Morgunblaðið - 31.12.2007, Side 22

22 MÁNUDAGUR 31. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Ellý Katrín Guðmundsdóttir, forstjóri Um-
hverfisstofnunar, segir það hafa borið hæst á
árinu að umhverfismál hafi treyst sig í sessi
sem málaflokkur og séu tekin alvarlega. „Á
heimsvísu er nú horft til loftslagsbreytinga
sem staðreyndar og ríki heims leita sameig-
inlegra lausna. Mér finnst ég hafa upplifað
ákveðin vatnaskil á þessu ári. Það að Al Gore
og vísindanefnd SÞ um loftlagsmál hafi hlotið
friðarverðlaun Nóbels fellur vel að þeirri upp-
lifun.“
Ellý Katrín segir að umhverfismál hafi verið
áberandi í þingkosningunum hér á landi í vor
og að þeim loknum höfum við fengið umhverf-
isráðherra sem sé sterkur málsvari umhverf-
isins. „Það hefur komið mér skemmtilega á
óvart í ár hversu mikið er að gerast í umhverf-
ismálum. Málsvarar umhverfisins birtast svo
víða í dag; hið opinbera, fyrirtæki, skólar, fjöl-
miðlar. Ég nefni sem dæmi Grænu skref
Reykjavíkurborgar, sem færa umhverfismálin
nær hinu daglega lífi okkar með jákvæðum
formerkjum, og átak Morgunblaðsins við að
fræða og upplýsa almenning um hvernig ein-
staklingurinn getur lagt sitt af mörkum. Al-
menningur er orðinn mun meðvitaðri um um-
hverfismál og við erum farin að sjá þetta í
auglýsingum fyrirtækja á vöru og þjónustu
þar sem víða er lagt kapp á að skilgreina sölu-
vöru sem græna. Það er kominn markaður fyr-
ir græna framleiðslu.“
Loftslagsmálin stóra verkefnið
Þegar Ellý Katrín er beðin að horfa til fram-
tíðar segir hún loftslagsmálin vera stóra verk-
efnið og þar höfum við nú vegvísi frá Balí sem
miðar að allsherjarsamkomulagi þjóða heims
fyrir árslok 2009. „Umhverfisráðuneyti okkar
og umhverfisráðuneyti annarra þjóða eru
áreiðanlega nú þegar komin á fullt við und-
irbúning þeirrar vinnu. Það verður spennandi
að fylgjast með forsetakosningunum í Banda-
ríkjunum á næsta ári því úrslit þeirra geta
skipt sköpum um framhaldið. Hið nýja sam-
komulag á að taka til aðgerða til þess að vinna
gegn loftlagsbreytingum en líka aðgerða til
þess að aðlagast þeim. Umræða um aðlögun að
loftlagsbreytingum hefur ekki verið áberandi
hér á landi en það er mikilvægt að svo verði
sem fyrst, ekki síst í tengslum við skipulag
byggðar. Hjá Umhverfisstofnun höfum við
unnið að framtíðarsýn stofnunarinnar á þessu
ári og átt þar víðtækt samráð við breiðan hóp
hagsmunaaðila. Út úr þeirri vinnu lesum við
skýr skilaboð um mikilvægi upplýsinga og
fræðslu um umhverfismál. Í kjölfarið varð til
nýtt slagorð stofnunarinnar: Njótum umhverf-
isins og stöndum vörð um það saman. Fræðsla
mun leika lykilhlutverk til framtíðar í um-
hverfismálum – í gegnum hana fjölgum við
þeim sem standa vörð um umhverfið.“
Ellý Katrín kveðst vita að þetta ár eigi eftir
að verða henni minnisstætt persónulega.
