Skinfaxi - 01.01.1922, Síða 10

IO
SKINFAXI
málfræðisbókum. Enginn er álitinn að
kunna að tala eða rita móðurmál sitt,
nema hann sé »útfarinn« í flóknum orða-
beygingum og ákveðnum málfræðisreglum.
Verður ekki annað séð, síðan þessar fræði-
bækur fóru að ryðja sér til rúms, en að
íslenskunni hafi stórum hrakað. Þó að þeim
sé, að sönnu ekki um að kenna, hafa þær
samt ekki komið í veg fyrir dönsku slett-
urnar og ambögurnar, sem nú einkenna
mælt mál.
Málfræðis moldviðrið hefir ekki ruglað
íslenskuna hjá eldra fólkinu, þessvegna
hefir því tekist að tala fagurt og látlaust
mál.
Vilji ungmennafélagar reyna nýja að-
ferð til að »fegra og hreinsa móðurmálið«,
ættu þeir að safna alskonar þjóðsögum
hver í sinni sveit, og gefa sér tóm til að
segja þær, eða lesa upp á félagsfundum.
Sennilega yrði ekki aðrar skemtanir betur
þegna á fundum en vel sögð draugasaga
eða æfintýri.
Með þessu móti vinna félagsmenn tvent
í einu: Þeir bjarga frá glötun ýmsum
góðum og merkum sögum, sem annars
mundu deyja, og nema fagurt og óspilt
mál; og ei’ það ekki minst um vert. Jafn-
framt þessu rækja ungm.félagar það at-
riði í stefnuskránni, sem tekur það fram
að þeir reyni að »vernda og efla alt sem
þjóðlegt er«.
Islendingar hafa orðið nafnkunnir fyrir
þjóðsögur sínar, einkuin vegna þess hve vel
þær eru sagðar, og hve gott mál er á þeim.
Þær sögur eru álitnar bestar, sem sögu-
ritarinn þræddi nákvæmlega frásögu þess
er sagði. Vér höfum þó sjálfir lítt kunnað
að meta þennan fjársjóð og engu skeytt
þótt feiknin öll hafi glatast, af góðum og
merkum sögum, fyrir eintóman trassaskap.
Smásögurnar margar hverjar þykja hrein-
ustu perlur.
Ef allir ungmennafélagar víðsvegar um
land tækju að sér að safna allskonar þjóð-
sögum fengist óefað mikið og gott safn.
En þegar um slíkt er að ræða verður að
taka alt með, sem nöfnum tjáir að nefna,
þótt ómerkilegt kunni að þykja. Lítilförleg
smásaga getur haft mikla þýðingu, þegar
frá líður. Ekki þarf annað en fletta upp
Þjóðsögunum til að sannfærast um það.
Þjóðsögur eru altaf að skapast þarf því
sífelt að vera á verði og færa jafnóðum
í letur, svo ekkert glatist.
Til leiðbeiningar skal ég aðeins nefna
hér nokkra sagnaflokka, sem teljast undir
Þjóðsögunum og munnmælum: Álfasögur,
útilegumannasögur, draugasögur, vitranir,
draumar, örnefnasögur, sagnir um bann-
bletti, veiðivíti, skrímslasögur, náttúrusögur,
afreksmannasögur, æfintýri, gamlar verjur,
kreddur, kýmissögur ofl. ofl.
Hvort sem safn þetta verður mikið eða
lítið þarf það að komast á einn stað. Vildi
eg því mælast til að ungmennafélagar sendu
mér afrit af hverri einustu sögu, sem þeim
áskotnast, og sem ekki áður hefir verið
prentaðuð, og gætu um leið sögu höfunda,
eða þess, sem sagði hana fyrstur. Sögur
þessar munu þó ekki verða birtar opin-
berlega, án leyfis hlutaðeiganda.
Reykjavík 18. des. 1921.
Guðm. Davíðsson-
íþróttaskólinn.
Það er eitt af þeim áhugamálum æsk-
unnar, sem Skinfaxi hefir fyrst vakið máls
á, og ungmennafélögin tekið á stefnuskrá
sína. Ekki í orði, heldur í verki. Þrátt
fyrir margskonar örðugleika, sem verið
hafa hér á landi undanfarin ár, hafa mörg
af ungmannafélögunum gefið nokkuð til
hins væntanlega skóla. Síðasta Sambands-
þing, í vor sem leið, kaus fráfarandi sam-
bandsstjóin, þá Guðmund Jónsson frá
Brennu, Jón Kjartansson kaupfélagsstjóra
og Jónas Jónsson frá Hriflu til að standa