um breytingar á verðbólgu-
markmiðinu.
„Við teljum þær ekki til bóta. Mér
finnst mjög varasamt að slaka eitt-
hvað á þeim markmiðum sem við höf-
um um verðbólgu. Við eigum að geta
náð verðbólgumarkmiðinu með skyn-
samlegri stefnu og góðu fyrirkomu-
lagi á markaði og það er engin ástæða
til að slaka eitthvað á þeim kröfum
sem þar eru gerðar.
Það er ótvírætt í okkar huga að
peningalegt aðhald hefur skilað ár-
angri. Við eigum hins vegar við vanda
að stríða sem stafar af þenslu liðinna
ára, sem á sér að einhverju leyti ræt-
ur í stóriðjuframkvæmdum og ekki
síst í þeim breytingum sem urðu á
húsnæðislánamarkaðinum árið 2004
og gerðust mjög snöggt og leiddu til
hraðs vaxtar einkaneyslu. Minna má
á að þessar breytingar urðu á sama
tíma og vextir á heimsvísu voru í
sögulegu lágmarki. Ef miðlunarferli
peningastefnunnar væri greiðara, ef
meira aðhald stafaði frá opinberum
fjármálum, bæði ríki og sveitarfélög-
um, ef framvinda launa hefði verið
meira í samræmi við verðbólgumark-
miðið þá væri verðbólgan minni. Við
erum hins vegar enn að glíma við
þessa miklu spennu í þjóðfélaginu,
þrátt fyrir að stundum heyrist talað
um að hér sé mjög tekið að hægja á.
Ástandið á vinnumarkaði bendir ekki
til þess. Atvinnuleysi mælist undir
einu prósenti. Á meðan vinnumark-
aðurinn er eins spenntur og raun ber
vitni er ekki hægt að draga þá álykt-
un að það sé verulega farið að hægja
á.“
Ingimundur segir bankann hafa í
síðustu viku ákveðið að breyta ekki
stýrivöxtunum og lýst því þá yfir að
ekki væri ástæða til að hvika frá verð-
bólguspánni sem birt var í júlí.
„Við tókum líka skýrt fram að ef
verðbólguhorfur versnuðu myndi
bankastjórnin bregðast við og það
sama gildir ef horfur batna frá því
sem spáð var. Við munum auðvitað
fylgjast mjög grannt með framvind-
unni næstu mánuði. Horfurnar eru
hins vegar óvenju óvissar um þessar
mundir vegna aðstæðna úti í heimi,
en eins og endranær eru þær við-
kvæmastar fyrir óvissu um gengi
krónunnar. Þróun þess verður mjög
háð því sem gerist á alþjóðlegum
mörkuðum.“
Óróinn kemur ekki á óvart
Ingimundur segir að engin leið sé að
segja til um hvort samdráttur sé
framundan í alþjóðlegu efnahagslífi.
Mál hafi ekki skýrst nægilega til þess.
Við því hefði hins vegar mátt búast að
breytingar yrðu á mörkuðum. Því
hefði margsinnis verið spáð á alþjóða-
vettvangi að breytingar yrðu í hinu
alþjóðlega umhverfi, og Seðlabankinn
hefði einnig vikið að því í ritum sínum.
Þær gætu orðið mjög skyndilega.
„Óvenjumikið framboð hefur verið
á lausafé á alþjóðamörkuðum undan-
farin misseri. Vextir hafa verið í sögu-
legu lágmarki og þarf sums staðar
jafnvel að fara hundrað ár aftur í tím-
ann til að finna annað eins. Og
áhættusæknin hefur verið gríðarlega
mikil. Á það hefur jafnframt verið
bent að áhætta hafi ekki verið verð-
lögð rétt. Of lítill munur væri á
áhættusömum og áhættulitlum fjár-
festingum. Þetta ástand hlaut að
breytast og það er einmitt það sem nú
er að gerast. Erfitt var hins vegar að
sjá nákvæmlega hvernig það myndi
gerast, en á daginn kom að það voru
erfiðleikar á bandarískum fasteigna-
lánamarkaði sem hrintu breytingun-
um af stað.
Ekki sér fyrir endann á þessari at-
burðarás en þó er ljóst að fjármála-
stofnanir um allan heim eru afar var-
færnar um þessar mundir,“ segir
Ingimundur og bendir á að milli-
bankamarkaðir hafi ekki verið eins
liprir og alla jafna og þar hafi gætt
lausafjárskorts. Seðlabankar vestan-
hafs og austan hafi mætt þessu með
viðbótarfyrirgreiðslu. „Til þess hefur
ekki komið hér og ekki útlit fyrir að
þörf verði á slíku. Athyglin beinist
hins vegar í vaxandi mæli að því hver
áhrif af þessari framvindu kunna að
verða, hvort hún muni leiða til sam-
dráttar í þjóðarbúskap stóru iðnríkj-
anna. Lánskjör hafa versnað vegna
þessa óróa, og þess mun gæta hér.
Það er þó ekkert sem gefur sérstak-
lega til kynna að kreppa sé yfirvof-
andi. Engar forsendur eru til þess að
vera með einhverja slíka spádóma
uppi nú.“
Evran ekki hyggileg
Umræða um krónuna og hugsanlega
upptöku evru sem gjaldmiðils hér á
landi hefur verið meiri að undanförnu
en oftast áður. Ingimundur segir að
það sé ekki hlutverk Seðlabankans að
ákveða hvaða gjaldmiðill er notaður
hér á landi, það sé pólitísk ákvörðun.
