Morgunblaðið - 31.12.2007, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 31. DESEMBER 2007 15
BJÖRGUNARSVEITARMENN
hafa haft í nógu að snúast á árinu.
Er þar skemmst að minnast strands
flutningaskipsins Wilsons Muuga
fyrir rúmu ári og í kjölfarið losunar
skipsins af strandstað fjórum mán-
uðum síðar, leitarinnar að Þjóðverj-
unum tveimur í ágúst og fárviðrisins
fyrr í þessum mánuði, auk fjölda
annarra tilfella sem ekki rata í fjöl-
miðlana.
Jónas Guðmundsson frá Slysa-
varnafélaginu Landsbjörg hefur
tekið þátt í fjölda útkalla og m.a. tók
hann þátt í stjórn aðgerða á Svína-
fellsjökli í sumar þegar leit stóð yfir
að þeim Matthiasi Hinz og Thomasi
Grundt. Hann segir aðgerðina við
Skaftafell hafa verið þá umfangs-
mestu í mjög langan tíma.
Eitt erfiðasta leitarsvæðið
„Á fyrstu dögunum fór mikil rann-
sóknarvinna af stað því það sem var
sérstakt við þetta var að við gátum
gengið út frá mjög litlu. Þeir skildu
eftir mjög lítið af upplýsingum, bæði
hjá aðstandendum og vinum, um
hvað þeir ætluðu að gera. Eftir að
vísbendingar höfðu leitt okkur á
staðinn þá hófst þar leit og svo kom
að því að við fundum tjaldið og þá
gátum við afmarkað okkur betur, en
við vissum auðvitað ekkert hvað þeir
ætluðu að gera.
Þetta er líklega eitt erfiðasta
svæði til að leita á á öllu landinu. Það
sem hjálpaði okkur var að veðurað-
stæður voru nokkuð góðar, þrátt
fyrir að við lentum í snjókomu, þoku
og snjóflóðum.
Annar stór liður sem hjálpaði okk-
ur var ótrúlega gott samstarf við
Landhelgisgæsluna. Við vorum með
þyrlur þarna flesta daga og gátum
því sparað okkar fólki að labba dag-
lega upp í 1.600-2.100 metra hæð, við
gátum einfaldlega flogið með það
upp á svæðin. Þannig gátum við not-
að sama mannskapinn dag eftir dag
en sumir löbbuðu rúmlega hæð Eve-
rest á 4-5 dögum því þeir gengu aft-
ur og aftur upp í 2.000 metra hæð.“
Lítið meira hægt að gera
Jónas segir mikil vonbrigði hafa
fylgt því að finna Þjóðverjana ekki
en málið var vandlega vegið og met-
ið þegar sú ákvörðun var tekin að
hætta leit. „Síðasta daginn sem við
vorum fyrir austan fór ég sjálfur
upp að tjaldinu og ég skoðaði að-
stæður mjög vel og reyndi að meta
hvað fleira væri hægt að gera. Við
töldum á því stigi sem við vorum á
þá að það væri mjög lítið hægt að
gera meira.
