Lesbók Morgunblaðsins - 10.05.2008, Blaðsíða 6

6 LAUGARDAGUR 10. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók
Eftir Ásgeir H Ingólfsson
asgeirhi@mbl.is
Leikstjórinn Ang Lee er líklegaeinhver óútreiknanlegasti leik-
stjóri Hollywood og því fullkomlega
rökrétt að í kjölfar tregafullrar ástar-
og njósnasögu í Sjanghaí komi gam-
anmynd um þekktustu tónleika mann-
kynssögunnar. Taking Woodstock er
byggð á samnefndri bók Elliots Ti-
bers. Tiber þessi var einn að-
alskipuleggjandi tónleikanna, sá um
að finna þeim stað
og reddaði þeim
leyfum sem þurfti.
Tiber sjálfur hélt
raunar að hann
væri að skipu-
leggja ósköp hefð-
bundna tónleika
og virðist ekki
hafa verið mikill
byltingarleiðtogi,
en mannkynssagan atti tónleikunum
hans fram í sviðsjósið þar sem þeir
hafa verið síðan. Ekkert hefur enn
frést um hverjir fara með aðalhlut-
verkin en miðað við lýsingarnar á Ti-
ber þá virðist Tobey Maguire (sem
hefur sjaldan verið betri en þegar Lee
leikstýrði honum í The Ice Storm) ein-
hvern veginn vera tilvalinn.
  
Ef marka má væntanlega myndStevens Soderberghs, The Girl-
friend Experience, þá hefur Pretty
Woman kveikt athyglisverðar hug-
myndir innan kynlífsiðnaðarins.
Myndin fjallar nefnilega um vændis-
konur sem fá borg-
aðar nærri milljón
krónur á dag, ekki
bara fyrir kynlíf
heldur einnig fyrir
að látast vera unn-
ustur viðskiptavina
sinna. Leikstjórinn
segist ætla að ráða
óþekkta leikara í
aðalhlutverkin og
fregnir herma að aðalhlutverkið verði
líkast til í höndum raunverulegrar
klámmyndastjörnu. Ólíkt aðalpersón-
unum er myndin sjálf í ódýrari kant-
inum og áætlar Soderbergh að taka
hana upp á aðeins 14 dögum – en áður
en hann getur hafist handa þarf hann
að klára The Informat, spennumynd
með Matt Damon í aðalhlutverki, og í
augnablikinu situr hann væntanlega
sveittur við að klippa Che fyrir áhorf-
endur í Cannes.
  
Heimurinn fær loks að frétta afástarævintýri Michaels Jack-
sons og Marilyn Monroe í Mister Lo-
nely, fyrstu bíómynd Harmony Kor-
ine (Gummo og Julien Donkey-Boy) í
níu ár. Þetta er að vísu ástarævintýri
tveggja eftirherma, en áhorfendur fá
aldrei að vita þeirra raunverulegu
nöfn – en Marilyn-eftirherman er leik-
in af Samönthu Morton og Diego
Luna leikur Jack-
son-eftirhermuna.
Fleiri eftirhermur
koma við sögu í
myndinni, sem
gerist að stórum
hluta í eftirherm-
ukommúnu í Skot-
landi, þar sem
Charlie Chaplin,
Elvis Presley,
Sammy Davis jr., James Dean, Ma-
donna, Shirley Temple, Rauðhetta,
Abraham Lincoln, Elísabet Eng-
landsdrottning og páfinn eiga einnig
sína staðgengla í kommúnunni og það
verður spennandi að komast að því
hvort drottningin og páfinn eigi ekki
líka vingott. Samtímis fylgir myndin
einnig óvenjulegum ævintýrum nokk-
urra nunna sem læra merkilegt nokk
að fljúga.
  
Breskir gagnrýnendur hafa lengihælt myndum Shanes Meadows
mjög en það var ekki fyrr en með This
is England sem hróður hans náði að
einhverju ráði út fyrir Bretlandseyj-
ar. Meadows mun fylgja henni eftir
með Somers Town, sem fjallar um
óvenjulegt vinasamband uppreisnar-
unglings í London og pólsks innflytj-
anda á níunda áratug síðustu aldar.
KVIKMYNDIR
Shane Meadows
Samantha Morton
Steven Soderbergh
Eftir Björn Norðfjörð
bn@hi.is
Kvikmyndasafn Íslands býður nú upp ásýningu myndarinnar The Prodigal Sonsem hluta af hátíðardagskrá í tilefni af30 ára afmæli sínu en þessi mynd var
tekin upp hérlendis að stórum hluta árið 1922. Þótt
The Prodigal Son verði seint jafnað við þau mörgu
sígildu listaverk er prýða dagskrá hátíðarársins er
þetta lykilverk í íslenskri kvikmyndasögu og mikill
fengur að fá að berja það augum á hvíta tjaldinu.
