Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1958, Blaðsíða 31

Hugmynd listamannsins um það, hvernig fiskveiðar á Norðursjó fóru fram, vakti
atliygli lesendanna árið 1867.
SKARKOLADALURINN
Á sjókorti, sem skipstjórarnir
fjórir fengu lánað hjá briggskip-
stjóra nokkrum, tókst þeim að
finna staðinn þar sem fjórða
skútan hafði verið þegar veðrið
skall á. Á þann hátt fannst þessi
þröngi, djúpi neðansjávardalur.
þar sem stór koli hélt sig að því
er virtist í geysimildum torfum.
Ein sagan frá silfurnámunum
er um það, er skipstjóri nokkur
frá Ramsgate, William Sudds að
nafni, fann þar af tilviljun ái’ið
1834 og veiddi þar yfir fjögur
þúsund stórkola í einu hali. Með-
alþungi var 6 pund.
Svo auðug reyndust fiskimið-
in á Norðursjónum, að fiski-
mennirnir í Brixham og Berking
tóku að flytja sig búferlum til
Hull og Grimsby, til þess betur
að geta stundað veiðarnar. Þann-
ig urðu til þessar mestu útgerð-
arstöðvar Englands sem nú eru.
Fljótlega urðu til stórir flotar
af traustum segl-togurum, sem
sóttu ákaft veiðarnar á Norður-
sjó. Venjan var að hafa reynd-
an skipstjóra eða „Admiral" fyr-
ir hverjum flota. Mest orð fór af
„Short Blues", „Gamecock", og
„Red Cross“, en það voru nöfnin
á fánum þeirra.
I þá daga, er gnægð fiskjar
var fyrir hendi, höfðu togararn-
irsamvinnu er þeir kölluðu „Bulk
fleeting“. Frá hverjum flota var
aflinn fluttur á árabátum yfir
í hraðskreiða kúttera (móður-
skip). Fiskurinn var svo fluttur
til næstu hafnar, losaður þar með
hraði og ekið á hestvögnum með
enn meiri hraða til Billingsgate
markaðsins í Lundúnum. Sam-
keppnin milli fiskiflotanna var
mjög hörð. Rúmið í kútterunum
var lítið og fiskurinn skemmdist
fljótt. Það varð því kapphlaup
um að komast sem fyrst að landi.
Sá sem fyrstur kom var fyrst af-
greiddur.
Þetta leiddi oft beinlínis til
handalögmáls. Árabátarnir reru
hver á annan, hásetarnir börð-
ust með hnefum, árum og báts-
hökum. Kolastykkjum, seglfestu-
steinum og öðru sem hönd á festi,
var beitt. Vond veður ollu og tíð-
VÍKINGUR
um tjóni. Menn mörðust á fingr-
um og útlimum, bátum hvolfdi
og menn drukknuðu. En fiski-
veiðarnar héldu áfram dag og
nótt með óstjórnlegu kappi, og
oft drógu skipin vörpur sínar
hættulega nærri hvort öðru.
Þessi aðferð að fiska í sam-
floti, leiddi einu sinni til hættu-
legs áreksturs á Norðursjó.
Það var um miðnætti 22. októ-
ber 1904. „Gamecock“-flotinn frá
Hull undir stjórn „Admiral“
Carr var að veiðum um 200 sjó-
mílur norðaustur af Spurnhöfða.
Skyndilega vakti einn hásetinn
á togaranum „Bassein" athygli
skipstjórans á stórum skipum,
sem nálguðust með miklum
hraða. „Þetta eru herskip“, svar-
aði skipstjórinn, og sneri sér að
öðru, sem honum þótti meira
máli skipta. En hann hafði naum-
ast sleppt orðinu, þegar leitar-
ljósum var brugðið upp á skip-
unum. Var þetta flotadeild her-
skipa, fjögur alls. Renndu þau
svo nærri, að togararnir veltust
ákaft af bógbylgjum þeirra. Rétt
á eftir þeim komu önnur fjögur
herskip, og spúðu þau rauðgulum
leiftrum. „Þetta eru brezk her-
skip að æfingum og skjóta leið-
beiningaskotum“, segir „Admir-
al“ Carr við einn af hásetunum.
En hann komst fljótlega að raun
um að svo var ekki. Miklir vatns-
strókar eftir sprengikúlur risu
allt í kring um „Gamecock“-skip-
in, allt varð í uppnámi á svip-
stundu. Togarinn „Moulmein“
varð fyrstur fyrir skoti. Fall-
byssukúla fór í gegnum eldhús-
ið og afturmastrið. Svo nærri
sigldu þessi eldspúandi herskip,
að togaramenn sem voru bæði
undrandi og hræddir, heyrðu
glamrið í fallbyssulásunum.
Á togaranum „Crane“ hljóp
einn hásetinn, Harry Moggard
að nafni, út að borðstokknum o't
veifaði fiski í ákafa, til þess að
sýna árásarmönnum að hér væri
um friðsöm fiskiskip að ræða.
Svarið sem hann fékk, var áköf
skothríð, sem sópaði burt fisk-
inum og handleggnum með.
Crane var undirlagður af skot-
hríðinni. Þegar skipverjar þustu
að björgunarbátnum, kom
sprengikúla í vinduna og menn-
irnir féllu hver um annan af
sprengjubrotunum. Skipstjórinn
féll höfðinu styttri í þessari hi’íð.
Þriðji stýrimaður féll einnig, og
annar stýrimaður særðist í baki.
Togarinn Crane fór nú að síga
í sjó, en skothríðinni linnti ekki.
Henni var beint að flotanum í
nálega hálfa klukkustund.
Thain skipstjóri var að veiðum
á Dogger Bank um þessar mund-
ir á togaranum „Butterfly“,
hann fiskaði einn sér. Heyrði
hann skothríðina og skynjaði að
eitthvað óvenjulegt væri að ger-
ast. Hann sleppti því vörpunni
í skyndi, setti upp öll segl og
sigldi þangað sem ljósglampamir
sáust.
239