Skinfaxi

Árgangur

Skinfaxi - 01.08.2006, Blaðsíða 24

Skinfaxi - 01.08.2006, Blaðsíða 24
Hólmfríður Þorgeirsdóttir, vekefnisstjóri næringar, Lýðheilsustöð: Næring skólabarna Holl næring er öllum nauðsynleg, ekki síst börnum sem eru að vaxa og þroskast. En hvað á að gefa börnunum að borða þannig að þeim líði vel og gangi sem best í leik og starfi? Morgunverðu- rinn er oft sagður mikilvægasta máltíð dagsins. Hann þarf þó ekki að vera flókin máltíð, t.d. er kornmatur og mjólkurmatur ásamt ávöxtum eða hráu grænmeti góður morgunmatur og getur samsetningin verið á ýmsa vegu. Sem dæmi má nefna hafragraut eða morgunkorn með mjólkog ávöxtum, brauð með áleggi og grænmeti ásamt mjólk eða súrmjólk með múslí ásamt ávaxtabita. Þeir sem hafa meiri lyst á morgnana geta bætt við brauðsneið með áleggi. Velja ætti sýrðar mjólkurvörur og morgunkorn með sem minnstum sykri. Lýsi eða annar D-vítamíngjafi er svo ómis- sandi með morgunmatnum. Nesti Fyrir þá sem borða vel á morgnana hentar vel að fá sér ávöxt og eitthvað að drekka, t.d. vatn í nestistíma á morgnana. Hinir sem hafa borðað minna þurfa meira að borða, t.d. samloku með góðu áleggi til við- bótar við ávöxtinn. Æskilegast væri ef börnin gætu fengið ávextina í áskrift líkt og tíðkast hefur með drykkina í skólanum, því að þeir vilja oft velkjast í skólatöskunni og eru þá ekki lystugir. I I hádeginu ætti svo öllum börnum að standa til boða holl máltíð í swálanum. Til að stuðla að því hefur Lýðheilsustöð gefið út Handbókfyrir skólamötuneyti. í henni er mælt með að börn fái heita mál- tíð í hádeginu sem flesta daga vikunnar. Fjölbreytnin skal höfð í fyrirúmi, m.a. er mælt með að fiskur sé á borðum tvisvar í viku en saltur og reyktur matur sem sjaldnast. Ávallt sé grænmeti og/eða ávöxtur með hádegis- matnum og einnig kalt vatn að drekka og léttmjólk (Dreitill) með orku- minni máltíðum. Ávaxta- og grænmetisneysla íslenskra barna er mjög lítil. Sex ára börn borða t.d. einungis sem svarar 'A úr gulrót og '/2 ávöxt á dag að meðaltali. Skólinn er kjörinn vettvangur til þess að stuðla að bættum neysluvenjum barnanna. Með því að bjóða upp á ávexti á morgnana og grænmeti og/ eða ávöxt með hádegismat leggur skólinn sitt að mörkum til að auka ávaxta- og grænmetisneyslu barna. Matartíminn ætti að vera hluti af námi barnanna í skólanum en í honum gefst kjörið tækifæri til að ræða við börnin á jákvæðan hátt um hollustu og gæði matarins. Síðdegishressing um ættu svo börnin So fá hressingu, annaðhvort í sTralanum, þau sem eru í lengdri viðveru, eða heima. Gjarnan gróft brauð, hrökkbrauð eða bruðu með viðbiti og áleggi, léttmjólk að drekka og ávöxt eða glas af hreinum ávaxtasafa í stað mjólkur af og til. Kökur, kex og annað sætmeti ættu ekki að vera á borðum dags daglega en sjálfsagt er að gera sér dagamun. Mikilvægt er að foreldrar hugi að því að hafa til hollan og aðgengilegan mat á heimilunum þegar börnin koma heim, þannig að auðvelt sé fyrir börnin að velja holla hressingu. Kvöldmatur Foreldrar þurfa svo að fá góðar upplýsingar um matinn sem börnin fá í skólanum. Þannig geta þeir samræmt matinn á heimilinu við matinn í skólanum svo að fæða barnsins verði ekki einhæf. Gott væri að skólinn benti foreldrum á þetta. Matseðla má t.d. birta á heimasíðu skólans. < Næg hreyfing er svo börnunum mikilvæg ekki síður en hollur matur og ættu þau að hreyfa sig minnst klukkustund á degi hverjum. Einnig er sjálfsagt að minna á að vatn er besti svaladrykkurinn. Til fróðleiks: Ávaxtasafi hefur nánast jafn- margar hitaeiningar og sætt gos. Ávaxtasafinn er hins vegar mun bætiefnaríkari en gosið. Þú tvöfaldar hitaeiningarnar í máltíðinni ef þú notar þrjár matskeiðar af kokkteilsósu með hamþorgaranum í staðinn fyrir sinnep og tómatsósu. Hamborgarasósa er um fjórum sinnum feitari en sýrður rjómi og pítusósa er sjö sinnum feitari. Þú faekkar hitaeiningunum um helming í hverri brauðsneið með því að sleppa því að smyrja og þú fækkar þeim um þriðjung ef þú notar fituskert viðbót eins og Létta eða Létt og laggott borið saman við Smjörva eða smjör. Algeng orkuþörf fullorðins karlamanns er um 2500 kcal og konu um 2000 kcal á dag. Karl, sem borðar um 1800 kcal á dag, getur átt von á að léttast að jafnaði um 0,5 kg á viku, meira fyrstu vikuna en heldur minna þegarfram í sækir. Megrunarkúrar, sem boða mikið fitu- og próteinát, geta verið skaðlegir fyrir heilsuna, ekki síst nýru, hjarta og æðakerfi. Fylgdu slíkum kúrum aðeins undir hand- leiðslu læknis. Brauð á ekki vera á bannlista. En iítil brauðsneið með skinku er með færri kaloríur en tvær hrökk- brauðsneiðar og 2 msk af kotasælu. Hafðu í huga að reykingar lita tennur, valda andfýlu og auka hættu á tannholdssjúkdómum. Þær valda því að erfiðara er að lækna tannholdssjúkdóma, auka hættu á að tannplantsmeðferð misheppnist og auka hættu á krabbameini. Munntóbak litar tennur. Veldur skemmdum á tannholdi. Inniheldur sætuefni sem geta valdið tannskemmdum. Inni- heldur efni sem ertir slímhúðina. Eykur hættu á krabbameini og inniheldur mikið magn af nikótíni í hverjum skammti. Varastu sætindi sem eru lengi í munninum. Það eru sætindi eins og t.d. hlaup, lakkrís og karamell- ur sem klístrast við tennurnar og ýmsar töflur og brjóstsykur sem er lengi að leysast upp. Rannsóknir hafa leitt í Ijós að fles- tir unglingar borða morgunmat áður en þeir fara í skólann. Oft- ast er það eitthvað sem fljótlegt er að útbúa en um leið tiltölulega hollt eins og t.d. morgunverðar- korn úr pakka, súrmjólk með múslí eða mjólk og brauð. Könnun á mataræði ung- linga sýndi að þeir sem sleppa morgunverði oft í viku fá minna en ráðlagðan dagskammt af flestum nauðsynlegum næringa- refnum úrfæðunni. Það er ekki bara óhollt og óþæ- gilegt að sleppa morgunmat- num heldur getur það beinlínis verið fitandi. Morgunverðurinn skiptir máli og þú ert það sem þú borðar. 24 SKINFAXI - tímarit Ungmannafélags íslands

x

Skinfaxi

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Skinfaxi
https://timarit.is/publication/334

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.