Skinfaxi - 01.06.1915, Side 5

SKINFAXI
69
Jónssyni bóksala í Rvík, Verð 3,75 árg.,
4 hefti.
Hitt timaritið verður minna, tvö hefti á
ári og kostar 2 krónur. Það verður gefið
út á Akureyri. Ekki hefir frést um heiti
þess, en hitt mun afráðið, að það á að
vera auðfræðislegt að efni, ílytja fræðandi
greinar um ýmsar auðfræðiskenningar og
nýungar í mannfélagsmálum. Sennilega
mun það, er tímar líða, benda á hversu
hagnýta mætti erlenda reynslu, á þessu
á þessu sviði, hér á iandi. Varla verður
sagt að fróðleik um félagsmál sé ofaukið
hér á landi, því að sáralítið hefir verið
skrifað á íslensku af því tagi.
Brenda barniö.
Brent barn forðast eldinn; það fær dýr-
keypta þekkingu, sem er því að liði í fram-
tíðinni. Vonandi fer svo með íslensku
þjóðina, að stórbruninn í Rvik geri bana
hygnari. Þar brunnu á fáeinum klukku-
tímum stórkostleg auðæfi, eftir íslenskum
mælikvarða eitthvað nærri einnar miljónar
króna virði. Og það var hreinni og beinni
tilviljun að þakka (logni, eða því sem næst)
að tjónið varð ekki margfalt meira. I
hvössum austanvindi mundi hálfur bærinn
hafa sópast burtu. Mannshönd og mann-
vit eins og það er í höfuðstaðnum stóð
máttlaust frammi fyrir eyðileggingunni.
Það var tilviljunin sem mest bjargaði í
þetta sinn.
En bruni á að vera viðgeranlegur
að mestu leyti. En til þess að svo sé,
þarf vissa tegund af þekkingu. Hún var
ekki til í þetta sinn, og þvi fór sem fór.
Vanþekkingin var bæði gömul og ný. Það
er af vanþekkingu að bænum hefir verið
hrúgað upp úr timbri, af því að Islending-
ar fylgdust ekki með í heimsmenningunni
á þessu sviði. Það er af vanþekkingu (og
nú harma hana allir, þegar kolaflutningar
geta hindrast algerlega) að hér var bygð
gas- en ekki rafmagnsstöð. En gasið og
timbrið voru frumorsakir stórbrunans. Þá
virðist brunatækjunum mjög ábótavant,
Vatnið var of litið, brunastigarnir of fáir,
engir reykhjálmar eða nýtísku brunaliðsföt,
engar dælur (í eign bæjarins) sem gátu
spýtt vatni upp á hæstu húsin o. s. frv.
Brunaliðið gekk vel fram, og margir menn
ágætlega. En það var illa æft, og yfir-
stjórn þess (Guðm. Ólsen kaupm.) litt róm-
uð. Brunaliðið sást sjaldan eða aldrei við
æfingar. „Æfingar eru of dýrar", sagði
einn af undirforingjum þess í blöðunum.
Ef hér hefði verið sæmileg andleg menn-
ing, svo að menn kynnu að stjórna verk-
legum framförum, þá mundi bærinn hafa
verið úr steini, lýstur með rafmagni og
vel æft slökkvilið með allra bestu slökkvi-
tækjum, sem fengist geta nú á timum.
Alt þetta gat verið svona. Og ódýrara
hefði það orðið, sómasamlegra og hættu-
minna. En til þess þurfti þekkingu. Og
menn vilja heldur biða tjón svo skiftir
miljónum, en kaupa þekkingu fyrir þús-
undir. Þegar bruninn varð, var eitt ár
eitt ár liðið frá því, að fremsti íslenski
formælandi heimsku og auðvalds tjáði
Reykvíkingum „að þeir gætu þolað kyr-
stöðu i mentamálunum“.
Skáld og1 skiíldskapur.
Ekki verður þvi neitað, að mjög mikið
virðist vera um listagáfu með þjóðinni, og
fjölbreytni meiri en áður var, því að Is-
lendingar stunda nú hartnær allar greinar
hinna fögru lista. En eina bendingu mætti
ef til vill gefa ungu ljóðskáldunum, sem
eru að byrja að yrkja. Þau verða að
vera vör um sig. Ljóðagerðin er enginn
leikur. ILún er heldur ekki handverk sem
verður numið. Annaðhvort er sá sem
yrkir stórskáld eða ekkert skáld. Þar er
enginn millivegur. Sá sem ekki er stór-
skáld á ekki að yrkja, því það er tilgangs-
laust. Engum manni er ánægja að „lista-
verkum“ hans. En að reyna að vera
listamaður og geta það ekki, er hæðilegt.
Það ber vott um algerðan skort á dóm-