Morgunblaðið - 13.10.2007, Qupperneq 14

14 LAUGARDAGUR 13. OKTÓBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
VIKA er langur tími í pólitík, segja speking-
arnir alltaf þegar mikið gengur á. En vika get-
ur líka verið leiðinlegur tími í pólitík, eins og
ég sagði rétt eftir hádegi á fimmtudag og lét
orð eins og ládeyðu og tilbreytingarleysi fylgja
með.
Það var eins og þingheimur væri dofinn og
það er kannski lýsandi fyrir stemmninguna að
ein mest spennandi uppákoman í vikunni var
þegar Geir H. Haarde forsætisráðherra sagði
að auðlindir sem eru í almannaeigu ættu „ekki
endilega að vera andlag einkavæðingar“.
Ögmundi Jónassyni, þingmanni Vinstri
grænna, misheyrðist og hélt að Geir hefði sagt
að auðlindirnar ættu ekki endilega að vera all-
ar einkavæddar. „Skildi ég það rétt?“ spurði
Ögmundur, og það gerði hann ekki, því Geir
kom upp í pontu rétt á eftir honum og leiðrétti
misskilninginn. Og þá upphófst svakalegt fjör í
litla þingfréttaritarabakherberginu. Hvað
meinar maðurinn með „andlag einkavæðing-
ar“? Er þetta kannski stórfrétt?
Grunnskólamálfræðin var ekki alveg til taks
þessa stundina og þrátt fyrir að Google hafi
hjálpað mér að rifja upp að andlag væri „fall-
orð, fallsetning, fallháttur eða bein ræða, sem
stendur ævinlega í aukafalli og stýrist af sagn-
orði“, þá var ég engu nær.
Í örvæntingu minni hringdi ég í próförk
Morgunblaðsins og spurði hvað forsætisráð-
herra hefði eiginlega átt við. Jú, andlag þjófn-
aðar er þýfið sjálft.
Ég tautaði þetta nokkrum sinnum meðan ég
fór á salernið og þar sem ég stóð og þvoði
hendur mínar rann þetta allt upp fyrir mér. Ef
andlag þjófnaðar er þýfið sjálft, þá hlýtur and-
lag einkavæðingar að vera það sem er einka-
vætt!
Ég sneri hróðug aftur upp í litla bakher-
bergið og tilkynnti kollegum mínum hátíðlega
að ég væri búin að fá botn í málið. Svo talaði ég
í belg og biðu um frumlag, andlag, sagnfyll-
ingu, þýfi, þjófnað, einkavæðingu og orkulind-
ir.
Á göngum þingsins fóru fram miklar æfing-
ar með notkun andlagsins sem fæstir höfðu
heyrt minnst á síðan í samræmdu prófunum
eða í mesta lagi í menntaskóla. Þingmenn eru
andlag endalausrar gagnrýni og Viðey er and-
lag friðar og ég hlýt að vera andlag Morgun-
blaðsins, eða er Morgunblaðið kannski andlag
mitt? Alla vega, þá hefði þetta getað verið
fyndið ef ég hefði verið búin að átta mig al-
mennilega á stóra andlagsmálinu.
En svo fjaraði andlagsfjörið út og ég var aft-
ur sest í tilbreytingarleysið í bakherberginu að
hlusta á umræður um fjáraukalög og reyna um
leið að koma einhverju á blað um enn eina um-
ræðuna um meinta einkavæðingu auðlinda
landsins. Ég glímdi við eirðarleysið og var
eiginlega orðin sannfærð um að ég hefði misst
áhugann á pólitík, væri komin með hræðilegan
starfsleiða eða væri jafnvel bara að uppgötva
að blaðamennska ætti ekkert við mig. Og ein-
mitt þá gerðist það: „Hafið þið heyrt eitthvað
um að meirihlutinn í borginni sé fallinn?“
Allir ruku í símann og ég hljóp upp og niður
tröppurnar á þinginu til að reyna að rekast á
fólk sem gæti vitað hvað væri í gangi, og viti
menn, hann var fallinn!
