Skinfaxi - 01.04.1966, Page 4

un hjá æskulýðnum, á aldrinum 15—
30 ára, til þess að starfa fyrir sjálfa sig,
land sitt og þjóð.
— Að temja sér að beita starfskröft-
um sínum í félagi og utan félags.
— Að reyna af fremsta megni að
styðja, viðhalda og efla allt það, sem
þjóðlegt er og rammíslenzt og horfir
til gagns og sóma fyrir hina íslenzku
þjóð. Sérstaklega skal leggja stund á
að fegra og hreinsa móðurmálið.
Jóhannes hafði kynnst norsku ung-
mennafélagshreyfingunni, er hann
dvaldi í Noregi, og Þórhallur hafði
dvalið í Askov í Danmörku og kynnst
Grundtvig - kenningunni. Þegar þeir
komu heim til íslands, urðu þeir sam-
mála um að stefnur þessar hlytu að
geta orðið til vakningar hér á landi
ekki síður en með frændþjóðum okk-
ar. Það varð niðurstaða þeirra fé-
laga, að þeir skyldu freista þess að
stofna ungmennafélag við Eyjafjörð.
En þeir létu ekki þar við sitja að stofna
Umf Akureyrar, heldur héldu þeir á-
fram að ryðja brautina fyrir þjóðleg-
an metnað, félagshyggju og hreysti
æskunnar í hinum ýmsu byggðum
landsins. íslenzk æska í dag á þessum
frumherjum mikið að þakka. Með eld-
móði sínum, framsýni og óbilandi trú
á framtíðð lands og þjóðar lögðu þeir
grundvöllinn að ungmennafélags-
hreyfingunni, sem í 60 ár hefur sannað,
að hún er heppilegasta félagsformið til
að sameina unga fólkið í hinum
dreifðu byggðum til hinna margvís-
legustu félagsstarfsemi.
í endurminningabók sinni segir Jó-
hannes Jósepsson m. a. frá árdög-
um ungmennafélagshreyfingarinnar á
þessa leið:
„ ... við Þórhallur lögðum land und-
ir fót og ferðuðumst um næstu sveitir
í Eyjafirði og stofnuðum félög. Hvar-
vetna streymdi unga fólkið inn í þessi
samtök. Ungmennaíélagshreyfingin
barst með vindi um landið, og fyrir
vorið höfðu verið stofnuð allmörg fé-
lög í flestum landsfjórðungum.
Við ætluðum ungmennafélögunum
stórt hlutverk 1 þjóðlífinu. Þau áttu
— hvorki meira né minna að endur-
vekja reisn þjóðveldistímabilsins —
verða aflvaki allra dáða og skóli þjóð-
legra mennta, andlegra og veraldlegra.
Þeir félagar fluttu margar ræður á
þessum tímum og brýndu ungt fólk til
dáða með eldlegum málflutningi. Þeir
skírskotuðu til þjóðarsamvizkunnar
og reyndu að vekja stolt íslendinga
með því að vitna til fornrar menningar
þjóðarinnar og afreksmanna Söguald-
arinnar. Það er örðugt fyrir æskufólk
nú á dögum að gera sér grein fyrir
þeim óskaplega erfiðu aðstæðum, sem
þessir brautryðjendur ungmennafé-
lagshreyfingarinnar störfuðu við, er
þeir fluttu boðskap sinn. Jóhannes lýs-
ir í bók sinni hversu hugur almennings
var um aldamótin lamaður eftir alda-
langa kúgun erlendrar harðstjórnar.
Vanmetakenndin hindraði fólk í að
rétta úr kútnum og félagsleg hugsun
var nær óþekkt. Þessu fylgdi aumk-
unarverð dýrkun á útlendingum og
öllu því sem útlent var. — „Óþrifinn
múgur, sem óttaðist lúsabrest. Gjör-
kúguð þjóð, sem tók ofan og hneigði
sig fyrir svörtum kolamokurum — ef
þeir voru útlenzkir“.
Og enn segir Jóhannes í endurminn-
ingum sínum:
„ ... Ósómi ísler zku þjóðarinnar
mátti heita óbreytf .ir um síðustu alda-
4
SKINFAXI