Morgunblaðið - 31.12.2007, Síða 6

6 MÁNUDAGUR 31. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
B
arnum hefur verið lokað. Partíið er
búið og það er verið að kveikja
ljósin. Menn munu verða mjög
timbraðir á næstunni.“
Þannig komst einn viðmælenda
Agnesar Bragadóttur að orði í nýlegri frétta-
skýringu hennar í Morgunblaðinu um hrær-
ingar og hlutafjáraukningu innan FL Group. Á
einfaldan, stuttan og myndrænan hátt hefur
þessum ágæta manni sennilega tekist að lýsa í
hnotskurn því sem gerðist í íslensku viðskipta-
lífi árið 2007, ekki aðeins fyrir FL Group held-
ur alla aðra fjárfesta á hlutabréfamarkaði, hér
á landi sem erlendis. Útrásinni virðist vera
lokið í bili, að minnsta kosti verður ekki sami
kraftur í henni árið 2008 og fyrri ár. Minna
verður um skuldsettar yfirtökur og samruna
en á heimvísu hefur verið spáð allt að 30%
samdrætti á því sviði.
Fjárfestar höfðu fyrir um ári fullar hendur
fjár sem þeir höfðu ýmist grætt eða fengið að
láni á ódýrum kjörum og bjartsýnin var alls-
ráðandi. Partíið var í fullum gangi. Það fór hins
vegar eins og margir raunsæir og lífsreyndir
menn höfðu varað við, að það sem fer upp mun
á endanum koma niður. Flestar hlutabréfa-
vísitölur heims voru fram eftir árinu á hraðri
uppleið þegar fór að bera á vandræðum í
Bandaríkjunum vegna vanskila á svonefndum
ótryggum húsnæðislánum, sem bankar höfðu
lánað ótæpilega til „lélegra“ skuldara. Sá
vandi hlóðst upp líkt og snjóbolti á fleygiferð
niður brekku og nú í árslok hafa tapast risa-
fúlgur. Afskriftir helstu banka heims nema
hundruðum milljarða króna.
Stormasamt ár
Síðastliðið ár hefur verið stormasamt og tíð-
indamikið en flest allir „dílarnir“ falla þó í
skuggann af þeim óróa sem ríkt hefur á mörk-
uðunum undanfarna mánuði. Hér verða helstu
tíðindi ekki rakin lið fyrir lið heldur frekar
reynt að rýna fram á veginn, með áherslu á
stóru viðskiptabankana þrjá.
Sé tæpt á nokkrum helstu fréttum ársins þá
nægir að nefna hræringarnar kringum FL
Group, tap félagsins og sala á AMR og brott-
hvarf Hannesar Smárasonar úr forstjóra-
stólnum, yfirtöku Kaupþings á hollenska bank-
anum NIBC, yfirtöku Novators á Actavis og
afskráningu félagsins af markaði, for-
stjóraskipti hjá Glitni, Straumi, Baugi og Ice-
landair, aukin umsvif smærri fjárfestinga-
banka eins og Askar Capital, Saga Capital og
Icebank, sölu Björgólfs Thors á stórum eign-
um í A-Evrópu, velgengni Landsbankans með
Icesave-reikninginn í Bretlandi, yfirtöku Mar-
els á hollenska Storkinum, áherslubreytingar
hjá Straumi, skráningu SPRON á hlutabréfa-
markað (og slæmt gengi eftir það), kaup Mile-
stone á sænska bankanum Invik, kaup Exista í
Sampo, yfirtöku FL Group á Trygginga-
miðstöðinni, breytingu Kauphallar Íslands yfir
í OMX Nordic Exchange. Lætin kringum
Geysi Green og REI og þannig mætti lengi
telja.
Óvissan aldrei meiri
Erfitt hefur jafnan þótt að spá fyrir um þró-
un á fjármálamörkuðum en líklegast hefur
óvissan um næstu framtíð aldrei verið meiri en
nú, hvort sem við erum að tala um íslenskan
eða alþjóðlegan markað. Ísland hefur á seinni
árum tengst alþjóðamarkaði það mikið að nú
eru hlutabréf hér á landi farin að sveiflast í
takt við helstu kauphallir heims.