Í hálfa aðra klukkustund hélt ég áfram að
hringja og hlaupa upp og niður tröppurnar og
mér var farið að líða eins og ég væri ekki leng-
ur aumur þingfréttaritari með óviðráðanlegan
starfsleiða. Nei, mér fannst ég meira vera
riddari á þönum um þinghúsið með upptöku-
tæki að vopni og að sjálfsögðu ávallt viðbúin,
líka við því að hlaupa út á ráðhúsplan og breyt-
ast í borgarfréttaritara eða borgarfréttaridd-
ara og fylgjast með nýjum meirihluta ganga í
takt eftir Vonarstræti með Dag B. Eggertsson
í broddi fylkingar.
Og einhvern veginn gladdist ég svo mikið, í
sjálfhverfu minni, yfir að hafa fundið starfs-
ánægjuna aftur. Þingfréttir frá því um morg-
uninn voru ekki lengur fréttir, meirihlutinn
var ekki lengur meirihluti og ég var ekki leng-
ur andlag leiðinlegra þingfunda.
Riddarinn sem hætti að vera andlag
ÞINGBRÉF
Halla Gunnarsdóttir
FRÉTTASKÝRING
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
UMBOÐSMAÐUR Alþingis,
Tryggvi Gunnarsson, vill nú að eig-
endur Orkuveitu Reykjavíkur, þ.e.
Reykjavíkurborg og tvö önnur sveit-
arfélög, svari 12 spurningum um
stofnun dótturfélagsins Reykjavik
Energy Invest og meðferð á eign-
arhlut í REI þegar ákveðið var að
sameina það Geysi Green Energy.
Lagaheimild umboðsmanns til að
hafa sjálfur frumkvæði ef hann telur
það nauðsynlegt er ótvíræð. Þess
skal getið að Hæstiréttur hefur úr-
skurðað að þegar stjórnvöld ráðstafi
eigum ríkisins gildi um það
„ákveðnar reglur stjórnsýsluréttar
um kaupsamninga“.
Hæstiréttur leggur áherslu á að
formið sé skýrt og reglum fylgt. Það
sem af er þessu ári hefur embætti
umboðsmanns tekið frumkvæði með
fyrirspurnum og stundum frekari
meðferð í meira en tug mála, aðal-
lega í málum sem snerta ríkið. Um-
boðsmaður telur meðal annars
ástæðu til að kanna sérstaklega
hvort reglum um jafnræði borgar-
anna hafi verið fylgt í máli OR.
„Það má ekki gleyma að eitt helsta
hlutverk umboðsmanns er að efla og
styrkja stjórnsýsluna með því að
sýna frumkvæði þegar við á,“ segir
lögfróður heimildarmaður blaða-
manns. „Hann á m.a. að lýsa því
hvernig stjórnsýslan á að vera sam-
kvæmt gildandi lögum.“
Of pólitískt?
Heimildarmenn blaðamanns segja
að umboðsmaður sé alls ekki að taka
þátt í einhverjum slagsmálum
stjórnmálamanna heldur einfaldlega
að sinna starfi sínu. En allir heimild-
armenn blaðamanns kusu að koma
fram undir nafnleynd þar sem málið
allt væri „svo viðkvæmt“. Þeir benda
á að ágreiningur sé um það hvort
stjórn OR hafi fylgt settum leik-
reglum, skráðum eða óskráðum, og
túlkað réttilega lögin um hlutverk
stofnunarinnar. Því sé brýnt að
svara spurningum umboðsmanns.
„Þetta snýst um það hvaða stjórn-
sýslureglum eigi að lúta þegar sveit-
arstjórnirnar fara með þennan eign-
arhlut sinn og hver aðkoma sveitar-
stjórnarmanna skuli vera,“ segir
einn heimildarmanna. Eitt atriði
sem stingi mjög í augu sé aðferðin
við að meta framlag borgarfyrirtæk-
isins til samrunans. Til grundvallar
matinu á verðmæti eignanna sem
OR lagði til Reykjavik Energy In-
vest (og þá verðmæti þeirra hluta
REI sem seldir voru einstaklingum
og lagðir inn í nýja fyrirtækið) hafi
verið notaðar upplýsingar frá starfs-
mönnum og yfirmönnum OR og
REI. Ekkert bendi til þess að leitað
hafi verið álits óháðra sérfræðinga.
