Morgunblaðið - 28.03.2008, Blaðsíða 42

» Til að sýna hrikalegastærð þessa tækis
birtu dagblöðin myndir
af Jóhanni G. Bergþórs-
syni, forstjóra Hag-
virkis, þar sem hann
stóð uppréttur innan í
skóflunni og hefði ekki
getað teygt hönd upp á
brúnina.
Eftir Leó M. Jónsson
leómmm@simnet.is
Fyrsta Komatsu-tækið semtekið var í notkun á Ís-landi var jarðýta semGuðmundur Einarsson
verkfræðingur keypti fyrir verk-
takafyrirtæki sitt, Aðalbraut hf., um
miðjan 8. áratug síðustu aldar. Þótt
Komatsu væri nánast óþekkt merki
hérlendis um þær mundir stóð þetta
japanska fyrirtæki á gömlum merg.
Það hafði framleitt námavinnslutæki
frá stofnun 1917. Beltadráttarvélar
frá Komatsu voru algengar í Japan
og víðar á 4. áratugnum en um það
leyti hóf Komatsu framleiðslu eigin
dísilvéla. Sú þróun og framleiðsla
hefur nú staðið yfir í rúm 70 ár.
Hérlendis varð Komatsu hins veg-
ar landsþekkt í einni svipan, ef svo
má segja, þegar þeir Hagvirkismenn
ásamt bræðrunum Ellert og Svavari
Skúlasonum úr Keflavík höfðu stofn-
að fyrirtækið Hraunvirki hf. og voru
að hefja eitt stærsta jarðvinnsluverk
sem fram að því hafði verið unnið
hérlendis. Verkið var stór þáttur í
Hrauneyjafossvirkjun fyrir Lands-
virkjun, en fyrsta áfanga þeirrar
framkvæmdar hafði lokið 1978. Þá
keypti Hraunvirki stærstu jarðýtu
sem fram að því hafði sést á Íslandi,
ef ekki í Evrópu. Hún var af gerðinni
Komatsu og innflytjandinn Bílaborg
hf.
Stóra Komatsu-jarðýtan, sem þeir
Hraunvirkismenn nefndu „Ömmu
gömlu’’ – því hún var fyrsta nýja
tækið sem þeir keyptu, reyndist vel
þrátt fyrir hrakspár: Það var ekki
fyrr en eftir 11 þúsund vinnutíma
sem jarðýtan þarfnaðist viðgerðar
en þá þurfti einungis að yfirfara og
stilla hliðardrifin.
Síðan 1980 hefur Komatsu-
tækjum fjölgað með hverju árinu.
Og nú, árið 2008, er ein af hverjum 4
gröfum í heiminum af gerðinni Ko-
matsu!
„Grænni gröfur’’
Komatsu hefur lagt sérstaka
áherslu á að minnka neikvæð áhrif
vinnutækja á umhverfið. Til þess
beitir Komatsu fyrst og fremst
tvenns konar tækni: Annars vegar
nýrri tækni í glussaknúnum drifbún-
aði, sem gerir hann mun hljóðlátari
en hefðbundinn, og hins vegar
tæknilega fullkomnari dísilvélum.
Aukin afköst og sparneytni fara
þannig saman með umhverfisvænni
áhrifum: Vinnustaðurinn verður
þægilegri fyrir starfsmenn og vinnu-
tækin raska síður ró þeirra sem búa
eða starfa í næsta nágrenni.
ECOT3 er ný gerð af dísilvélum
sem Komatsu hefur þróað og sér-
staklega eru gerðar fyrir vinnutæki.
Komatsu ECOT3-vélarnar eru
túrbódísilvélar með forkældu inn-
takslofti (millikæli) og búnar nýjustu
tækni í eldsneytisinnsprautun; –
tölvustýrðri innsprautun beint í
brunahólf frá háþrýsti-forðagrein
(common rail). Í stað þess að nota
hefðbundið olíuverk og spíssa úða
rafstýrðir lokar eldsneytinu í allt að
5 þrepum inn í hvern sílindra eftir að
aflslag er hafið. Innsprautunin er 3.
kynslóðar tölvustýrt kerfi með mis-
munandi álagsforritum, verkkerfum
sem tækjastjóri getur valið. Með því
að nota sameiginlega forðagrein með
áföstum rafstýrðum spíssum í stað
olíuverks, gormaspíssa og spíss-
aröra vinnst margt í senn.
Margfalt hærri þrýstingur (1600-
2000 bör) gerir úðun virkari og hrað-
ari; eldsneytið brennur því betur en
við það verður minna af kolvatns-
sameindum (sóti) í útblæstrinum.
Þar sem háþrýstingur er einungis í
forðagreininni, sem er áföst raf-
stýrðu spíssunum, veldur margfalt
hærri þrýstingur ekki hættu á leka
(engar háþrýstilagnir – engin spíss-
arör).