The Prodigal Son er ensk kvikmynd sem leikstýrt
var af A. E. Coleby nokkrum og er um að ræða að-
lögun á samnefndri skáldsögu Hall Caine frá 1904,
sem mun hafa notið vinsælda víða, en er nú flestum
gleymd. Sagan snýst um tvær vel stæðar fjöl-
skyldur í Reykjavík en atburðarásinni vindur líka
til London, Nice og Þingvalla (sem eru nokkurs
konar samnefnari fyrir íslenska sveit í myndinni).
Söguþráðurinn er á þá leið að fyrirhugað brúðkaup
Magnúsar (Stewart Rome) og Þóru (Colette Bret-
tel) sem sameina mun fjölskyldurnar tvær verður
að engu er bróðir Magnúsar Óskar (Henry Victor)
kemur til landsins og þau Þóra falla hvort fyrir
öðru. Magnús fórnar sér fyrir elskendurna og læt-
ur sem hann slíti trúlofuninni með stærilegum
kaupmálskröfum og er fyrir vikið sendur í útlegð til
Þingvalla. Hið nýja par er þó enn ekki gift er systir
Þóru Helga (Edith Bishop) mætir á svæðið og þau
Óskar fella hugi saman. Allt fer á versta veg er
Helga slæst í för með Þóru og Óskari í brúðkaups-
ferð þeirra til Suður-Frakklands, en hún reynist
vera hið mesta skaðræðiskvendi enda með stutt hár
í anda „vamp“ eða „flapper“ stúlkna þessa tíma.
Óskar snýr til baka stórskuldugur eftir spilavít-
isferðir hans og Helgu, Þóra deyr eftir að barn
þeirra hjóna er tekið frá henni sakir andlegrar van-
líðanar, og Óskar er loks sendur í útlegð til London.
Sextán árum síðar snýr hann til baka til Íslands
sem tónskáldið fræga Kristján Kristjánsson…
Þessi rómantíska atburðarás kallast óneitanlega á
við skáldsögu Gunnars Gunnarssonar Sögu Borg-
ættarinnar sem hafði þá nýverið verið kvikmynduð
(en svo öllu sé haldið til haga þá var skáldaga Caine
skrifuð á undan sögu Gunnars). Bræðurnir Magnús
og Óskar eru náskyldir þeim Ormari og Katli, en sá
síðarnefni hlýtur einmitt uppreisn æru á svipaða
máta og Óskar sem Gestur eineygði undir lok at-
burðarásarinnar. Framanaf er einnig þónokkuð um
rómantískar landslagssenur og skaplyndi Magn-
úsar er að einhverju leyti rakið til íslenskrar nátt-
úru með svipuðum hætti og Ormars. Þessar róm-
antísku áherslur eru þó fjarri því að vera jafn
mikilvægur í The Prodigal Son og svipar henni
fremur til hefðbundins melódrama. Persónur
myndarinnar virðast eiga heima í evrópskri borg-
arastétt frekar en íslenskri sveit, og koma þá ekki
síst til innisenurnar sem væntanlega hafa verið
teknar í stúdíói í Englandi, og eiga lítt skylt við inn-
viði íslenskra hýbýla. Meira að segja sveitabýli
Magnúsar á Þingvöllum minnir fremur á evrópska
kastaladýflissu auk þess sem Þingvellir hafa tekið á
sig ásýnd framandi landslags. Ekki er annað að sjá
en að kvikmyndagerðarmönnunum hafi láðst að
mynda lokasenuna er þeir voru við upptökur hér-
lendis. Það verður þó að segjast að þessi hádrama-
tíska saga er sögð með heldur tilþrifalitlum hætti.
Ég held að mér sé óhætt að fullyrða að kvikmynda-
tökuvélin sé aldrei hreyfð úr stað og uppsetningar
leikara eru oft heldur sviðslegar. Leikurinn sjálfur
er þó mestmegnis fínn og einnig má sjá bregða fyr-
ir vel heppnuðum myndblöndunum. Hvað sem líður
listfengi myndarinnar er þó um að ræða líkt og áð-
ur segir lykilverk í íslenskri kvikmyndasögu, og
ekki á hverjum degi sem gefst færi á að sjá The
Prodigal Son í bíó. Franskur textinn hefur verið ís-
lenskaður af Oddnýju Sen og er honum varpað á
tjaldið til hliðar við myndina. Þá fylgir með bíómið-
anum útprent af blaðagrein um upptökur mynd-
arinnar frá 30. júlí 1922, auk upplýsandi greinar um
The Prodigal Son eftir Erlend Sveinsson frá árinu
1977. Þessi sýning er Kvikmyndasafninu til mikils
sóma, undirleikur hefði þó mögulega verið við hæfi
(jafnvel á bandi), og fólk hvatt til að láta hana ekki
framhjá sér fara.The Prodigal Son er sýndur í Bæj-
arbíói, Hafnarfirði, kl. 16.00 í dag.
