Morgunblaðið - 14.02.2008, Síða 18

|fimmtudagur|14. 2. 2008| mbl.is
daglegtlíf
Eftir Bergþóru Njálu Guðmundsdóttur
ben@mbl.is
Í
slenskar varphænur eru
flestar aflífaðar og urðaðar
eftir að þær hafa verpt um
eitt ár en einnig er eitthvað
um að kjöt þeirra sé nýtt í
unnar alifuglaafurðir, s.s. kjúklinga-
skinku. Segja má að unghænur séu
horfnar úr frystiborðum mat-
vöruverslana.
Talsverð umræða hefur verið um
afdrif varphænsna á norrænum vef-
miðlum að undanförnu. Nýlega
greindi vefsíða Aftenposten frá því
að árlega séu um þrjár milljónir
unghæna leiddar í gáma þar sem
þær eru drepnar með gasi. Ástæðan
ku vera að ekki er nægilegur hagn-
aður af sölu þeirra sem matvöru eft-
ir að þær hafa þjónað hlutverki sínu
sem varphænsn.
Að sögn Geirs Gunnars Geirs-
sonar, framkvæmdastjóra Stjörnu-
eggja, er svipað upp á teningnum
hér heima. Hjá þeim sé hænum
slátrað og þær urðaðar eftir að þær
hætta að nýtast sem varphænsn.
„Áður fyrr voru þær settar á markað
og þá hét þessi vörutegund unghæn-
ur. Síðan hefur eftirspurn eftir
þessu dregist stórlega saman, m.a.
vegna þess að unghænur þurfa mun
meiri eldunartíma en kjúklingar en
þróunin hefur verið sú að fólk vill
stöðugt nota minni tíma í eldhús-
inu.“
Hann bætir því við að áður hafi
hænurnar verið matarmeiri þegar
þeim var slátrað en nú er. „Þær voru
látnar lifa lengur og urðu því stærri
og feitari. Nú er ekki því að heilsa
því það er óhagkvæmt að láta þær
lifa lengur en 72 vikur. Eftir það fara
þær að verpa stærri eggjum sem eru
skurnveikari og brothættari. Þess
vegna eru þær miklu rýrari nú þegar
þeim er slátrað en áður.“
Tregða í slátrun
Í frétt Aftenposten er vitnað í sér-
fræðing í fiðurfé, Birger Svihus, sem
segir mótsagnakennt að unghæn-
urnar séu ekki markaðssettar sem
matvara því í staðinn fyrir að fá
nokkrar krónur fyrir kjötið þurfi
eggjabóndinn að borga fyrir slátrun
og urðun kjötsins. Svihus telur
ástæðuna vera markaðslega því
meðan unghænur séu ekki í boði
haldist verð á kjúklingi hátt.
Þetta ætti ekki að vera hvati
eggjabænda hér því að sögn Geirs
Gunnars framleiðir fyrirtæki hans
eingöngu egg en ekki kjúklinga.
„Þannig er það almennt á Íslandi
enda eru varphænsnin annars konar
fuglar en matarfuglarnir,“ segir
hann.
Stefán Már Símonarson, fram-
kvæmdastjóri Nesbú eggja, segir
hins vegar markað fyrir unghænur,
ekki síst meðal fólks sem er af er-
lendu bergi brotið, því víða erlendis
þyki þær góður matur og jafnvel
betri en kjúklingarnir. „Við höfum
fengið fyrirspurnir frá aðilum sem
hafa verið áhugasamir um þetta en
þrátt fyrir tilraunir okkar hafa
sláturhúsin þrjú í landinu ekki viljað
slátra hænunum fyrir okkur. Þess
vegna er það því miður þannig að
hænurnar eru urðaðar uppi í Álfs-
nesi þegar þær hætta að nýtast sem
varphænsn, en það er þegar þær eru
u.þ.b. 76 vikna.“ Hann segir hinn al-
menna íslenska neytanda ekki hafa
borið sig mikið eftir unghænunum.
