Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1941, Page 2

GUÐBRANDUR JÓNSSÖN, prófessor:
!
S j ó r i n n
■ ■
gaf
og sjórinn
>
tók
Það er gamalt -máltæki, að lengi taki sjórinn
við, og hefir það að geyma forna og þrautpróf-
aða reynslu þjóðarinnar. Það bar fljótt á því,
að þeir menn, sem þetta land byggðu, myndu
verða vermannaþjóð. Annar maður sá, er hér á
landi hafði veturvist, var Flóki Vilgerðarson.
Hann og menn hans sátu í Vatnsfirði við Barða-
strönd fyrsta veturinn, sem þeir voru hér. „Þá
var fjörðurinn fullur af veiðiskap", segir í
Landnámu, „ok gáðu þeir eigi fyrir veiðum at
fá heyjanna, ok dó allt kvikfé þeirra um vet-
urinn“. Þar með var mörkuð framtíð lands-
manna, þeir áttu að verða sæfarar og fiski-
menn, og sá starfi þeirra átti að sitja í fyrir-
rúmi fyrir starfi þeirra að búskap.
Fyrst framan af um langt skeið var þó hvort-
tveggja rekið samsíða af sömu mönnum, og
varð naumast á milli séð, hvor atvinnugreinin
væri betur rækt, en þó mun landbúnaðurinn
hafa þótt vera sjávarútvegnum fremri alveg
fram á öldina, sem leið. Eftir hana miðja skaut
sjávarútvegurinn landbúnaðinum aftur fyrir
sig, og æ lengra eftir því, sem nær hefir dregið
vorri tíð, en nú er engum blöðum um það að
fletta, að landsmenn sækja aðalviðurværi sitt í
sjóinn. Það er enginn efi á því, að nú er sjáv-
arútvegurinn meginstoðin undir landshagnum,
og fólkið leitar því nú úr sveitunum á mölina,
sem svo er kallað, til starfs hjá þeim atvinnu-
veginum, sem mest gefur í aðra hönd. Lái það
hver, sem getur og vill, enda þótt skiptar séu
skoðanir um, hvað holl þessi breyting er, þegar
hún gengur svona fljótt yfir. En rás atvikanna
ber ósveigjanlega nauðsyn sína í sjálfri sér, og
henni verður ekki breytt, hvernig sem líkar.
Það hefir breyzt afarmargt um aðstöðu og
háttu íslenzkra farmanna og fiskimanna frá því
í fyrndinni. Til forna og alveg fram á síðustu
öld, og jafnvel fram á þessa, var ekki til nein
íslenzk fiskimanna- og farmannastétt. Það voru
þá sömu menn, sem stunduðu landbúnað og út-
veg; þeir skiptu aðeins orfi fyrir ár á vertíð-
inni og ári fyrir orf um heyannir. Nú eru
fiskimenn og farmenn orðnir að stórri stétt,
sem ekkert stundar nema sjóinn og hefir af
honum allt framfæri sitt. Til forna sóttu menn,
vegna ófullkominna tækja og vinnubragða, með
meiri fyrirhöfn og meiri áhættu en nú, minni
afla úr iðrum sjáfarins, en gerist á vorum dög-
um. Nú sækja miklu fleiri menn margfallt meiri
afla úr sjáfardjúpinu með minni fyrirhöfn og
minni áhættu en forfeðurnir. Hvort afkomend-
urnir, þrátt fyrir meiri afla, sæki meiri verð-
mæti í sjóinn en forfeðurnir, er alls óvíst; það
þyrfti flókin reikningsbrögð til þess að ganga
úr skugga um það, því peningagildi og verðein-
ingar eru svo gjörraskaðar frá því í þá daga.
Verkhættir breytast með viðhorfi manna til lífs
og starfa, en viðhorf manna til lífsins er sífellt
á hverfanda hveli.
Viðhorf manna til dauðans lýtur aftur á móti
öðrum lögum. Það er að vísu ekki hægt að stað-
hæfa, að viðhorf manna til hans breyttist ekki,
því það er mörgu háð, og þá fyrst og fremst trú-
arbrögðum. En þó viðhorfið til hans sé að þessu
leyti nokkuð sitt með hverjum hætti, þá eru
aðalatriðin í því þó eins, og að því er virðist
óbreytanleg.
Það er enginn maður heill á geði, er sé svo
skyni skroppinn, að hann viti ekki, að dauðinn
bíður bans og allra manna og alls, sem með lífi
VÍKINGUR
2