„Fyrst og fremst fyrir það að systir mín lést í
mars eftir erfiða baráttu við krabbamein. Sá
missir hefur eðlilega legið þungt á mér og okk-
ur fjölskyldunni þetta árið. Tilveran breytir
um svip og viðmiðin breytast. Vinnumál mín
hafa raðast harla óvenjulega í ár. Ég tók við
nýju starfi, starfi forstjóra Umhverfisstofn-
unar, hinn 1. apríl sl. Þrátt fyrir alveg hreint
ágætan tíma þar með afskaplega góðu fólki hef
ég ákveðið að snúa aftur til míns fyrri vinnu-
staðar, Reykjavíkurborgar. Sú stóra ákvörðun
var byggð á þeirri sannfæringu að Reykjavík-
urborg hentaði mér talsvert betur sem starfs-
vettvangur. Á þeim starfsvettvangi er ég nær
grasrótinni, þar hef ég tækifæri til að leggja
með beinum hætti mín lóð á vogarskálarnar til
betri borgar.
Að lokum vil ég nefna að í haust fór ég í
ógleymanlega ferð með góðum vinahópi þar
sem við gengum á Kilimanjaro. Eftir situr
minning um stórkostlega náttúrufegurð og
frábært ferðalag í eiginlegri og óeiginlegri
merkingu þess orðs. Ég horfi björtum augum
til ársins 2008 og hlakka til að takast á við þau
verkefni sem þar bíða.“
Ellý Katrín Guðmundsdóttir, forstjóri Umhverfisstofnunar
Umhverfismál tekin alvarlega
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Árið 2006 var algert metár hvað
varðar aðsókn um dvalarleyfi og við
héldum að það met yrði seint slegið.
Sú varð engu að síður raunin að um-
sóknum fjölgaði enn á þessu ári. Og
það sem kannski kom mér mest á
óvart var hve mikil aukning var á
sérhæfðu starfsfólki með alls kyns
sérfræðimenntun alls staðar að úr
heiminum. Þetta helst auðvitað í
hendur við mikla útrás íslenskra
fyrirtækja. Þau eru að sækja sér
þekkingu hvaðanæva úr heiminum.
Þetta er töluverð breyting frá því
sem áður var og hún er bara til
góðs.
Annars er áberandi hve stór hluti
þess fólks sem kemur hingað staldr-
ar stutt við, oftast innan við ár.
Annað sem stendur upp úr á árinu
er aukin umræða um innflytjenda-
mál. Ég tel hana af því góða en um-
ræðuefnið markast bara ansi oft af
því sem er í fjölmiðlum. Nú und-
anfarið hefur verið áberandi um-
ræða um hlut útlendinga í afbrotum
og þá heyrist fólk vilja hindra komu
útlendinga hingað. En síðan þegar
verið var að tala meira um íslensk-
una þá heyrðust aðrar raddir. Ég
held að þetta sé mjög þörf umræða
og það verði að leyfa fólki að hafa
skoðanir á meðan þær eru málefna-
legar. Það má ekki alltaf rjúka upp
og kalla það rasisma þótt fólk sé
þeirrar skoðunar að það sé of mikið
af útlendingum hér. Þá þarf að ræða
það hvers vegna svo sé. Því þetta
hefur gerst svo gríðarlega hratt hve
mikill fjöldi útlendinga hefur flust
hingað og þeir eru orðnir mjög
áberandi í þjóðfélaginu í störfum
sem fólk verður mjög vart við eins
og þjónustustörfum.
Ég held að við getum ekki horft
fram hjá því að það er kominn upp
ákveðinn ótti um breytt samfélag og
hugsanleg andúð á útlendingum. Ég
held að við getum aldrei forðast
þetta, þetta er bara mannlegt eðli.
Og ég vil miklu frekar að við höfum
umræðuna á málefnalegum nótum.
Vegna þess hve feikihátt hlutfall út-
lendinga er hér í atvinnuþátttöku,
ólíkt því sem er í öðrum Evr-
ópulöndum, þá erum við vel í stakk
búin til að ræða þessi mál. Sú um-
ræða á að geta orðið mun auðveldari
hér en í löndum í kring.