Seðlabankinn starfi eftir lögum frá
árinu 2001. Þar sé bankanum falið
það meginmarkmið að stuðla að stöð-
ugu verðlagi auk annarra markmiða
eins og að stuðla að stöðugleika fjár-
málakerfisins.
„Seðlabankinn hefur engu að síður
látið í ljós þá skoðun, að ekki væri
hyggilegt að taka upp evru hér á landi
í stað krónunnar, nema með því að
ganga í Evrópusambandið. Og ég
held að það sé ástæða til að vara við
að flanað verði að einhverju í þessum
efnum. Þá má nefna að ef minnstu lík-
ur eru taldar á því að Ísland gangi í
Evrópusambandið með tímanum, þá
held ég að það væri sérstaklega óráð-
legt að taka upp evru einhliða. Það er
meðal annars vegna þess að við yrð-
um þá að verja hluta gjaldeyrisforð-
ans til að kaupa evrur, sem yrðu hér í
umferð, sem ekki þyrfti að gera með
aðild að sambandinu. Hér eru nú í
umferð seðlar og mynt að fjárhæð vel
á sextánda milljarð króna. Með aðild
leiðir af sjálfu sér að við myndum fá
hingað evrur.
Með einhliða upptöku evrunnar
myndum við tapa svokölluðum mynt-
sláttuhagnaði, sem er svo sem ekki
mikill, og hann rynni óskiptur til
Seðlabanka Evrópu. Og við myndum
ekki njóta nokkurs af þeirri stöðu
sem fælist í því að vera í myntbanda-
lagi, að eiga þátt í ákvörðunum né
njóta þeirrar samtryggingar og sam-
starfs sem fælist þar í, ef við tækjum
einhliða upp evru.“
Við einhliða upptöku evru myndi
væntanlega hverfa hlutverk Seðla-
bankans sem lánveitanda til þrautav-
ara fyrir fjármálakerfið. Hann yrði þá
ekki lengur hugsanlegur bakhjarl
fjármálafyrirtækjanna og þau ættu
jafnvel ekki athvarf í neinum seðla-
banka. Að síðustu mætti nefna, og þá
óháð því með hvaða hætti nýr gjald-
miðill yrði tekinn upp, að ríkissjóður
ábyrgist háar fjárhæðir í verðtryggð-
um skuldabréfum í krónum sem hafa
verið gefin út á innlendum markaði til
mjög langs tíma og eru óuppsegjan-
leg. Ekki er tryggt að á móti standi
samsvarandi tekjur ef breytt verður
um mynt.
Ingimundur segir að opinber um-
ræða um hugsanlega upptöku evr-
unnar hljómi stundum eins og að með
henni næðist sjálfkrafa stöðugleiki í
efnahagslífi.
„Því fer auðvitað víðs fjarri. Stund-
um virðist sem leitast sé við að beina
athyglinni frá vanda líðandi stundar
sem ekki hverfur þótt hætt sé að
hugsa um hann. Með upptöku annars
gjaldmiðils yrði sjálfstæð peninga-
málastjórn úr sögunni. Ábyrgðin sem
lögð yrði á herðar þeim sem fara með
stjórn opinberra fjármála og þeirra
sem ráða ferð á vinnumarkaði yrði
miklu meiri en hingað til ef tryggja
ætti stöðugleika. Ef ekki tækist vel til
í þeim efnum myndi það leiða til þess
að samkeppnisstaða Íslands versnaði
sem á endanum gæti leitt til sam-
dráttar og atvinnuleysis.“
Krónan dugað hingað til
Að endingu nefndi hann að hugmynd-
ir sem einnig hefðu heyrst um að
tengja krónuna við annan gjaldmiðil
væru óraunhæfar. Slík tenging myndi
krefjast mikilla fórna ef hún ætti að
vera trúverðug og álitamál sé hvort
stuðningur væri við slíkt.
„Ég held því að ráðlegt sé að fara
að öllu með gát og taka ekki neinar
ákvarðanir sem kynnu að koma okkur
í koll síðar. Það þarf að hyggja að
hagsmunum og sjónarmiðum til
langrar framtíðar þegar rætt er um
hvaða gjaldmiðill skuli notaður hér á
landi. Hver sem niðurstaðan verður í
þessum efnum þá er krafan sú að hér
verði rekin stefna sem tryggir jafn-
vægi í þjóðarbúskapnum,“ segir Ingi-
mundur og bætir við að krónan hafi
dugað okkur vel hingað til og geti
gert það áfram.
„Vissulega hefur gengi krónunnar
sveiflast nokkuð að undanförnu en
það hefur gengi annarra gjaldmiðla
einnig gert, þar með taldir helstu
gjaldmiðlar heimsins. Þeir hafa
hreyfst mikið hver gagnvart öðrum
að undanförnu sem einnig hefur haft
óbein áhrif á krónuna. Sannarlega
eru gengissveiflur ekki til þæginda en
minna má á að á markaði bjóðast
möguleikar til þess að verjast áhrif-
um gengisbreytinga.“
mhaldandi aðhaldi
Morgunblaðið/Kristinn
iðtalinu mörgum þeim gagnrýnisröddum
gretar@mbl.Is
» Alþjóðastofnanir hafa einnig bent á að löngutímabært sé að endurskoða hlutverk Íbúðalána-
sjóðs. Í því sambandi má sérstaklega vekja athygli
á umsögnum Alþjóðagjaldeyrissjóðsins, síðast nú í
sumar. Skýrslur sjóðsins sýna að þeir sem þær
hafa unnið hafa lagt sig eftir því að kynna sér mjög
rækilega fyrirkomulag íbúðalána hér á landi. Við
tökum undir ábendingar Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
í þessum efnum.