Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1958, Síða 34

„Silvery Death“ af því hann
heldur sig mest á mjög miklum
hraunbotni, er seinþroska fisk-
ur. Talið er t. d. að fiskurinn
verði ekki kynþroska fyrr en
hann er tíu ára gamall. Með
veiðiaðferðum þeim sem Spán-
verjar notuðu, svo og hraðflutn-
ingum á aflanum til Spánar,
gjöreyddu þeir stofninum á stutt-
um tíma. Árangurinn er líka
kominn í ljós. Hake, eins og
reyndar margar fleiri fiskteg-
undir, er nálega horfinn af mið-
unum. Fiskimennirnir í Milford
Haven, sem áður veiddu Hake
að sjö tiundu hlutum af afla-
magni, eru nú fluttir til annarra
útgerðarstaða eða komnir í aðra
vinnu. Togararnir í Milford Hav-
en eru flestir settir á land og
margir sjómenn þar atvinnu-
lausir.
Það er ekki aðeins Hake-veið-
in sem hefur þorrið við þessa
rán yrkju. Aðrar fisktegundir,
svo sem þorskur og koli, hafa
einnig gengið til þurrðar. Árið
1930 var áætlað magn af þorski
í Norðursjó einum þriðja minna
en árið 1920, og magnið af kola
aðeins einn tólfti af því sem það
var um aldamótin síðustu. Nú er
gizkað á að eigi séu eftir nema
svo sem þrjú hundruð milljónir
kolar í Norðursjónum. Skamm-
sýni togveiðimanna er þannig
sönnuð óhrekjanlega.
Til þess að fullnægja kröfun-
um um aukna matvælaöflun
vegna sífelldrar fólksfjölgunar,
hafa togarafélög og einstakir
togaraeigendur orðið að fara æ
lengra og lengra til hafs á stærri
skipum með fullkomnari tækjum
og fjölmennari áhöfnum. Þegar
Norðursjórinn var nálega þurr-
ausinn, leituðu togaramenn norð-
ur eftir. Þeir fara nú norður í Is-
haf þar sem er rekís og hið lífs-
hættulega — „black frost“. Þeir
sækja veiðar upp undir skerjótt-
ar strendur Islands, og hin eyði-
legu hafsvæði við Bjarnarey,
Nova Zembla, og svo Hvítahafið
sem er stranglega vaktað af
Rússum og þeirra „tólf mílna
landhelgi“. Þá veiða þeir í „Djúp-
inu“ við Noregsströnd, sem fiski-
mennirnir kalla Mannskaðavegg-
inn, „Wall of Death“.
Eins og gamli Gamecock-flot-
inn á Norðursjó, þá safnast hér
saman til veiða togaraflotar frá
ýmsum þjóðum, auk Rússa, en
veiðiáæltun þeirra árið 1956,
nam ekki minna en 3,5 milljónum
smálesta af fiski.
Þó að veiðarnar á Norðursjó í
„gamla daga“ væru erfiðar og
hættulegar, voru þær bamaleik-
ur einn samanborið við veiðam-
ar nú í Norðurhöfum. I þessu síð-
asta vígi hins eftirsótta fisks er
nú sífellt beitt hinum hörkuleg-
ustu vinnuaðferðum. Hafa veð-
urbitnir og öróttir togarasjómenn
á takteinum hinar ótrúlegustu
sögur af starfinu á þessum slóð-
um.
Meðal þeirra er sagan af tog-
araskipstjóranum sem greiddi
einum hásetanum aðeins „einn
shilling á mánuði og fæði“ af því
að þessi vesalings maður þoldi
ekki að standa dag og nótt óslitið
í fiskikassanum við aðgerðina.
Þá er sagan um það, þegar mað-
ur varð fyrir vörpuhlera á ein-
um togaranum og marðist til
dauðs. Á öðrum kom það fyrir
að togvír slitnaði. Endinn slóst
á hálsinn á einum hásetanum
með svo miklu afli að höfuðið tók
af. Gekk maðurinn nokkur skref
áður en hann félli. Og furðuleg
er sagan um nakið lík af konu
sem sýnilega hafði verið myrt,
kom það í vörpuna. Líkið féll út
úr pokanum og klemmdi vota
handleggina um hálsinn á báts-
manninum sem leysti frá.
Þá eru einnig sögurnar um
draugaskipin og skipverjana á
þeim, sem stöðugt sjást sigla á
milli boða og blindskerja, sem
endur fyrir löngu höfðu orðið
þeim að aldurtila. Og ömurlegt
er að heyra talað um síðustu
fregnirnar sem bárust frá skip-
um sem háðu síðustu lotuna við
ólgandi hafið „. . . Bátarnir farn-
ir . . . reykháfurinn farinn . . .
engin von . . . England, vertu
sælt!“ Skerandi neyðaróp hafa
heyrzt frá nýjum og traustum
togurum sem hafa farið á hlið-
ina og sokkið vegna yfirísunar.
Þannig fórst togarinn „Lorella“
við Islandsstrendur út af Horni
miðvikudaginn 26. janúar 1955.
Það síðasta sem frá honum heyrð-
ist var: „Skipið er komið á hlið-
ina . . . skipið er komið á hlið-
.. . “. Sambandið rofnaði og skip-
ið fórst með allri áhöfn. Rúm-
um tveimur klukkustundum síð-
ar kom annað neyðarkall, var það
frá togaranum „Roderigo". „.. .
Ástandið er að verða alvarlegt
. . . hallast mikið í stjórnborða
.. . hallinn eykst ... getum ekki
rétt skipið . .. hallast meira .. .
hallast meira“. Þrátt fyrir hetju-
legar tilraunir með flugvélum og
öðrum togurum tókst ekki að
koma því til hjálpar. Það sökk
undir ísbrynjunni sem á það
hlóðst. Aðstandendum 40 skip-
verja var færður boðskapurinn
um að eiginmenn, unnustar og
synir mundu ekki koma aftur.
Furðulegar og oft skemmtileg-
ar eru sögurnar sem heyrast í
útvarpinu ýmist á frönsku, belg-
isku, rússnesku, íslenzku, norsku,
færeysku, þýzku, hollenzku og
ensku, sem togai’askipstjórar
henda á milli sín og stundum á
máli sem illa er prenthæft. Vill
þar vera ýmist i ökla eða eyra
um aflabrögðin. Einn skipstjór-
inn bar sig aumlega og tilkynnti
að hann hefði misst öll veiðar-
færin og brennt öllum kolunum,
en fiskað eina vesæla 80 kassa
af fiski. Annar tilkynnti með
yfirlæti miklu og fögnuði að hann
hefði veitt 4000 kassa af fyrsta
flokks ýsu, sem mundi vera að
verðmæti nálega & 20.000.
Þegar fiskimennirnir sjá þá
óhemju af slori og afskornum
hausum sem fleygt er og grotn-
ar og óhreinkar sjóinn, er þeim
Ijóst að fiskurinn er dauðadæmd-
ur. Ár eftir ár minnkar aflinn,
brátt fyrir stærri skip og full-
komnari veiðitæki, sem bókstaf-
lega sópa til sín af hinum sí-
minnkandi fiskistofni.
Svo fullkomið er veiðiskipið
„F. V. Fairtry“, sem er í senn
botnvörpuskip og verksmiðjuskip
með öllum nýjustu veiðitækjum,
að þar mun naumast hægt um að
bæta. Þar eru meðal annars raf-