Við funduðum svo daginn eftir í
bænum með dómsmálaráðherra og
fleirum og þá var tekin sú sameig-
inlega ákvörðun að hætta leit. Svo
þurftum ég og fulltrúi ríkislög-
reglustjóra að hitta aðstandendur og
fara í gegnum aðgerðina og rök-
styðja okkar ákvörðun. Það segir sig
auðvitað sjálft að það er ekki gaman
að sitja fyrir framan foreldra og
segja við þá: „Því miður, við ætlum
ekki að leita meira að syni þínum,
við teljum að hann sé látinn.“ Það er
erfitt að ganga út úr þannig aðgerð
en við töldum okkur hafa gert allt
sem hægt var að gera.“
Hættulegt svæði
á þessum árstíma
Þegar mest var tóku yfir 120
manns þátt í leitinni í einu en Jónas
segir að vel á þriðja hundrað björg-
unarsveitarmanna hafi komið að að-
gerðinni. Hann telur líklegast að
Þjóðverjarnir hafi hrapað í sprungu
sem annaðhvort hafi lokast eða ekki
verið sýnileg björgunarsveitar-
mönnum. „Auðvitað veit maður aldr-
ei, þetta er náttúrlega stór jökull
sem er sífellt á hreyfingu. Það er
skýrt dæmi um það þegar tveir
menn fórust þarna fyrir rúmum 50
árum, það fyrsta sem sást af þeim
var í fyrra. Þetta er mjög hættulegt
svæði og á þessum árstíma er þetta
svæði sem menn fara ekki á.“
Tvö til þrjú útköll á dag
Jónas segir björgunarsveitirnar
hafa haft töluvert mikið að gera í ár.
Fyrri hluti þessa mánaðar var mjög
annasamur vegna óveðursútkalla en
Jónas segir björgunarsveitarmenn-
ina hafa verið meira og minna að í
þrjá sólarhringa af fimm.
Hann segir þá á höfuðborgar-
svæðinu sinna nokkrum tugum út-
kalla á ári en á landsvísu sé um að
ræða tvö til þrjú útköll á dag, allt frá
einfaldri aðstoð við að losa jeppa upp
í stór tilfelli eins og leitina í Skafta-
felli og Wilson Muuga, en í síðar-
nefnda tilfellinu sáu björgunarsveit-
armenn um verðmætabjörgun sem
og stjórn leitar að Dananum sem
fórst við björgunartilraun.
Björgunarsveitarstarf er sjálf-
boðastarf sem Jónas segir fólk
sækja í þar sem starfið sé skemmti-
legt og gefandi. „Og við fjármögnum
þetta bara á einn hátt og það er með
flugeldasölunni. Þess vegna svíður
okkur alltaf jafnmikið þegar við
sjáum fólk labba inn til einkaaðil-
anna sem eru bara hreint út að
sækja hagnað fyrir sjálfa sig á með-
an við erum að fjármagna útköll.“
Erfitt að hætta
að leita
Bjargar lífum Jónas er í Slysa-
varnafélaginu Landsbjörg og hefur
haft í nógu að snúast á árinu.
Eftir Ylfu Kristínu K. Árnadóttur
ylfa@mbl.is
Morgunblaið/RAX
Jónas Guðmundsson
Morgunblaðið/Frikki
Djúpar sprungur Hin umfangsmikla leit á og við Svínafellsjökul var mjög erfið, svæðið er stórt og erfitt yfirferð-
ar, sprungur margar og mjög djúpar. Eitt erfiðasta svæðið á landinu, segja björgunarmenn.
STEFÁN Eiríksson, lögreglustjóri
höfuðborgarsvæðisins, hefur verið í
eldlínunni í ár. Fyrsta dag ársins
sem senn tekur enda voru lögreglan
í Reykjavík og fjölmörg lögregluum-
dæmi á höfuðborgarsvæðinu sam-
einuð og nýtt embætti, lögregan á
höfuðborgarsvæðinu, stofnað. Stef-
án, sem skipaður var lögreglustjóri
höfuðborgarsvæðisins um mitt sum-
ar 2006, sagði fyrir árslok þess árs
að almenningur ætti eftir að taka
eftir breytingunum strax eftir ára-
mót. Ekki fór á milli mála að nýr
maður var kominn í brúna síðasta
sumar þegar lögreglan skar upp
herör gegn óþrifnaði og skrílslátum í
miðbænum með virku göngueftirliti
og harðri eftirfylgni lögreglusam-
þykktar Reykjavíkur sem fram að
því hafði vart heyrst nefnd á nafn.
Sameiningin vel heppnuð
„Það er erfitt að benda á eitthvað
eitt sem hefur staðið upp úr í ár.
