Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1958, Síða 13

R ússnesk vísindastöð
INNGANGSORÐ
á Norðnrpólnum
Á eftir þessum formálsorðum
birtist fyrirlestur, er prófessor A.
Volkov hefur flutt m. a. í Noregi,
eftir heimkomu sína úr leiðangri
við Norðurpólinn, er stóð yfir frá
24. apríl 1955, til jafnlengdar næsta
ár. Prófessor N. Volkov var íot i
stjóri leiðangursins, og pólarstc
hans á rekísnum nefndist: „Norð
urpóll No. 5“. Yfir þetta eina ár
rak stöðina ýmsa krákustígu yfir
hafið, 2500 km. vegalengd, stóð hún
af sér ísruðninga, sem voru ekki
alltaf þægilegir. Vegna mikilla
hreyfinga og ísruðnings var flatar-
mál hins samfellda ísfláka orðið 1
hundraðshluti af stærð hans árið
áður. Þegar stöðin var yfgefin, var
ísflákinn ekki meira en 10 hekt-
arar. •
í október 1957 heimsótti próf.
N. Volokov ísland í boði MÍR. Flutti
hann ýtarlegan fyrirlestur í einni
af kennslustofum Háskóla íslands
um vísindastörf leiðangursins og
lífið á rekísnum. Ennfremur sýndi
hann þar skuggamyndir og kvik-
mynd, sem tekin hefur verið í Norð-
urpólsstöð'vum þeim, er Sovétríkin
hafa starfandi þar á seinustu árum.
Próf. Volkov lagði áherzlu á það,
hversu þýðingarmiklir pólarleið-
angrar Sovétríkjanna höfðu orðið
við Norðurpólinn. Minntist hann í
því sambandi landa okkar Vil-
hjálms Stefánssonar, og hins mikla
starfs hans á pólarísnum. Ekki vissi
hann þó fyrr en honum var sagt
það hér, að Vilhjálmur er borinn
og barnfæddur íslendingur, og flutt-
ist ekki til Ameríku fyrr en hann
var kominn yfir tvítugt, og því
síður, að æskustöðvar Vilhjálms
væru spölkorn frá Akureyri, en
þaðan var próf. Volkov rétt kom-
inn er hann fékk þessar upplýsingar.
Nú vinnur próf. Volkov að vís-
indastörfum í Norður-fshafs rann-
sóknarstöð Norðursjóleiðarinnar
sem hefur aðsetur í Leningrad.
Norðursjóleiðin er meðfram strönd
Asíu, frá Atlantshafi til Kyrra-
hafs. Frá því er próf. Smith fór á
hinu fræga skipi „Tseljúskín" árið
1934 hefur þessi leið verið farin
hindrunarlaust af hundruðum skipa
með aðstoð veðurþjónustu yfir pól-
VÍKINGUR
Próf. N. A. Volkov.
k REKÍS
í miðjum ágústmánuði endar
sumarið á Norðurpólnum. Það hvein
í fyrsta kafaldsbylnum, sem skildi
eftir sig þó nokkra snjóskafla á
ísnum við sumarbústað okkar, en
yfirborð ísbreiðunnar umhverfis
okkur tók á sig tilbreytingalausan
hvítan lit. Þar skáru sig úr ennþá
meir áberandi grænbláir blettir
sólbráðsvatnanna. Eitt kyrrlátt
kvöld ákvað náttúran auðsjáanlega
að endurgjalda okkur hina gráu lit-
<$>-----------------=------------
arsvæðið og flugvéla, er leiðbeina
þar sem um ísrek er að ræða.
Áður var það harla áhættusamt
að sigla meðfram norðurströnd
Asíu. Heimildir úr sögu frumherja
norðurleiðarinnar er að finna í
mörgum bókum, sem ritaðar hafa
verið um þetta efni.
Áður en próf. Nikolaj Volkov
hélt heimleiðis, lét hann í ljós það
álit sitt á landi okkar og þjóð, að
hann myndi ánægður kjósa íslend-
inga með sér til norðurpólsfarar ef
um það væri að ræða. Kvað hann
ísland myndi ávallt verða einn
þeirra staða, er yrði sér ógleyman-
legur. Sigurvin Össurarson.
lausu daga liðins sumars. Hún opn-
aði okkur sitt töfrandi fjölþætta
litaflóð, gjörbreytti öllu í krin°'
um okkur, svo að allt varð óþekkj-
anlegt.
Myndafréttaritari tímaritsins
„Ogonjok" (Loginn), M. I. Savín
var sem þrumu lostinn af undrun
yfir hinum óvenjulega leik ljóss oCT
skugga, sem komu IrB.ni i
um, sem mynduðust við heljarleik
ísjakanna. Hann hrópaði upp:
Hvílík mynd! Fyrir eitt slíkt
kvöld myndi það borga sig að koma
í skyndi á ísflákann.
Myndasmiðir okkar voru nú í
essinu sínu og tóku óviðjafnanleo'-
ar myndir af ísruðningi, skýjum ofT
sólbráðsvötnum.
Kvöldið var sjaldgæft. Skáhallir
geislar kvöldsólarinnar brutust
gegnum rofin, purpurarauð gull-
in ský svifu yfir yfirborði ísflák-
ans, er hafði gosið úr sér ísruðn-
ingnum. Þeir endurspegluðust
leiftruðu og streymdu yfir í öllum
regnbogans litum.
Kvikasilfrið í hitamælinum hafði
staðið á núlli í iy2 mánuð og sýndi
nú 5 gráður. Fjöldi sólbráðsvatna
og tjarna voru þakin þunnum gljá-
andi nýlögðum ís. Farirðu út á
rönd slíks vatns, þakið lausum nv-
föllnum snjó, sökkva fæturnir up^
á læri í vatn. En þó, þrátt fyrir
kólnandi veðráttu og tíða snjókomu
hélt ísbráðið ennþá áfram. I vötn-
um, er þöktu 30—40% ísflákans
geymir vatnið sólarhitann sem fer
í gegnum svellið. Hann hitast sem
mold í vermireit. Alveg nýlega var
hægt að vaða yfir þessi vötn án
hættu á því að fylla stígvélin
og varð nú að fara um með sér-
stakri varúð. Dýpi í sumum þeirra
var meira en metri.
Langt fram yfir miðnætti heyrð-
ust köll Ijósmyndaranna, einmitt úr
ysta tjaldinu komu haffræðingarnir
Ljúdkovích og Shestéríkov. Þeir
tilkynntu þýðingarmikla fregn.
Lokaniðurstaða haffræðirannsókn-
arstöðvarinnar sýndi, að ísflákinn
okkar, á seinustu tveim mánuðum
hafði farið margar lykkjur milli
84 og 85 lengdargráðu til austurs
189