Fáir treysta sér til að spá fyrir um hluta-
bréfamarkaðinn, enda eru greiningardeild-
irnar brenndar af reynslu sinni eftir þetta ár
þegar hagnaður fyrri hluta ársins hvarf á þeim
seinni og gott betur en það. Sérfræðingum á
markaði ber mörgum saman um að fjár-
málaóróinn sem verið hefur vegna undirmáls-
lánanna í Bandaríkjunum muni ríkja áfram
fram eftir árinu 2008 og jafnvel út árið. Á móti
hafa sumir nefnt að óróinn taki snöggan endi
og markaðurinn fyllist fljótt bjartsýni á nýjan
leik, því lögmálin geta jú líka virkað á þá leið
að það sem fer niður getur komið upp aftur!
Janúar og febrúar koma til með að ráða
miklu um hvernig árið þróast. Takist fjár-
málastofnunum að endurfjármagna sig fyrstu
vikurnar á hagstæðum kjörum þá gæti það
smitað út frá sér. Takist það ekki er það ávísun
á enn meiri vanda.
Sömuleiðis bíður markaðurinn spenntur eft-
ir ársuppgjörunum. Reynist þau verri en
væntingar segja til um, er hætt við að lengist
enn í óróanum, lánsfjármagn verður dýrara og
fjárfestar og neytendur svartsýnni. Fleiri
þættir munu hafa áhrif, eins og verð á olíu og
hrávöru og undirliggjandi þættir í helstu hag-
kerfum heims. Fjármálastofnanir í Bandaríkj-
unum og víðar hafa sem fyrr segir þurft að af-
skrifa hundruð milljarða króna vegna
undirmálslánakreppunnar og nokkur óvissa
ríkir um hvort botninum hafi verið náð þar. Í
öllu falli er því spáð að íbúðaverð vestanhafs
eigi eftir að lækka enn meir.
Íslenska álagið
Á seinni hluta ársins lentu íslensku bank-
arnir í erfiðleikum með að fjármagna sig á
hagstæðum kjörum á skuldabréfamarkaði
þegar skuldatryggingaálagið fór upp í hæstu
hæðir, mun hærra en aðrir bankar á mark-
aðnum þurftu að sæta. Var farið að tala um hið
íslenska álag, en hækkunin var ekki skýrð á
annan veg en að hún væri vegna uppruna
bankanna í norðurhöfum. Þá er yfirtaka Kaup-
þings á NIBC talin hafa haft áhrif á álag hinna
bankanna. Þegar álagið var sem hæst héldu
bankarnir að sér höndum og bíða þeir nú færis
á að leita sér fjármagns.
Lægri upphæðir koma á gjalddaga hjá
bönkunum á komandi ári en því sem nú er að
renna sitt skeið, eða alls um 518 milljarðar
króna. Hjá Kaupþingi er um 148 milljarða
króna að ræða, um 70 milljarða hjá Lands-
bankanum (voru um 240 milljarðar á þessu ári)
og 300 milljarðar króna hjá samstæðu Glitnis.
Þar af eru um 200 milljarðar fyrir móð-
urfélagið og 100 milljarðar fyrir starfsemi
bankans í Noregi, sem er fjármögnuð sjálf-
stætt á norskum skuldabréfamarkaði. Hins
vegar er hætt við að stærri fjárhæðir verði á
gjalddaga hjá bönkunum árið 2009.
Að auki eru 174 milljarðar á gjalddaga árið
2008 hjá FIH í Danmörku, dótturfélagi Kaup-
þings, en þau bréf eru fjármögnuð sjálfstætt.
Til samanburðar þá nam langtímafjármögnun
Kaupþings á fyrstu þremur ársfjórðungum
þessa árs um 418 milljörðum króna og 185
milljörðum hjá FIH.
Bankarnir hafa flestir verið að fjármagna
sig í Bandaríkjunum og Evrópu en Kaupþing
hefur reynt fyrir sér í fleiri löndum, m.a. Kan-
ada, Ástralíu, Mexíkó og Japan. Glitnir hefur
einnig verið að fjármagna sig utan Bandaríkj-
anna og Evrópu en í mjög litlum mæli.