Glataði sonurinn
SJÓNARHORN » Þótt The Prodigal Son verði seint jafnað við þau mörgu sí-
gildu listaverk er prýða dagskrá hátíðarársins er þetta
lykilverk í íslenskri kvikmyndasögu og mikill fengur að fá að
berja það augum á hvíta tjaldinu.
Eftir Sæbjörn Valdimarsson
saebjorn@heimsnet.is
A
LLT frá því að Peter L. Jackson
frumsýndi þriðja og síðasta hluta
Hringadróttinssögu, ósk-
arsverðlaunamyndina Hilmir snýr
heim – Return of the King (’03),
hafa kvikmyndaunnendur beðið
með öndina í hálsinum eftir fleiri verkum úr smiðju
J.R.R. Tolkiens. Augu þeirra hafa einkum beinst
að Hobbitanum – The Hobbit (var gefin út hér-
lendis undir nafninu Hobbitinn eða: Út og heim
aftur (Fjölvi 2007)). Nýsjálendingurinn Jackson
framdi að margra mati kraftaverk þegar hann
filmaði Hringadróttins-þríleikinn, sem flestir töldu
ógjörning. Hann flutti áhorfendur hnökralaust inn
í dulúðugan heim enska ævintýraskáldsins og þeir
tóku honum fagnandi, því allar urðu myndirnar
með þeim mest sóttu á frumsýningarárinu. Tíminn
leið, en fátt jákvætt fréttist af áframhaldandi kvik-
myndagerð Tolkien-bóka, þótt markaðurinn væri
fyrir hendi og myndin eða myndirnar forseld met-
sölustykki. Það var undir lok apríl sl. að loksins
fékkst staðfest að hreyfing væri komin á málin og
undirbúningur að hefjast á ekki einni, frekar
tveimur kvikmyndum byggðum á The Hobbit. Hitt
kom á óvart að Jackson mun ekki verða við stjórn-
völinn, sem hefur verið settur í hendurnar á
Mexíkóanum Guillermo del Toro (El Laberinto del
fauno, Blade II., Hellboy), og á hann að skila The
Hobbit 2010 og The Hobbit 2 ári síðar. Myndirnar
verða sem fyrr segir byggðar á grundvallarverk-
inu The Hobbit: or There and Back Again (1937),
sem segir af Hobbitanum Bilbo Baggins, frænda
Frodo Baggins. Sá síðarnefndi varð sem frægt er
orðið ein aðalpersóna Hringadróttinssögu, sem
höfundurinn skrifaði nokkru síðar, fyrsta bindið
kom út 1954. Bilbo lifir friðsemdarlífi uns Gandalf
bankar upp á í slagtogi við dvergaflokk og dregur
Hobbitann út í langa og stranga baráttu við menn,
tröll og skrímsli og leit að töfragrip sem mun hafa
áhrif á framtíð heimsins.
Þessi tröllaslagur við forynjur er mikilúðlegur
og hentar vel stafrænni kvikmyndatækni samtím-
ans, en það má segja að áralöng baráttan við að
koma kvikmyndagerð Hobbitans á koppinn sé litlu
tilkomuminni. Þar tókust á reginöfl kvikmynda-
borgarinnar og náðist loks lending í síðasta mán-
uði. Deiluaðilarnir voru kvikmyndaverið New Line
Cinema og leikstjórinn Jackson, sem lýstu því
sameiginlega yfir að friður væri kominn á í Mið-
heimum og árangurinn kæmi í ljós á jólum 2010.
Sættirnar kostuðu mikinn tíma og fé en deil-
urnar eiga langan aðdraganda sem hófust eftir að
Jackson lauk við Hringadróttins-þríleikinn. Mörg-
um á óvart kostaði hann sannkallaða „smáaura“ og
tók mun skemmri tíma í framleiðslu en nokkurn
óraði fyrir. Þakka ber völundinum Jackson, frá-
bæru kvikmynda– og brelluveri
hans og ódýru vinnuafli á Nýja-
Sjálandi. Allir voru hæst-
ánægðir – til að byrja með.
