Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1965, Blaðsíða 20

* A
-Y
SJÉAIA
HALLGRIMUR J. TOK SAMAN
Ofanrítuð ummæli er inngang-
ur að grein í norska mánaðarrit-
inu „Ship“ janúarhefti 1965,
skrifuð af einum meðritstjóra
þess, hr. F. S. Platou Arkitelct.
Greinina nefnir hann: „Fremtid-
ens innredning." Það leynir sér
ekki að höfundur álítur að um-
bætur á þessu sviði séu nokkuð
aftarlega á óskalista ráðandi
manna á þessu sviði. Hér þurfi
meiri víðsýni og þekkingu á öll-
um aðstæðum til að koma.
Greinin er athyglisverð fyrir
þá sem fylgjast með þróun þess-
ara mála, og er því meginefni
hennar birt hér í lauslegrí þýð-
ingu.
„Það var árið 1872 sem Jónas
Lie skrifaði skáldsöguna „Tre-
masteren Fremtiden." Þá var 500
lesta skip álitið stórt skip. Þrí-
mastraður barkur 440 reg. tonn,
næstum því eins stór og Frem-
tiden smíðaður 1878, kostaði þá
89,300 kr. — Skip af þeirri stærð
„Til þess að skip geti náð góðum rekstrarárangri, er ekki nóg
að skip og vélabúnaður sé af beztu gerð. Það er ekki nóg að skipið sé
sjálfvirkt, ekki heldur að lestunar- og losunartæki séu hin fullkomn-
ustu. Allt þetta — og annar nauðsynlegur búnaður — er aðeins dauð-
ir hlutir. Gagnsemi þessara hluta kemur ekki í ljós nema þeim sé
beitt af hugsandi mönnum. Mennirnir á skipinu — skipshöfnin —
er heili skipsins. Án þeirra getur skipið ekki siglt. Er það þá ekki
þess vert að búa sem bezt að þessum mönnum.
Hvað hefir verið gert á umliðnum árum til þess að létta vinn-
una, bæta félagslega aðstöðu, og auka almenna vellíðan á skipunum.
Hvað er gert fyrir einstaklinginn? Hvað er gert fyrir heildina?
Þessum félagslegu vandamálum hefir verið veitt vaxandi at-
hygli að undanförnu, af útgerðarmönnum og félagssamtökum sjó-
manna. Og greinarnar í þessu hefti f jalla um það sem gera þarf, og
álit manna í þeim efnum.“
hafði 12 manna áhöfn. Bjuggu
þeir í „rúffinu."
Það er næsta forvitnilegt að
kynna sér hvernig íbúðum skips-
hafnanna hefir verið hagað á
hverjum tíma í verzlunarflotan-
um. Um 1800 voru íbúðir allra
skipverja aftast á skipinu. — Á
fyrri hluta nítjándu aldar var
rúffið haft framá undir bakkan-
um, en yfirmenn bjuggu afturá.
Eftir 1840 voru íbúðir skipverja
hafðar uppi á þilfari. Um 1850
var þilfarshús skipverja, rúffið
— staðsett framan við miðju.
Yfirmenn bjuggu áframhaldandi
í káetu að aftan. Um 1900 eru
*
Bjartur og þokkalegur matsalur skipverja.
undirmenn hafðir fremst í skip-
inu, en yfirmenn aftast. Um 1950
er þessu snúið við, þá eru undir-
menn komnir aftast á skipið, en
yfirmenn miðskips. Og nú —
1965 — hefir hringurinn náð
saman. Nú er yfirleitt öll skips-
höfnin staðsett afturá.
Það er ekki síður forvitnilegt
að kynnast því, hve marga menn
þarf til þess að sigla skipunum.
Árið 1879 voru í norska verzlun-
arflotanum 6875 skip samtals
480,000 kommersellestir, þ.e. um
1,4 milljónir brt.lestir. Áhafnir
þessara skipa voru um 48,000
manns. Er það um 34 menn á
hverjar 1,000 lestir. Innan við
100 árum síðar hefir norski
verzlunarflotinn tífaldast. Hann
er um 1,4 milljónir brt.lestir. Á-
hafnir þessa flota er um 65,000
(þar af um 12,000 útlendingar),
það eru 4,6 menn á hverjar 1,000
lestir. Hin tæknilega þróun á
skipum og vélbúnaði hefir þann-
ig leitt til þess að sami mann-
fjöldi getur nú siglt 8 sinnum
stærri lestafjölda en fyrir 100 ár-
um. Er hér miðað við núverandi
reglur um mönnun skipa.
Það vekur furðu hve lítið til-
tölulega hefir verið hugsað um
og gert til að finna góða lausn á
húsnæðismálum skipverja. Ákaf-
ar rannsóknir eru nú framkvæmd-
258
VlKINGUR