Ég held að þetta ár hafi annars
sýnt að maður veit lítið hvað fram-
tíðin ber í skauti. Það er bara for-
vitnilegt að sjá hve hátt hlutfall
þeirra sem sækja hér um staldrar
skemur en ár. Svo það er mikill
hreyfanleiki á stórum hluta útlend-
inga sem koma hingað. Ég sé þó
fyrir mér að á næsta ári eigi jafnvel
eftir að aukast enn meir að fólk
komi hér í störf sem krefjast sér-
menntunar sem ekki er hér fyrir.
Mér finnst líka líklegt að með efl-
ingu háskólanna munum við sjá
fleiri erlenda nemendur koma hing-
að í framhaldsnám. Ég held að út-
lendingar verði áfram mjög áberandi
í ýmsum störfum. Mér fannst mjög
athyglisvert það sem haft var eftir
sr. Jónu Hrönn Bolladóttur um dag-
inn, að helsti ásteytingarsteinninn
varðandi innflytjendur í löndunum í
kring hefði verið trúarbrögð en hér
hefði hann hins vegar verið tungu-
málið. Sú umræða mun bara aukast.
Í þeim efnum vil ég að fyrirtæki
sem fá útlendinga til starfa sýni
meira frumkvæði í að starfsfólkið
geti tjáð sig á íslensku.
Úr einkalífinu má nefna að ég fór
í apríl í mjög eftirminnilega ferð til
London með skemmtilegum kvenna-
hóp sem í eru yfir 100 öflugar konur
hvarvetna úr þjóðlífinu. Þá kynntist
ég nýjum hliðum á ýmsum konum.
Einnig fór fjölskyldan í gott frí í
sumar til Bandaríkjanna.
Hildur Dungal forstjóri Útlendingastofnunar
Aukin sérfræði-
þekking að utan
Morgunblaðið/Þorkell
„Á árinu sem er að líða gerðist margt gleðilegt, en
einnig ýmislegt sem mér þykir miður,“ segir Sabine
Leskopf. Hún er verkefnisstjóri túlka- og þýðing-
arþjónustu Alþjóðahússins og situr í stjórn Samtaka
kvenna af erlendum uppruna.
„Í Alþjóðahúsinu er mikil og stöðug uppbygging
enda hafa margir útlendingar flutt til Íslands á und-
anförnum árum. Umræðan um innflytjendur hefur
breyst mjög mikið. Sumt hefur batnað en annað
versnað til muna. Almennt er fólk upplýstara um hagi
innflytjenda og stefna hefur verið mörkuð í málefnum
innflytjenda. Þetta eru skref í rétta átt. Á hinn bóginn
hefur borið meira á neikvæðni í garð innflytjenda,“
segir hún.
Fjölmiðlar axli ábyrgð
Að hennar mati er mikilvægt að fjölmiðlar sýni gott
fordæmi í umræðu um innflytjendur, t.d. með því að
geta ekki þjóðernis afbrotamanna tengist það ekki
glæpum þeirra. „Það er ekki síst mikilvægt að huga
að því hvaða áhrif neikvæð umfjöllun getur haft á
börn sem hvorki hafa skilning né þekkingu til að
mynda sér sjálfstæða skoðun í þessum efnum,“ segir
hún. „Það er skiljanlegt að fólk verði áhyggjufullt
þegar svona miklar breytingar verða á skömmum
tíma, en á umrótstímum er þeim mun mikilvægara að
axla ábyrgð á umræðunni.“
Breytt ímynd erlendra kvenna
Sabine er sérstaklega stolt af þeim verkum sem
Samtök kvenna af erlendum uppruna hafa unnið á
árinu. Samtökin fengu sérstaka viðurkenningu á degi
íslenskrar tungu, og segir hún það hafa verið þeim
mjög dýrmætt.