„Hins vegar er aldrei að vita hvað
myndi gerast ef framboðið væri til
staðar. Eflaust myndi einhver kaupa
hænurnar því þær seldust vel hér
áður fyrr, enda var þessi vara um-
talsvert ódýrari en kjúklingur.“
Lítil hagnaðarvon
Að sögn Matthíasar H. Guð-
mundssonar, formanns félags kjúk-
lingabænda og framkvæmdastjóra
Reykjagarðs sem framleiðir Holta-
kjúkling, er rétt að eignarhald á
fyrirtækjum í kjúklingaframleiðslu
og eggjaframleiðslu sé ólíkt á Íslandi
enda ekki um sams konar fugl að
ræða. „Gróft á litið er hann svipaður
en annars vegar hefur hann verið
erfðaþróaður fyrir mataregg og hins
vegar fyrir sláturfugl,“ útskýrir
hann. „Vegna þessa eru fuglarnir
okkar miklu þyngri en fuglarnir í
eggjaframleiðslunni.“
Hann segir þetta meðal annars
ástæðu þess að kjúklingabændur
hafi verið tregir til að slátra ung-
hænum fyrir aðra. „Vélarnar ráða
illa við jafnlítinn fugl og kemur úr
matareggjaframleiðslunni svo það
þarf að gera þetta svo mikið í hönd-
unum. Eins þarf að þrífa allt húsið á
eftir til að koma í veg fyrir smit frá
öðrum búum svo það er
margt sem spilar inn í þetta.“
Aðspurður vísar Matthías
því á bug að kjúklingabænd-
ur haldi kjúklingaverði uppi
með því að koma í veg fyrir
samkeppni í kjötframleiðslu
frá eggjabændunum. „Alls
ekki. Þetta er bara tæknilegt
og smitsjúkdómalegt mál.
Við erum alls ekki að reyna
að koma í veg fyrir að eggja-
bændur geti komið sinni vöru
á markað. Við höfum líka
fengið fyrirspurnir frá fólki
sem er með aliendur, dúfur og
annað fiðurfé sem vill fá okkur til
að slátra fyrir sig. Oft eru þetta
aðeins nokkur hundruð fuglar í
einu og þegar þarf að borga sótt-
hreinsun á húsi upp á 2.000 fer-
metra er engin hagnaðarvon í slíku
fyrir framleiðanda fuglsins.“
Matthías útskýrir að kjúklinga-
bændur rækti einnig varphænur til
að fá egg í kjúklingaræktina en
þær endi ekki sem unghænur í
kjötborðum verslana. „Það er orðin
svo mikil kjötvinnsla, s.s. kjúk-
lingaskinka, kjúklingabollur, nagg-
ar og allt mögulegt. Þegar við
slátrum varphænum okkar fara
þær allar í kjötvinnslu en við setj-
um þær ekki á markað.“
Selja kjötið í kjötvinnslu
Kristinn Gylfi Jónsson, fram-
kvæmdastjóri Brúneggja, kannast
við slíka vinnslu. „Þegar hænurnar
okkar hætta að nýtast sem varp-
hænsn er þeim slátrað og kjötið af
þeim selt í kjötvinnslu í kjúklinga-
ræktinni, sem hefur aukist gríð-
arlega undanfarin ár. Markaðurinn
fyrir unghænur eða súpuhænur er
hins vegar að mestu búinn.“
Árvakur/Kristján
Ólíkar Sumar sjá okkur fyrir eggjum, aðrar eru til undaneldis og ungar þeirra enda þá sem kvöldmatur hjá mannfólkinu.
Eflaust myndi einhver
kaupa hænurnar því
þær seldust vel hér
áður fyrr, enda var
þessi vara umtals-
vert ódýrari en
kjúklingur.
Varphænsn urðuð en
ekki seld sem unghænur
Aðferðirnar er að finna í þessari bók.
Febrúartilboð - 1990 kr.
Vertu breytingin
sem þú vilt sjá
verða í heiminum