Líklegt sé að umræddir starfsmenn
og yfirmenn hafi verið í hópi þeirra
sem fengu eða áttu að fá kauprétt-
arsamninga.
Hagsmunaáreksturinn í þessu
ferli virðist vera gersamlega á skjön
við viðurkenndar stjórnsýsluhefðir.
„Það bókstaflega þyrmir yfir mann
þegar lokinu er lyft af þessum potti
OR,“ sagði einn heimildarmaður.
„Hvað er eiginlega að gerast? Eru
öll prinsipp fyrir bí?“
Sumir borgarfulltrúar D-lista hafa
sagt blaðamanni að ein ástæðan fyrir
klúðrinu hafi verið að fulltrúarnir
hafi yfirleitt verið svo uppteknir af
eigin málaflokkum að þeir hafi ekki
sinnt þeirri skyldu sinni að fylgjast
almennilega með stóru málunum í
borgarstjórn. En þegar þjónustufyr-
irtæki Reykjavíkurborgar og dóttur-
fyrirtæki þeirra eru komin í náið
samstarf við einkafyrirtæki getur
verið snúið að skilgreina afkvæmið.
Og er umsvifalaust hægt að beita þar
aðferðum sem tíðkast í einkageiran-
um, aðferðum sem eiga sér rætur í
allt öðrum „kúltúr“?
Líklega rekast þar á tveir ólíkir
heimar. Bent er á að menn eins og
Haukur Leósson og Bjarni Ár-
mannsson, báðir lykilmenn í sam-
runaferli REI og GGE, hafi engan
bakgrunn í opinberri stjórnsýslu og
séu vanir því að geta tekið snöggar
ákvarðanir í stað þess að feta sein-
farna troðninga hins opinbera með
öllu sínu lýðræðislega ferli og lög-
bundna aðhaldi. En takmörk hljóti
að vera fyrir því hve miklu valdi
kjörnir fulltrúar mega afsala sér í
hendur stjórnenda stofnana og dótt-
urfyrirtækja þeirra.
„Þetta er í eigu sveitarfélaganna
þriggja og embættismönnunum, þ. á
m. borgarstjóra og bæjarstjórum, er
ætluð ákveðin aðkoma í mikilvægum
málum þar sem greidd eru atkvæði,“
segir lögfræðingur. „En það er óhjá-
kvæmilegt að menn spyrji sig í tilefni
af máli OR hvernig leikreglur hins
opinbera virki. Geta menn átt von á
að samþykkt verði, án sameiginlegar
aðkomu kjörinna fulltrúa, að selja
Jóhannesi í Bónus Nesjavallavirkj-
un? Ef einhvern langar í borholu geti
hann bara keypt hana sisona?“
Einhver beri ábyrgð
„Stjórnkerfið er byggt á því að á
endanum beri einhver ábyrgð. Í
sveitarfélögum er sveitarstjórn
æðsta apparatið og hún er í eðli sínu
fjölskipað stjórnvald sem tekur
ákvörðun á fundum. Þannig er
tryggð lýðræðisleg umræða.“
Einn heimildarmanna fullyrti að
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, fráfar-
andi borgarstjóri, sem var lengi í for-
ystu fyrir samtök sveitarfélaga,
hefði beitt sér gegn því að opinbert
eftirlit með þeim yrði hert. Hann
hefði viljað að þau fengju tiltölulega
frjálsar hendur. Hin nýja útrásar-
stefna OR og vaxandi sjálfræði fyrir-
tækisins sé því mjög í anda hans.
Umboðsmaður slær á
opinbera útrásarputta
Morgunblaðið/ÞÖK
Reglur brotnar? Höfuðstöðvar OR við Bæjarháls ollu miklum deilum á sín-
um tíma vegna þess að kostnaður fór langt fram úr áætlun.
