Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1945, Page 5

framtíðinni reikna með að framleiða um 450
hestöfl, án þess að auka hraðann verulega!
Pönnukökuvélar:
En ekki nóg með það. Farið er nú að fella
saman tvær eða jafnvel fjórar slíkar vélar, sem
annað hvort eru þá allar láréttar eða allar lóð-
réttar og snúa einum öxli. Vélar af slíkri gerð
kalla Bandaríkjamenn Twins of Fours en einn-
ig „pancakes“ eða pönnukökur! Hafa þær fram
að þessu mest verið notaðar í skriðdrekum og
stórum innrásarskipum.
Þótt skotnar séu í mask jafnvel þrjár af i'jór-
um slíkum vélum, þá hafa skriðdrekarnir oft
bjargast heim á einni vélinni.
Vélasamfella: Fjórar vélar snúa einum öxli.
Fyrirferð þessarra véla-samfella, — eins og
ef til vill mætti nefna vélar af þessarri gerð —
er ákaflega lítill, en öryggið mikið, þar eð hægt
er að láta samfelluna ganga, jafnvel þótt að-
eins ein vélin sé gangfær. Samfellan afkastar
800—1000 hestöflum.
Hraðgenga vélin er það sem koma skal.
Verkfræðingar General Motors álitu, að hin-
ar svokölluðu hraðgengu dieselvélar myndu
smám saman útrýma hinum hæggengu vélum.
Með því að nota hraðgengar vélar með sams-
konar bullum, strokkum, strokk-fóðringum,
lokum, gormum, olíudælum og fleiru, hvort sem
vélin er 25 hestöfl eða 1000 hestöfl, en með mis-
munandi strokkum eða samfeilum, koma sömu
varahlutabirgðirnar að gagni fyrir miklu meii'i
fjölda af vélum, heldur en þegar notaðar eru
hæggengar vélar af ýmsum stærðum með mis-
munandi stimpilþvermáli og ýmsum öðrum ólík-
um útbúnaði.
Hinar hraðgengu vélar er jafn auðveldlega
hægt að nota í vörubifreiðina sem í rafmagns-
stöðina, traktorinn sem fiskimjöls- eða síldar-
VlKINGUR
verksmiðjuna, frystihúsið sem íiskibátinn,
skemtibátinn sem í stærri skip.
Þá eru þessar hraðgengu vélar og vélasam-
stæður byggðar með íjöldaframleiðslu aðferð-
um, en erfitt er að byggja mismunandi stórar,
þungbyggðar vélar með slíkum aðferðum og því
hættara við að þær verði all-miklu dýrari.
f Bandaríkjaflotanum eru þegar mörg skip
sem nota tvær „pönnukökusamstæður" sér til
framdráttar og í þeim er hægt að hafa eina eða
átta vélar í gangi eftir því sem þörf krefur, fyr-
irhafnarlítið að kippa út einni vél og setja vara-
vél í staðinn, ef óskað er.
Gassnældur.
Ég verð nú að láta þetta nægja um diesel-
vélarnar. Vera má að þær eigi eftir að mæta
skæðum keppinaut, þar sem eru gassnældurnar,
sem miklar tilraunir eru nú gerðar með. Enn þá
eru þær þó ekki smíðaðar nema í stórum sam-
stæðum. Gassnældurnar verða að snúast mjög
hratt og henta best til þess að framleiða raf-
magn eða dæla olíu, sem aftur má nota til að
snúa hæggengari öxlum. í Sviss er þegar ein
járnbrautarlest rekin með gastúrbínukerfi með
rafmagni sem millilið.. Er þó álitið að vökva-
þrýsti-aflflutningur sé jafnvel heppilegri. Mér
er ekki kunnugt um, að enn sé farið að reyna
gassnældui' í skipum, en sá tími mun sjálfsagt
koma.
Nýtt öxultengi.
Af öðrum nýjungum sem fram hafa komið í
Bandaríkjunum, má nefna nýtt rafmagns-öxul-
tengi milli skrúfu og vélaröxuls. Er það gert úr
þremum aðalhlutum, rafal er snýst sífellt með
sama hraða og aflvél skipsins, öxulhluta sem er
með tveim rafmagnsvefjum, hvorri utan um
aðra. Eru innri vefjurnar hluti úr rafal, en þær
ytri vinna eins og mótor og nota rafsvið þriðja
hlutans, sem eru staðbundnar rafvef jur til þess
að breyta rafmagni í hreyfiorku og snúa
skrúfuöxlinum. Með þessu öxultengi er, án þess
að nota nokkui’t tannhjól, hægt að láta skrúfuna
ganga t. d. þrisvar eða fjórum sinnum hægar,
heldur en aflvélina!
Auk þess er unnt að leiða rafmagn frá öxul-
tenginu til ýmissa þarfa skipsins, svo sem í
vindur og annað. Ef öxli skipsins er haldið kyrr-
um, má fá allt vélaraflið út sem rafmagn!
Kemur þetta sér vel, þegar skipið liggur í höfn
eða þegar mikið afl þarf að nota til reksturs
togvinda.
Ég get hugsað mér að slík öxultengi kunni að
eiga sér framtíð í dieseltogurum, þar sem unnt
er að spara stóra aflvél, sem annars er nauðsyn-
leg vegna togspilsins.
109