Bankarnir tóku sig á
Hætt er við að íslensku bankarnir hefðu
komið verr út úr fjármálaóróanum í ár, hefðu
þeir ekki fengið á sig gagnrýni erlendra grein-
ingardeilda á síðasta ári. Þeir tóku til í sínum
ranni, stórbættu sitt kynningarstarf, losuðu
sig við eignir og juku lausafjárstöðuna.
Innan Landsbankans er einna mesta ánægj-
an með hvað innlánsreikningurinn Icesave hef-
ur slegið í gegn, og halað inn milljarða á millj-
arða ofan á innlánahliðinni, eða alls um 600
milljarða króna. Er hlutfall innlána af útlánum
nú orðið um 75%. Þar á bæ er staðan líklegast
einna sterkust meðal íslensku bankanna en
engu að síður ætla Landsbankamenn að halda
að sér höndum og sjá hvernig markaðurinn
þróast. Bankinn hefur verið orðaður við yf-
irtöku á fjármálafyrirtækjum í Bretlandi og á
Írlandi en óvíst er hvað verður úr þeim áform-
um. Síðasta stóra skuldabréfaútgáfa bankans
var í október, þegar gefnir voru út 400 millj-
ónir dollara í Bandaríkjunum, jafnvirði um 25
milljarða króna. Þar áður hafði aðeins ein stór
útgáfa farið fram á árinu, eða upp á 500 millj-
ónir evra til fimm ára á evrópskum banka-
markaði í maí sl. Til marks um hækkandi
skuldaálag þá voru kjörin á þeim tíma 26
punktar hjá Landsbankanum en álag bankans
nú er kringum 200 punkta.
Tímamót urðu hjá Glitni á árinu þegar mikl-
ar breytingar urðu á eignarhaldinu og Bjarni
Ármannsson hætti sem forstjóri í kjölfarið.
Landsbankamaðurinn Lárus Welding tók við
og gerði ýmsar breytingar. Líkt og fleiri bank-
ar þarf Glitnir að bæta lausafjárstöðu sína og
draga úr kostnaði. Ekki hafa verið teknar
ákvarðanir um uppsagnir en hætt við að lítið
verði um ráðningar í stað þeirra sem hætta. Og
talandi um það í upphafi pistilsins að veislu-
höldum fjárfesta væri lokið í bili þá er það
nokkuð táknrænt um ástandið á markaðnum
að Glitnir býður ekki til nýársveislu núna í jan-
úar eins og hann hefur gert undanfarin tvö ár.
Bankinn jók enn sókn sína á Norðurlönd-
unum með kaupunum á finnska fjárfestinga-
bankanum FIM Group, sem starfar einnig í
Svíþjóð og Rússlandi. Glitnir mun einbeita sér
að rekstri núverandi eigna og samþætta þær
betur. Áfram verður lögð áhersla á þær tvær
atvinnugreinar sem bankinn hefur sérhæft sig
í, þ.e. sjávarútvegi og orkugeiranum. Þar sjá
Glitnismenn gríðarleg tækifæri í Asíu og
Bandaríkjunum og engin teikn um að hægja
muni á, bankinn veit sem er að fólk þarf áfram
á sjávarafurðum og orkugjöfum að halda, ekki
síst vistvænum orkugjöfum. Skrifstofur bank-
ans í Sjanghæ og New York hafa farið vel af
stað og miklar vonir eru bundnar við starfsemi
Glitnis á þessum svæðum, sem og á Norð-
urlöndunum.
Kaupþing að kyngja NIBC
Hjá Kaupþingi er aðhald í rekstri einnig
framundan eftir mikinn vöxt á árinu. Sett
verður í hæga gírinn á meðan skuldabréfa-
markaðurinn er lokaður og meiri áhersla lögð
á að auka innlánin. Enn er verið að kyngja
stóra bitanum sem NIBC var fyrir bankann,
fjármögnun á þeim kaupum er lokið og hluta-
fjárútboð er framundan. Helsta verkefni
Kaupþings verður að samþætta þau kaup inn í
reksturinn, og auka samstarf dótturfélaga
milli landa.