Jackson tók myndirnar þrjár í
einum áfanga, sem var enn
veigamesti sparnaðarþátturinn.
Til að kóróna vel lukkaða kvik-
myndagerð, sem hlaut hvar-
vetna góða dóma og hrúgu af
Óskurum og öðrum eftirsóttum
kvikmyndaverðlaunum, flykktist almenningur á
myndirnar. Þegar upp var staðið höfðu Fróði og
félagar heldur betur malað gull; 2,9 milljarða dala
(sem er álíka upphæð og þrjú tekjuhæstu kvik-
myndaverin taka inn á góðu ári). En þrátt fyrir alla
velgengnina mun Jackson hvergi koma nálægt
leikstjórn Hobbit-myndanna, þess í stað stýrir
hann Tinna-myndinni hans Stevens Spielbergs,
sem verður frumsýnd 2009.
Samkomulegið fól í sér að Jackson verður einn
af framleiðendunum og fær litlar 40 milljónir dala
fyrir að bera þann þunga kross. Hann mun verða
með í ráðum hvað snertir útlit, handritsgerð, leik-
ara- og tæknimannaval, tökustaði og flesta þá
þætti sem skipta meginmáli. Jackson fékk það auð-
veldlega í gegn að myndirnar verða teknar á Nýja-
Sjálandi og öll brelluvinna unnin í kvikmynda-
verinu hans – til að tryggja að auðsætt svipmót
verði með Hobbita-tvennunni og Hringadróttins-
þríleiknum.
Samningar náðust loks á milli New Line Ci-
nema, sem er rétthafi bókarinnar, og Metro Gold-
wyn Mayer, sem á dreifingarréttinn, um helm-
ingaskipti á framleiðslukostnaði og
dreifingarumfangi. NLC verður titlað framleið-
andi og dreifingaraðili í Vesturheimi, en gamla
stórveldið MGM fær dreifingarréttinn annars
staðar í heiminum.
Upphaf ósættisins á milli Jacksons og NLC má
rekja til velgengni þríleiksins og blossaði upp árið
2003, þegar ljóst var að ágóðinn af Hilmir snýr
heim og fyrri myndunum tveimur var orðinn
stjarnfræðilegur. Jackson, sem var meðframleið-
andi þrennunnar, sagðist ekki vera mikill reikn-
ingsbógur en hvert barn sæi það skýrt og greini-
lega að hann væri hlunnfarinn af NLC, sem
hækkaði að bragði hagnaðarhlut hans, en ekki nóg.
Jackson fékk aftur á móti þá Bob Shaye og Mich-
ael Lynne, stjórnendur NLC, gjörsamlega upp á
móti sér. Stríðið varð opinbert árið 2005, þegar
Jackson, studdur af endurskoðendum sínum, fór í
mál við kvikmyndaverið sem hann sagði hunsa nið-
urstöður sinna manna. Hvað sem er hæft í því þá
lýsti Shaye því yfir að hann væri búinn að greiða
Jackson yfir 250 milljónir fyrir hans hlut sem með-
framleiðandi og málatilbúningur leikstjórans/
framleiðandans ætti sér enga stoð. Hann væri bú-
inn að fá sinn skerf og það rausnarlegan.
Það gerðist næst í þrætumálinu að á Cannes-
kvikmyndahátíðinni 2007 ræddust þeir við í fyrsta
skipti í tvö ár Shaye og Jackson. Í vetur var stjórn
MGM orðin friðlaus yfir aðgerðarleysinu í væn-
legri gullnámunni, fyrirtækið hefur verið með
böggum hildar í áratugi og sjálft hefur NLC aðeins
átt tvær aðsóknarmyndir á jafnmörgum árum;
Rush Hour 3 og Hairspray. Það var því kominn
tími til að slíðra sverðin og hefja gröftinn. Þessa
dagana er undirbúningurinn að hefjast á Nýja-
Sjálandi og einn leikari hefur þegar verið ráðinn;
enginn annar en sir Ian McKellen, sem mun að
sjálfsögðu fara með hlutverk Gandalfs. Tökur eiga
að hefjast í kringum áramótin 2008/9, en ferlið við
gerð myndanna er um fjögur ár.
Hreyfing komin á Hobbitann
Í síðasta mánuði var byrjað að undirbúa gerð
tveggja mynda byggðra á fyrstu ævintýrasögu
Tolkiens.
Guillermo del Toro
Úr Hobitanum Undirbúningur er að hefjast á tveimur kvikmyndum byggðum á Hobitanum.