Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1965, Page 33

hita. Krefst þetta fjarstýrðs bún-
aðar slökkvitækja.
Að tilhlutan Skipaskoðunar rík-
isins var á árinu 1962 gerð kostn-
aðaráætlun á smíði kolsýrueldvarn-
arkerfis í 100 rúmlesta skip. Var
gert ráð fyrir þrem kolsýrukútum
50 lbs. hvers, sem komið yrði fyrir
í vélarrúmi eða stýrishúsi og leiðsl-
um frá þeim í vélarrúm og lúkar,
sérstökum úðaspíssum og útbúnaði
í stýrishúsi til þess að stjórna kerf-
inu.
Áætlað kostnaðarverð slíks kol-
sýrukerfis í 100 rúml. skip var þá
kr. 14.000,00 og kostnaður við upn-
setningu kr. 2.000,00. Að beiðni
sjólysanefndar hafa sömu aðilar,
Kolsýruhleðslan s.f., endurskoðað
þessa kostnaðaráætlun miðað við
núgildandi verðlag og er hún nú
samtals kr. 24.700,00.
Skipaskoðunin spurðist fyrir um
það á sínum tíma hjá tryggingafé-
lögunum, hvort þau myndu telja
sér fært að lækka vátryggingaið-
gjöld skipa, sem hefðu slík kolsýru-
eldvarnarkerfi, en undirtektir fé-
laganna voru neikvæðar. Var því
ekki talið fært að fyrirskipa slíkan
útbúnað í fiskiskip að svo stöddu.
Væntanlega hefur afstaða trygg-
ingafélaganna mótast af því, að þau
hafa ekki orðið fyrir svo miklum
skakkaföllum af völdum bruna, að
þeim hafi þótt ástæða til sérstakra
aðgerða af sinni hálfu í þeim mál-
um. Vélbátaábyrgðarfélögin og
Samábyrgð íslands á fiskiskipum
hafa þó algera sérstöðu, þar sem
þau hafa í tryggingu einmitt þann
flokk skipa, sem reynslan sýnir að
hættast er við brunatjónum.
Nefndinni er Ijóst, að það er tak-
mörkum háð, hve mikinn kostnað
er hægt að leggja á útgerð hinna
minni skipa í þessu sambandi. Reglu-
leg skoðun á rafkerfi alls skipaflot-
ans myndi einnig vera mjög um-
fangsmikið verk og krefst mikillar
f jölgunar á sérmenntuðum mönnum
ef ætti að framkvæma hana á veg-
um Skipaskoðunar ríkisins.
Enginn vafi er á því, að kolsýru-
eldvarnarkerfi myndi vera lang-
áhrifaríkasta tækið sem völ er á
miðað við kostnað, til þess að ráða
niðurlögum elds í skipum og við-
haldskostnaður á því er tiltölulega
lítill.
Niðurstöður af athugunum nefnd-
arinnar samkvæmt framansögðu eru
því þessar:
a. Æskilegt er, að kolsýrueldvarn-
VlKJNGUR
arkerfi verði sett í vélarrúm fiski-
skipa.
b. Meðan ekki þykir fært að taka
upp reglubundna skoðun á raf-
kerfi skipa verði Skipaskoðun rík-
isins veitt heimild til að ráða í
sína þjónustu sérfróðan mann til
þess að framkvæma skyndiskoð-
anir á rafkerfum í fiskiskipum.
c. Nauðsyn ber til að stuðla að því
að jafnan sé völ á sérfróðum
mönnum til vélgæzlu í fiskiskio-
um, þannig að ekki þurfi til þess
að koma, að þessi störf séu falin
lítt reyndum eða óreyndum
mönnum.
3. Skiptapar af völdum leka.
Samkvæmt þeim gögnum, sem
nefndin hefur undir höndum, fórust
20 skip í rúmsjó á tímabilinu 1946
—1959 af þeim orsökum að leki kom
að þeim. Eru þá ekki meðtalin skm
sem sokkið hafa á höfnum inni eða
á legum.
Til þess að glöggva sig á aldri og
stærð þessara skipa má flokka þau
þannig:
Skip undir 30 rúml.
— 30—100 —
— yfir 100 —
Tímabilið 1946—1959.
Rúml. Meðalst.
. . 14 174 12.43
4 217 54.25
2 851 425.5
Aldur Meðalaldur
386 ár 27.57 ár
109 — 27.57 —
42 — 21 —
20 1242
Á þessu 14 ára tímabili hafa far-
izt að meðaltali um 1.43 skip á ári
af völdum leka.
Á tímabilinu 1960—1964 hafa 18
skip tapast með framangreindum
62.10 557 ár 26.85 —
hætti. eða 3.6 skip til jafnaðar.
Flokkað á sama hátt og áður er
stærð og aldur þeirra skipa sem hér
segir:
Tímabilið 1960—1964.
Rúml. Meðalst. Aldur Meðalaldur
Skip undir 30 rúml. . . 8 104 13 209 ár 26.12 ár
— 30—100 — . . 8 483 60.37 191 — 23.87 —
— yfir 100 — .. 2 965 482.5 32 — 16 ár
18 1552 86.22 432 ár 24 —
Eins og framangreint yfirlit gef-
ur til kynna eru skip þau, sem far-
ast vegna leka, flest komin nokkuð
til ára sinna. Frá þessu eru þó und-
antekningar eins og síðar verður
að vikið. Þá er það einnig eftir-
tektarvert, að meðalstærð þeirra
skipa, sem sökkva vegna leka hefur
farið hækkandi og að flest skipin
hafa verið undir 100 rúmlestir að
stærð.
Við samanburð á þeim tímabilum,
sem að ofan greinir, kemur í ljós,
að skiptöpum af þessari tegund hef-
ur farið fjölgandi frá 1960. Einnig
er athyglisvert, að á fyrra tíma-
bilinu farast skip undir 30 rúmlest-
um með þessum hætti á móti 4 skip-
um 30—100 rúmlesta, en á síðara
tímabilinu er þetta hlutfall 8 á móti
8. Þrjú þeirra skipa sem fórust
1946—1959 af völdum leka voru
stálskip, en á tímabilinu 1960—1964
hefur eitt stálskip farizt af sömu
ástæðu. Á fyrra tímabilinu drukkn-
uðu 5 menn af skipi, sem fórst með
þessum hætti, en tveir á því síðara.
Nefndin hefur kynnt sér þær sjó-
dómsrannsóknir, sem fram hafa far-
ið út af skiptöpum af völdum leka
frá árinu 1960. Einnig hafa fulltrú-
ar frá nefndinni fylgzt með sjó-
prófum vegna skiptapa af völdum
leka síðan nefndin tók til starfa.
Það er einkennandi fyrir skip-
tapa af þessu tagi, að erfitt er að
upplýsa ástæðuna fyrir því að leki
kom að skipunum. í sumum tilvik-
um er þó ljóst, að bilun hefur orðið
á byrðingi þeirra, en um orsök henn-
ar er sjaldan hægt að segja með
fullri vissu. Sennilegast verður þó
að telja, að algengasta orsök leka
á tréskipum sé sú, að skipin „slá
úr sér“ sem kallað er, þ. e. hamp-
þétting skipsins gengur úr eða dett-
ur úr, en við það á sjórinn greiðan
aðgang inn í skipið. Þetta getur
gerzt, án þess að skipin verði fyrir
óeðlilegu hnjaski, t. d. þegar um
gömul skip er að ræða, en í öðrum
tilvikum orsakast þetta af því, að
skipunum hefur verið ofboðið með
ógætilegri siglingu á móti vindi og
271