Eins og áður segir hefur bankinn sótt sér
fjármagn á nýjar og framandi slóðir, eins og
með svonefndum samúræjabréfum í Japan og
kengúrubréfum í Ástralíu, þar sem markmiðið
hefur verið að dreifa áhættunni sem mest.
Bankinn hefur einnig verið að stækka innlána-
grunninn í öllum sínum starfslöndum og m.a.
sett upp Netbanka í Svíþjóð og Finnlandi,
Kaupthing Edge, sem svipar til Icesave hjá
Landsbankanum. Stefnir bankinn með þá af-
urð á fleiri markaði. Kaupþing fór inn í Mið-
austurlönd á árinu með opnun starfsstöðva í
Dubai og Katar en ekki munu vera áform um
að opna formlegt útibú í Asíu, heldur treysta
frekar á samskiptin við þann markað gegnum
Kaupþing í London, auk þess sem NIBC er
með starfsstöð í Singapore. Þá á Kaupþing
fimmtungshlut í fjármálafyrirtæki á Indlandi.
Fyrir utan stóru viðskiptabankanna verður
fróðlegt að fylgjast með Bretanum William
Fall og hvernig hann heldur áfram að breyta
Straumi-Burðarási og skapa honum fótfestu
sem öflugum fjárfestingabanka í Evrópu.
Einnig verða augu markaðarins áfram á fjár-
mála- og fjárfestingafélögum eins og FL Gro-
up, Exista, Novator og Milestone og ekki ólík-
legt að þau muni halda áfram að losa um eignir
sínar og vaka yfir nýjum kauptækifærum.
Þá má reikna með frekari tíðindum af aukn-
um umsvifum Askar Capital, Saga Capital, MP
fjárfestingabanka og Icebank, sem hafa verið
að gera sig meira gildandi á markaðnum.
Óvissa um evruna
Óvissa er á fleiri sviðum en alþjóðlegum
mörkuðum. Hér heima fyrir heldur óvissa
áfram um hvort íslensk fyrirtæki fái að skrá
hlutafé sitt í evrum. Þeim fyriráætlunum hefur
í tvígang verið frestað, nú síðast þegar ekki
tókst að fá Deutsche Bank til samstarfs um
skráninguna. Óútskýrð tregða hefur einkennt
þetta ferli og verður ekki hægt að segja annað
en umburðarlyndi íslensku útrásarfyrirtækj-
anna gagnvart íslenskum fjármálayfirvöldum
sé aðdáunarvert. Af orðum viðskiptamanns
ársins hjá Viðskiptablaðinu, Björgólfi Thor,
má þó merkja vaxandi óþolinmæði. Einnig
voru athygliverð þau ummæli Björgólfs að við
hefðum ekkert að gera í Evrópusambandið en
ættum að kasta krónunni fyrir evru.
Svo vitnað sé í upphafsorð þessa pistils þá
liggur nokkuð ljóst fyrir að fjárfestar eru að
vakna upp með timburmenn eftir langa veislu.
Hvenær barinn opnar á ný og veislan hefst veit
enginn, en það verður að segjast að engin sér-
stök stemning virðist ríkja fyrir komandi ári.
Þannig skálaði ónefndur bankamaður, sem
greinilega hefur afskrifað árið 2008, í veislu á
dögunum með þessum orðum, sem verða loka-
orðin:
„Skál fyrir árinu 2007, megi árið 2009 verða
skemmtilegt.“
Óvissa að veislu lokinni
» Fjárfestar höfðu fyrir um ári fullar hendur fjár sem þeirhöfðu ýmist grætt eða fengið að láni á ódýrum kjörum og
bjartsýnin var allsráðandi. Partíið var í fullum gangi. Það fór
hins vegar eins og margir raunsæir og lífsreyndir menn höfðu
varað við, að það sem fer upp mun á endanum koma niður.
VIÐSKIPTI
Björn Jóhann Björnsson