Lesbók Morgunblaðsins - 10.05.2008, Blaðsíða 5

» Tónlistarhúsið hjálpar til við að færa borgina að hafinu. Þetta
er í fyrsta sinn sem Reykjavíkurborg snertir hafið á þennan
hátt. Þegar svona hús er byggt á það ekki að vera endurtekning
á einhverju sem er fyrir, þarna á að skapa sérstakt líf.
5
borgina lífi. Í gegnum glerið sérðu
hvað er að gerast, fólk er inni og með
spegiláhrifum virðist það jafnvel vera
enn fleira en raunin er.“ Jeppesen
brosir. „Við vitum að Íslendingar eru
ekki mjög margir þannig að við sköp-
um tilfinningu fyrir enn meiri fjölda.“
Hann talar áfram um torgið milli
tónlistarhússins og hótelsins en það
verður svart. „Svart eins og sand-
urinn á suðurströnd landsins. Svart
gerir það að verkum að litirnir í ísjök-
um á mögnuðum sandinum njóta sín
vel, eins er það með litina í glerinu.
Stundum virðast litirnir fáir en við
aðrar aðstæður magnast þeir upp.
Það fer eftir staðsetningu sólarinnar
og styrk ljóssins.“
Jeppesen talar einnig um mik-
ilvægi þess í hinu skapandi ferli að
hafa listamenn, eins og Ólaf Elíasson,
með í liðinu frá upphafi, frekar en
eins og oft er, að listamaður er kall-
aður til á seinni stigum og afhent
ákveðið rými að vinna með.
„Í þeim tilvikum hefur listamað-
urinn svo lítið um heildaráhrifin að
segja. Við hönnun tónlistarhússins
voru allir með í hugmyndavinnunni,
einnig kaupendur og notendur húss-
ins, enda verður útkoman eins góð og
mögulegt er!“
Færir borgina að hafinu
Við ræðum næst um áhrif stórra
bygginga eins og tónlistarhússins á
miðborgina sem heild. Jeppesen seg-
ir að tónlistarhúsið eigi að vera lyk-
ilbygging í borginni, „landmark“, og
þeir hafi reynt að færa það frá öðrum
byggingum á svæðinu, þannig að það
standi eitt og sér. Hann rissar um-
hverfi hússins upp um leið og hann
talar um það. „Hér er húsið við höfn-
ina og það má sjá það alls staðar að.
Það stendur fallega við hafið. Tónlist-
arhúsið hjálpar til við að færa borgina
að hafinu. Þetta er í fyrsta sinn sem
Reykjavíkurborg snertir hafið á
þennan hátt. Þegar svona hús er
byggt þá á það ekki að vera end-
urtekning á einhverju sem er fyrir,
þarna á að skapa sérstakt líf. Þótt það
sé oft rok í Reykjavík þá er líka oft
notalegt að fara út og torgið verður
afar ólíkt öðrum torgum borgarinnar;
það verður hægt að nota á ýmsan
hátt.“ Hann dregur fram aðra teikn-
ingu af svæðinu. „Hér eru kaffihús og
veitingastaðir, hér og hér,“ segir
hann og bendir. „Stundum kemur
reykur út úr ákveðnum stöðum á
torginu og með því að varpa ljósum á
reykinn má fá fram dulúðugt and-
rúmsloft.“
– Það má finna fyrir Ólafi í þeim
hugmyndum.
„Vissulega, hann er spenntur fyrir
svona hugmyndum. Hann benti líka á
að Ísland er eina landið þar sem má
nota heita vatnið í svona hluti; ekkert
annað land býður upp á þessa ódýru
hreinu orku.
Það má líka leika sér með spegl-
unaráhrif í munstri á torginu. Það
þarf ekki að setja djúpar raufar eða
niðurfellda fleti í yfirborðið, þegar
rignir sest vatn þar í og myndar
speglun og form. Þá eruð þið með það
brjálæðislega fyrirbæri að hita upp
stéttir og bræða snjóinn. Það má
vinna með það og hafa auðan gang-
veg frá borginni að tónlistarhúsinu,
en það má líka nota pípur í stéttinni
til að kæla og búa til skautasvell.