Starfsmenn einir
um að meta verð-
gildi hlutar REI?
STAFRÆNAR myndavélar í Hval-
fjarðarsveit hafa myndað 3.152
hraðabrot frá því þær voru settar
upp í byrjun júlí eða rúmlega eitt
þúsund hraðabrot á mánuði. Heild-
arsektir vegna þessara brota námu
55 milljónum króna. Gefinn er af-
sláttur sé sektin greidd innan 30
daga og eru sektargreiðslur því
lægri sem afslættinum nemur.
Nú er unnið að uppsetningu sjö
nýrra hraðamyndavéla víða um
land og á því að vera lokið eftir 4-6
vikur. Þá verða sjö myndavélar til
viðbótar settar upp á næsta ári, að
því er fram kom á blaðamanna-
fundi, sem samgönguráðuneytið og
ríkislögreglustjóri héldu síðastlið-
inn fimmtudag.
Mörg embætti í samvinnu
Myndir úr hraðamyndavélum eru
dulkóðaðar og sendar til lögreglu-
stjórans á Snæfellsnesi þar sem
unnið er úr þeim. Málin eru síðan
send til lögreglustjórans á Hvols-
velli þar sem greiðsluseðlar vegna
sektanna eru prentaðir út og sendir
þeim sem brotin hafa framið. Þessi
verkaskipting er liður í þeirri við-
leitni að færa verkefni frá ríkislög-
reglustjóra út á land. Frá áramót-
um og til loka september sl. voru
gefin út 15.389 sektarboð vegna
hraðakstursbrota á landinu öllu.
Hlutfall brota sem stafrænu
myndavélarnar skráðu í tæpa þrjá
mánuði var 20,5% allra hraðabrota
fyrstu níu mánuði ársins.
Vegagerðin sér um uppsetningu
og viðhald stafrænu hraðamynda-
vélanna og fjármagnar kaup þeirra
samkvæmt samningi milli ríkislög-
reglustjóra, Vegagerðarinnar og
Umferðarstofu, fyrir hönd sam-
gönguráðuneytisins. Samkvæmt
samningnum var ákveðið að veita
218 milljónum króna til að herða til
muna umferðareftirlit, bæði á þjóð-
vegum og í þéttbýli.
Brotum fylgt eftir
Auk þess að fjármagna stafrænu
hraðamyndavélarnar sextán hefur
þessari upphæð meðal annars verið
varið til kaupa á átta nýjum lög-
reglubifhjólum, 32 ratsjártækjum
með myndavélum í lögreglubíla, 11
öndunarsýnismælum, auk þess að
tryggja tvö stöðugildi hjá lögreglu-
stjóranum á Snæfellsnesi við úr-
vinnslu á myndum stafrænu hraða-
myndavélanna.
Með samningnum er bæði verið
að bæta tækjakost lögreglunnar og
gera henni kleift að fylgja hugs-
anlegum brotum eftir af fullum
þunga, að því er fram kemur í til-
kynningu.
Morgunblaðið/Júlíus
Gegn hraðakstri Góður árangur hefur náðst í átaki ríkislögreglustjóra,
Vegagerðarinnar og Umferðarstofu fyrir hönd samgönguráðuneytis.
Hraðamyndavélar
hafa gómað marga
við hraðakstur
Í HNOTSKURN
»Tvær hraðamyndavélar íHvalfjarðarsveit mynduðu
3.152 hraðabrot á þremur
mánuðum frá því þær voru
settar upp í júlí og til loka
september.
»Verið er að setja upp sjöhraðamyndavélar sem
verða á Sandgerðisvegi, Garð-
skagavegi, í Fáskrúðsfjarðar-
göngum og Hvalfjarðar-
göngum.
»Á næsta ári er ætlunin aðsetja upp sjö hraðamynda-
vélar til viðbótar.
»Veitt var 218 milljónum tilaukins umferðareftirlits í
þéttbýli og dreifbýli.