Skinfaxi - 01.03.1914, Blaðsíða 12

40
SKINFAXI
á einhvern hátt eru sérstaklega tengdir
sambandslögunum (t. d. sömdu þau) finna
að það er heppilegt að minka fjórð-
ungana. Samfélagar, hugsið málið vel,
og myndið ykkur stjálfstœða skoðun á
því.
Munið að heill félagsskapar okkar
byggist á því að hvert samband sé ekki
stœrra en það, að við getum óskiftir
slarfað saman.
Hvnnneyri 3. f'ebr, 1914.
Páll Zóphoníasson.
formaður U. M. S. B.
Nýju skólainir ensku,
x.
Nú tala margir góðir og vitrir menn
um það, hvort sanngjarnt sé að heimta af
skóiunum að þeir móti menn siðferðislega.
Ymsir, og það ekki áhrifalitlir menn, ör-
vœnta í þeim efnum. Þeir sjá drykkju-
skap haldast við og vera landlægan í
ýmsum mericum mentastofuunum, og fvigja
mörgum, sem þar dvelja, alla æfi. Þeir
sjá unga menn þar verja sig réttmætum
skuldakröfum með því að þeir séu ómynd-
ugir, og sýna yfirlæti og lítilsvirðingu þeim,
er þeir telja lægra setta í mannfélaginu.
En livert á barninu að bregða? Skólarn-
ir eru settir í bæina, þar sem spilling og
kotungslegur uppskafningsskapur liggur
mest i landi, þar sem er alls ómögulegt
að ráða við, hvert verður umhverfi nem-
endanna. Þessi ráðstöfun er iafnfráleit
eins og ef læknir gerði holskurð á sjúk-
lingi í pestþrungnu sóttkveikjulofti, og
leyfði sóttnæminu óhindruða leið að sárinu.
I öðru lagi er að jafnaði ekki aðrar
kröfur gerðar til kennara, en að þeir haíi
sæmilega kunnáttu í þeim námsgreinum,
sem þeim er ætlað að kenna. Fer þvi
ýmislega um valið að þvi er andlegt heil-
brigði snertir. Sumir kennarar eru vel
að manni siðferðislega, en aðrir „veikir
eins og reyr“, með brotlega æsku, með
misjafnar venjur og veiklaðar lífsskoðanir.
Við einn skóla, þar sem margir starfs-
menn hafa skriflega játað vínguðinum fylgi
tala menn hátíðlega um, hvort „hægt sé
að móta æskuna“, og þá sennilega einnig
i reglusemi eins og í öðrum dygðum.
Alt þetta vandamál með mótunina yrði
Ijóst og auðskilið, ef athugað væri að all-
ir mótast lil ills eða góðs af umhverfinu
á æsku og unglingsárunum, og að sið-
gæðisskoðanir berast frá manni til manns
með eftirlíkingu, alveg eins móðurmálið
eða tískan. Þannig fellur hver kynslóðin
í skorður vanans, samkvæmt þeim fyrir-
myndum, sem hafa umkringt hana á „mót-
unar“-aldrinum. Ótalmargir þættir mynda
þetta umhveifi, en langsterkast er eftir-
dœmi samtíðarmanna. Ef þessvegna á
að breyta siðum og lífsskoðunum einhvers
flokks manna, er öruggasta ráðið að velja
þar til fylgdar eingöngu siðaða menn, sem
holt er að iíkjast.
011 gerð nýu skólanna stefna að þessu.
Með að vej-a i sveit, útiloka þeir áhrif
boi-gaskrílsins. Með heppilegu stai'fsmanna-
vali, tryggja þeir sér góðar fyrirmyndir.
Með vinnunni skapa þeir skilning og sam-
hygð með þeim stéttum, sem mest verða
fyrir ranglæti og ósanngjörnum dómum.
Með íþróttunum samheldni og félagshyggju.
I knattspyrnunni og róðrinum hugsar hver
góður keppinautur um heildina, en gleym-
ir sjólfum sér og það er siðkensla. Sið-
gæðistilfinningin á að vera réttlátur dóm-
ari milli einstaklingsins og mannfélagsins.
Bóðir málsaðilar sækja á að færa út veldi
sitt, en ef öðrum tekst það um of, leiðir
af höl beggja. Hæsta takmarkið er að
báðir Iifi fullu lífi í fullu samræmi.
En þetta er ekki létt verk. Eigingirni
í einhverri mynd er öllum mönnum á-
sköpuð. Hún kennir þeim að ryðja sér
veg áfram yfir hverskonar hindranir —
jafnvel yfir keppinautana. Þá er þeim