Eldsneyti er úðað beint inn í
brunahólf með stöðugum og jöfnum
þrýstingi án tillits til snúningshraða
vélarinnar og án tillits til þess hvort
hún er heit eða köld. Árangur þess-
arar tækni er auðveldari gangsetn-
ing og minna slit vegna gangsetn-
ingar í kulda. Bruninn er og verður
jafn frá því vél er gangsett köld og
þar til drepið er á henni. Allur óþarfa
lausagangur er takmarkaður á sjálf-
virkan hátt. Í eldri gerðum dísilvéla
var eldsneytinu úðað inn í forhólf til
að draga úr hávaða. Með marg-
földum úðaþrýstingi með rafspíssum
(3. kynslóðar tölvuinnsprautun) er
hægt að sleppa forhólfinu, bæta
brunann og jafnframt gera dísilvél-
ina hljóðlátari en áður þekktist.
Betri og jafnari bruni með 3. kyn-
slóðar tækni þýðir að ECOT3-
dísilvélarnar eru sparneytnari en
dísilvélar með tölvustýrt inn-
sprautukerfi af 2. kynslóð. T.d. eru
Komatsu-gröfur af gerðinni Dash 8
(með ECOT3) að jafnaði allt að 10%
sparneytnari en gröfur af gerðinni
Dash 7. Þessi tækni minnkar við-
haldsþörf, eykur sparneytni, dregur
úr hljóðstyrk, minnkar mengun frá
útblæstri jafnframt því að minnka
reksturskostnað.
Með 3. kynslóðar tækni í inn-
sprautun og ýmsum öðrum aðgerð-
um, t.d. með hljóðlátara loftinntaki
og sjálfvirkri glussaknúinni kæli-
viftu, er mælanlegur hljóðstyrkur
frá dísilvélinni, í fullri vinnslu undir
álagi (botngjöf), minni en gengur og
gerist. Í næsta nágrenni gröfunnar
mælist hljóðstyrkur í fullri vinnslu*
102 dB(A) og einungis 69 dB(A),
mælt við eyra tækjastjórans, en það
er svipað og mælist í algengum
fólksbíl af meðalstærð.
Betri bruni og aukin sparneytni
minnka mengun í útblæstri veru-
lega. Komatsu-tæki búin ECOT3-
dísilvélum standast ströngustu kröf-
ur nýjustu mengunarvarnarstaðla
varðandi útblástur vinnutækja, sem
tóku gildi um áramótin 2006/2007,
þ.e. EU IIIA** í Evrópu og EPA
Tier III í Bandaríkjunum. Nituroxíð
í útblæstri (NOX) er um 29% minna
og losun koldíoxíðs er sambærileg
við það sem gerist hjá bílum.
Lág bilanatíðni
Þar sem Komatsu býr að rúmlega
70 ára reynslu í hönnun og fram-
leiðslu dísilvéla þróar það og fram-
leiðir dísilvélar, svo sem ECOT-3,
sérstaklega til að þær henti vinnu-
tækjum, álagi og aðstæðum sem
þeim fylgja – hvers konar málamiðl-
anir eru óþarfar eins og hjá þeim
sem framleiða svokallaðar iðn-
aðardísilvélar, Komatsu-vélarnar
eru sniðnar fyrir ákveðið tæki og
notkun og þær eru búnar tölvu-
stýrðu vélstýrikerfi, sem má forrrita
fyrir ákveðnar aðstæður, inniheldur
sjálfvirka bilana- og viðhaldsgát. Ár-
angurinn er m.a. ein lægsta bil-
anatíðni sem þekkist hjá vinnutækj-
um. Viðhaldsþörf er að sama skapi
lítil og Komatsu-tækin jafnframt
sérstaklega hönnuð til að skipulegt
eftirlit sé sem auðveldast. Sem dæmi
má nefna sjóngler í stað útdrag-
anlegra kvarða til að fylgjast með
vökvastöðu.
* Komatsu beltagrafa af gerðinni
PC 210-8.
** Sérstakir mengunarvarn-
arstaðlar gilda í Evrópu (EU) og
Bandaríkjunum (EPA) fyrir vinnu-
tæki sem ekki er ekið á vegum. Ein-
kennistala þeirra staðla er einni tölu
lægri en staðlar fyrir bíla sem gilda á
sama tíma. EU 3 er þannig nýjast
staðallinn fyrir vinnutæki en EU 4
sá nýjasti fyrir bíla.
Komatsu ECOT3-dísilvélar
Grænni Nýju Komatsu ECOT3-dísilvélarnar eru ,,grænni" og því hægt að tala um að gröfurnar sé grænni eða umhverfisvænni en áður.
Byggja á 70 ára
reynslu
42|Morgunblaðið
Ath! Bjóðum upp
á sérstakan afslátt
fyrir hópa!