„Þetta er einstakur félagskapur. Hann er eftir því
sem ég best veit eini þverþjóðlegi hagsmunahópurinn
hér á landi og því mikilvægt þrýstiafl. Ég tel að ímynd
kvenna af erlendum uppruna á Íslandi hafi breyst
nokkuð á undanförnum árum, ekki síst fyrir tilstilli fé-
lagsins,“ segir hún. Þegar hún gekk í félagið, árið
2004, hjó hún eftir því að það vakti undrun íslenskra
vina og kunningja. „Það var eins og fólki fyndist ég
ekki eiga erindi í félagið því ég er sjálfstæð og mennt-
uð kona. Ég kynntist íslenskum manni mínum í námi
og flutti hingað af fúsum og frjálsum vilja. Ég féll því
ekki að þeirri ímynd sem margir höfðu af erlendum
konum á þessum tíma sem kúguðum fórnarlömbum.
Það er einmitt þessi ímynd sem ég held að hafi
breyst.“
Samtökin blanda sér í samfélagsumræðu en krefj-
ast ekki sérréttinda fyrir erlendar konur. „Við viljum
að erlendar konur verði virkir samfélagsþegnar. Á
komandi ári munum við reyna að ná enn betur til
kvenna sem almennt taka ekki þátt í starfi af þessu
tagi. M.a. með því að fá konur af ýmsu þjóðerni til að
hafa samband við landa sína sem lesa ekki auglýs-
ingar í dagblöðum og fylgjast ekki með tilkynningum
á vefsíðum,“ útskýrir hún.
Öllum erfitt að flytja
Sabine flutti frá Þýskalandi til Íslands árið 2000.
Hún hafði þá lært nokkra íslensku og kynnst Íslend-
ingum í gegnum manninn sinn. ,,Það var erfitt að
flytja hingað þrátt fyrir að ég hefði sérhæft mig í
millimenningasamskiptum og leiðbeint fólki um erf-
iðleikana sem fylgja því að flytja til nýs lands,“ segir
Sabine sem var orðin háskólakennari 27 ára, en það
þykir mjög óvenjulegt í Þýskalandi. ,,Það er stórt
stökk að fara frá því að vera háskólakennari í Þýska-
landi, í sterkri félagslegri stöðu og verða allt í einu
húsmóðir á Íslandi.“
Sabine hafði áður búið í Skotlandi og Rússlandi, þar
sem hún var við tungumálanám. „Þá var ég ungur
námsmaður í ævintýraleit, en það er allt annað að
flytja í nýtt land þegar það er til frambúðar,“ segir
Sabine og brosir. „Í rauninni hefur mér þó aldrei
fundist erfitt að vera hér, en stundum er mjög erfitt
að vera ekki þar. Ég fæ samt ekki séð að nokkuð gæti
verið þess virði að leggja það á mig, börnin mín og
eiginmann að flytja héðan.“
Vill halda í upprunann
Undanfarin ár hefur Sabine lagt mikið upp úr því
að aðlagast og kynnast íslensku samfélagi. „Í ár fann
ég svo að ég er að missa tengslin við uppruna minn.
Maður skynjar það fljótt þegar maður starfar sem
þýðandi. Einn daginn þegar ég var að vinna áttaði ég
mig á því að ég þekkti ekki orð yfir minniskubb á
þýsku. Það varð mér vakning og nú legg ég mig fram
um að lesa meira á þýsku, fer oftar til Þýskalands og
ver sem mestum tíma með foreldrum mínum. Ég legg
sömuleiðis áherslu á það við börnin mín að þau séu
bæði þýsk og íslensk. Þetta er viss jafnvægislist,“ seg-
ir hún. „Ég er mjög sátt við að vera hér, en vil líka
halda í það sem var. Fortíðin gerir okkur að því sem
við erum.“
Sabine Leskopf verkefnisstjóri túlka- og
þýðingarþjónustu Alþjóðahússins
Jafnvægi
fortíðar og
framtíðar
Morgunblaðið/G.Rúnar