Í tónlistarhúsinu vinnum við með
tvo liti að utanverðu, svarta steininn
og ísjakann. Í hótelinu bætum við
grænum mosanum við. En ein aðal-
hugmynd við tónlistarhúsið er að það
sé eins og að ganga inn í ísfjall. Tón-
leikasalurinn getur síðan virkað eins
og hraunhólf í fjallinu, þar er allt
rautt. Hraunrennsli fylgja líka drun-
ur, það er eins og tónlistin spretti af
hrauninu.“
– Hljómburðurinn er lykilatriði í
húsum sem þessu.
„Verkkauparnir hjálpuðu okkur
við það þar sem strax í útboðinu kom
fram að unnið væri með fyrirtækinu
Artec í New York sem var með sér-
fræðinga í hljómburði. Við höfðum
því ekki mikil áhrif á það að skapa
hljóminn – en við munum hafa mikið
með upplifun fólks í salnum að gera
að öðru leyti.
Til að stjórna hljómburðinum verð-
ur salurinn með tvöföld hliðarrými
sem hægt er að opna og breyta þar
með hljóminum. Það fer mikið eftir
tónlistinni hvernig hljóm menn vilja
hafa.“ Jeppesen sýnir mér vegg-
plötur málaðar í þeim rauða lit sem
verður í salnum. Bætir svo við: „Nú
er öll vinnan við framhaldið að færast
til Íslands. Verið er að reisa gesta-
miðstöð nærri byggingarsvæðinu þar
sem fólk getur kynnt sér fram-
kvæmdirnar.“
Við skoðum módel af húsunum við
torgið og hvernig þau tengjast. Ég
hef á orði að þetta séu engir kassar
heldur sveigjast þau og beygjast.
„Rétt eins og íslensk náttúra! Það
eru engar beinar línur,“ segir hann.
„Byggingin á að vera áhugaverð að
horfa á og við leikum okkur með smá-
atriði. Við viljum færa fólki sterka
upplifun.“
Vonda hliðin verður fína hliðin
– Hér í Kaupmannahöfn er athygl-
isvert að sjá að þrjár menning-
arbyggingar sem reistar hafa verið á
síðasta áratug, Svarti demanturinn
við Konunglega bókasafnið, Óperan
og nú Skuespilhuset, eru öll við höfn-
ina og snúa út að vatninu.
„Það er mjög mikilvægt að mið-
borgir haldi áfram að þróast. Bæði
hér og í Reykjavík er verið að breyta
hafnarsvæðinu. Hér er öll hafski-
paumferð að hverfa frá höfuðborg-
arsvæðinu og þá þarf að finna nýtt líf
fyrir hafnarsvæðið. Það er eins og
nýr flennistór garður verði til í borg-
inni og skapar mikla möguleika. Við
erum byrjuð að nota höfnina fyrir
stórar sundlaugar. Höfnin er orðin
mjög hrein og það má nota svæðið á
svo áhugaverðan hátt. Verið er að
opna veitingastaði, bátataxar farnir
að þjóna vegfarendum; fólk er farið
að nota vatnið á nýjan hátt til að kom-
ast leiðar sinnar um borgina.“
Jeppesen sækir litla bók sem HLT
hefur látið útbúa um byggingar við
vatn og í ljós kemur að það er sér-
stakt áhugamál hans. „Margir vilja
eiga hús við vatn. Við vatnið færðu
ferskt loft og sérð himininn; þú þarft
ekki að hafa mikið rými landmegin en
birtan kemur bæði ofan að og end-
urkastast af vatninu; ljósið flæðir alls
staðar að. Margskonar andrúmsloft
myndast. Í borgarskipulagi og við
hönnun húsa er svo mikilvægt að
hugsa um það hvaða andrúmsloft
maður vill skapa. Það er hægt að fara
svo margar leiðir. Þegar maður hefur
gert sér mynd af andrúmsloftinu, þá
má spyrja hvernig byggingin á að
vera.“
– Og bæði hér og í Reykjavík eru
menningarhús sett við sjóinn.