Ætli það megi ekki segja að það sé
einkum tvennt sem er mér minn-
isstætt. Annars vegar er það hin
góða samheldni sem ríkir innan raða
lögreglumanna á höfuðborgarsvæð-
inu, þrátt fyrir að þetta hafi verið
erfitt ár vegna skorts á lög-
reglumönnum og mikið hafi reynt á
þá sem fyrir eru í liðinu. Hins vegar
og ekki síður er það öll sú jákvæðni
sem ríkir í garð lögreglunnar af
hálfu almennings sem er mér minn-
isstæð. Við fáum ótrúlega jákvæðar
og góðar viðtökur nánast hvar sem
við komum og menn taka þeirri
stefnu sem við höfum markað mjög
vel,“ segir Stefán.
Að hans mati hefur sameining
embættanna á höfuðborgarsvæðinu
heppnast ágætlega og það hafi sýnt
sig að hið öfluga embætti er betur í
stakk búið til að takast á við flókin
verkefni en áður. Í því tilliti nefnir
Stefán aðgerðir lögreglunnar í stóra
fíkniefnasmyglsmálinu fyrir austan
og skjót viðbrögð lögreglu við vopn-
uðum ránum. „Slík mál eru oftast
upplýst á fyrstu mínútunum, liggur
mér við að segja, eftir að þau eru
framin.“
Sýnileikinn kominn til að vera
Undir árslok fóru óánægjuraddir
lögreglumanna í lögreglu höfuð-
borgarsvæðisins hins vegar að ger-
ast háværari; brostin lögreglu-
stjarna prýddi forsíðu Lögreglu-
blaðsins þar sem fram kom í rit-
stjórnarpistli að 30 lögreglumenn
hefðu sagt upp störfum á árinu, m.a.
vegna bágra kjara og mikilla anna.
„Skortur á menntuðum starfs-
mönnum hefur aukið álagið og skap-
að viðbótarvanda en eins og menn
sjá þegar þeir fara út í búð eða bak-
arí þá er eftirspurn eftir vinnuafli
mjög mikil í því þensluástandi sem
nú ríkir,“ segir lögreglustjórinn.
Þátttaka Stefáns í störfum al-
mennu lögreglunnar, svo sem
göngueftirliti í skjóli nætur, hefur
vakið óskipta athygli. Þegar hann er
spurður um ástæður hinnar virku
þátttöku er Stefán ekki lengi að
hugsa sig um. „Við höfum boðað að
sýnileiki lögreglunnar skipti miklu
máli og yfirmenn lögreglunnar eru
þátttakendur í þessu verkefni eins
og aðrir, þeir eiga ekki bara að sitja
á skrifstofunni, skoða skýrslur og
skrifa bréf, heldur verða þeir að taka
virkan þátt. Það er ekkert verk of
smátt fyrir okkur í yfirstjórninni,“
segir Stefán. Að hans mati skiptir
þessi þátttaka miklu máli fyrir
tengsl yfirstjórnarinnar við almenna
lögreglumenn og upplýsingaskipti á
milli þeirra. „Við skynjum og heyr-
um hvaða búnað vantar, hvernig
fjarskiptakerfið virkar og svo fram-
vegis. Þá verðum við vitni að og
lendum jafnvel í ofbeldi sem blasir
við hinum almenna lögreglumanni
dag hvern. Þess vegna skiptir þetta
miklu máli, bæði inn á við gagnvart
starfsmönnum embættisins og út á
við gagnvart almenningi.“
Jákvæðni í garð lögreglu
það sem upp úr stendur
Morgunblaðið/Júlíus
Breyttar áherslur Stefán hefur lagt mikla áherslu á sýnilega löggæslu og
aukna þátttöku yfirstjórnar lögreglunnar í almennum löggæslustörfum.
Eftir Friðrik Ársælsson
fridrik@mbl.is
Stefán Eiríksson