„Lengi vel var höfnin bakgarður
borgarinnar, skítug og ekki aðlað-
andi.“ Jeppesen segir að hann og
fleiri arkitektar hafi tekið höndum
saman, þegar rætt var um að byggja
nýtt Konunglegt leikhús inni í borg-
inni, og hvatt til að húsið yrði þess í
stað sett við höfnina. „Í kjölfarið
skipulögðum við svæðin við innri
höfnina; Óperan kom út úr þeirri
vinnu. Stundum er gott að vera þátt-
takandi og berjast fyrir því sem mað-
ur telur rétt.
Það væri ánægjulegt ef nýja tón-
listarhúsið í Reykjavík breytti líka af-
stöðu manna þar til strandlengjunnar
og farið væri að nálgast hana á annan
hátt en hefur verið gert.
Hliðin sem snýr að hafi breytist
skyndilega frá því að vera vonda hlið-
in og verður fína hliðin. Nú mun nýj-
asta byggingin í Reykjavík, sem augu
manna hvíla á, standa út í hafið og
það verður um leið verðmætasta
landið í borginni.“
Auðlind að eiga flugvöll
Talið berst loks að hinni stóru bygg-
ingunni sem HLT vinnur að fyrir Ís-
land, nýbyggingu Háskólans í
Reykjavík. Jeppesen hefur ákveðnar
skoðanir á Vatnsmýrinni.
„Vonandi verður flugvöllurinn
kyrr,“ segir hann. „Það er auðlind að
eiga flugvöll. Og í raun brjálæði að
vilja frekar aka í hátt í tvo tíma til
Keflavíkur. Flugvélar munu þróast í
framtíðinni, kannski þurfa þær ekki
lengur þessar löngu flugbrautir og
flugvallarsvæðið má minnka. En í
framtíðinni væri það styrkur fyrir
borgina að hafa flugvöllinn. Þannig
má komast á auðveldan og fljótlegan
hátt inn í miðborgina. Við þurfum líka
að hugsa um orkuna sem við notum
og þá er ekki gáfulegt að láta fólk aka
langar leiðir að óþörfu.“ Hann brosir
eftir þessa prédikun og fer svo að tala
um hina nýju háskólabyggingu.
„Við höfum hannað marga háskóla
og vitum hvað það er mikilvægt að
auðvelt sé að rata strax þegar þú
kemur. Þetta er eins og lítill bær þar
sem hvert svæði hefur sinn karakter.
Við höfum göturnar um bæinn mishá-
ar og misbreiðar. Svo dvelur fólk
þarna allan daginn og þess vegna
þarf vinnurýmið að vera frábært.
Birtan skiptir miklu máli. Við skipu-
leggjum líka útirými við skólann, svo
fólk geti komist út í náttúruna, og við
sköpum notalegt andrúmsloft innan-
dyra með misstórum stofum og skrif-
stofum. Hér getur fólk gengið um,
spjallað og látið sér líða vel í
vinnunni. Kannski er ástæðan fyrir
því að við unnum samkeppnina sú að
við einbeittum okkur að þörfum
fólksins sem kemur til með að nota
bygginguna.“
8
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. MAÍ 2008 5
LAÓKÓON
- eða um mörkin milli málverksins og skáldskaparins
71. LÆRDÓMSRIT BÓKMENNTAFÉLAGSINS
Þýðendur eru Gauti Kristmannsson og
Gottskálk Jensson, með inngangi eftir
Gauta Kristmannsson.
Laókóon er eitt af grundvallarritum
nútíma fagurfræði og hafði mikil áhrif
á alla umræðu og hugsun manna um
muninn á milli myndlistar og skáld-
skapar. Verkið, sem kom fyrst út árið
1766, ýtir til hliðar á áhrifamikinn hátt
gamalli goðsögn um samræmi milli
þessara listgreina. Höfundar á borð við
Goethe og Herder brugðust sterklega
við Laókóoni og má segja að hann hafi
opnað nýja sýn á möguleika og
takmarkanir listgreinanna.
Ritstjóri er Gottskálk Jensson.
7
6
TENGLAR
..............................................
www.hlt.dk