Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1965, Blaðsíða 32

slysi, en 1 í þvi síðara. Alls munu
7 menn hafa drukknað af þessum
sökum á tímabilinu 1946—1959.
Á tímabilinu 1960—1964 sukku
tveir íslenzkir bátar samtals 90
brúttórúmlestir eftir árekstur og
eitt norskt síldveiðiskip eftir ásigl-
ingu íslenzks skips hér við land.
Auk þessara árekstra hefur nefnd-
in einnig kynnt sér rannsóknir út
af öðrum sex árekstrum, sem orðið
hafa á tímabilinu 1960—1964. Þessi
tala er þó alls ekki tæmandi fyrir
árekstra skipa á tímabilinu, því að
á hverju ári verður mikið eigna-
tjón af völdum árekstra, einkum í
höfnum inni, enda eru margar þeirra
orðnar alltof litlar fyrir þá skipa-
stærð og þann fjölda skipa, sem í
þeim er.
Það er athyglisvert, að sjö af
fyrrgreindum níu árekstrum urðu í
björtu veðri. Gefur það til kynna
að þeir, sem í sökinni eru, annað-
hvort þekki ekki siglingareglurnar
nægilega vel eða breyti ekki eftir
þeim. Tvær ásiglingar á skip, sem
létu reka, urðu í þoku og slæmu
skyggni yfir Austurlandi og or-
sökuðust af ógætilegri siglingu og
vanrækslu á því að halda tilhlýði-
legan vörð.
Manntjón varð ekki í sambandi
við þessi slys á tímabilinu 1960—
1964.
Samkvæmt 4. gr. laga nr. 66 frá
1946 um atvinnu við siglingar á
íslenzkum fiskiskipum er krafizt
nokkurrar siglingafræðikunnáttu af
þeim, sem stjórna 6 rúmlesta skin-
um og stærri. Nefndin telur athug-
andi, hvort ekki sé rétt að gera
einnig sömu kröfu til þeirra, sem
stunda fiskveiðar á bátum, sem
minni eru en 6 rúml.
Að öðru leyti leggur nefndin
áherzlu á nauðsyn þess að skapa
sterkara aðhald að þeim, sem hafa
á hendi skipstjórn, með því að gera
strangar kröfur til aðgæzlu þeirra
og kunnáttu og láta þá sæta ábyrgð
sem slysum valda.
í september n.k. munu nýjar sigl-
ingareglur væntanlega taka gildi
en þær hafa í för með sér nokkrar
breytingar á gildandi reglum. Legg-
ur nefndin til, að hinar nýju reglur
verði gefnar út með skýringarmynd-
um og eintaki af þeim úthlutað til
allra skipa.
2. Brunar.
Nefndin hefur kynnt sér 12 rétt-
arrannsóknir, sem fram hafa farið
270
út af bruna í fiskiskipum á árun-
um 1960—1964. í 10 af þessum til-
vikum var um algert tjón að ræða
en í 2 um verulegar brunaskemmd-
ir. Brunatjón af völdum eldsvoða
í skipum eru þó miklu fleiri en síð-
arnefnd tala gefur til kynna. Ár-
lega verða mörg og mikil brunatjón
á skipum í höfnum inni.
Alger tjón á fiskiskipum vegna
bruna á fyrrgreindu fimm ára tíma-
bili voru 2 á ári að meðaltali, en
flest urðu þau árið 1963 eða fjögur.
Samtals voru þessi skip 341 rúm-
lestir eða um 34,1 rúmlestir að
meðalstærð og meðalaldur þeirra
var rúm 19 ár.
Samkvæmt skýrslu Skipaskoðun-
ar ríkisins voru á tímabilinu 1946
—1959 aðeins 7 fiskiskip, sem eyði-
lögðust af völdum elds, strikuð út
af skipaskrá eða um 0,5 skip á ári
til jafnaðar. Skip þessi voru alls
294 rúmlestir eða 42 rúmlestir að
meðalstærð og meðalaldur um 22
ár. Manntjón varð ekki í sambandi
við skiptapana.
Af framansögðu virðist mega
ráða, að brunatjón á fiskiskipum
fari fjölgandi, jafnvel þótt tekið
sé tillit til aukningar skipastólsins.
Það er sameiginlegt einkenni þess-
ara brunatjóna, að eldsupptök voru
í öllum tilvikum í vélarrúmi skin-
anna, að undanskildu einu, þar sem
heldur kom upp í káetu. Vélarrúm-
in voru mannlaus, þegar eldurinn
kom upp og hans varð fyrst vart
þegar reyk tók að leggja upp úr
vélarrúmi, en þá var ekki viðlit að
fara þangað niður, til þess að kom-
ast að eldinum eða setja sjó á dekk.
vegna hita og reyks.
Þegar svo er komið, eru ekki önn-
ur úrræði fyrir hendi en tæma úr
slökkvitækjum niður í vélarrúmið
byrgja allar glufur á því og fá hjáln
frá öðrum skipum.
Það er að sjálfsögðu erfitt að
fuilyrða nokkuð um orsakir brun-
anna, þegar skipin sökkva af völd-
um þeirra, en allar líkur benda þó
tii þess, að íkveiknun í vélarrúmi
verði oftast út frá rafmagni.
Eins og kunnugt er, hefur á und-
anförnum árum verið mikill skort-
ur á mönnum, sem hafa vélstjóra-
próf. Kemur þessi skortur harðast
niður á hinum minni fiskiskipum
og hefur leitt til þess að farið var
að veita mönnum, sem enga vél-
stjóramenntun hafa, undanþágur
til þess að annast vélgæzlu. Á þess-
um skipum eru mannaskipti einni»
tíðust. Hlýtur þetta hvorttveggja
að koma niður á hirðingu og eftir-
liti með rafkerfi skipanna og auka
hættu á íkveikju út frá rafmagni.
í VIII. kafla reglugerðar um eftir-
lit með skipum og öryggi þeirra frá
20. jan. 1953 eru ýtarleg ákvæði
um eldvarnir í skipum, sem alþjóða-
reglur ná ekki til, þ. e. í eimskipum
og mótorskipum. Eldvarnartækin
eru aðallega tvenns konar, vélknún-
ar slökkvidælur (sjódælur) og
froðuslökkvitæki.
Með reglugerð, útg. 28. febrúar
1962, var einnig krafizt brunaboða
í fiskiskip 15—200 rúmlesta, í vél-
arrúmi og vistarverum, séu í þeim
eldfæri. Er hér um handhægt
ódýrt tæki að ræða, sem þegar hef-
ur forðað stórtjónum.
Ráðstafanir til þess að hindra
skiptapa og tjón af völdum elds
hljóta annarsvegar að beinast að
því að koma í veg fyrir að íkvikn-
un verði út frá rafmagni eða öðrum
búnaði skipa, sem eldshættu hef-
ur í för með sér, og hinsvegar að
nýjum og endurbættum tækjum til
þess að slökkva eld.
Að því er fyrra atriðið varðar
er rétt að geta þess, að unnið hef-
ur verið að því að undanförnu að
endursemja gildandi reglur um raf-
lagnir í skipum og mun því verki
nú lokið. Þá hafa á vegum Sam-
ábyrgðar íslands á fiskiskipum og
Skipaskoðunar ríkisins verið gerð-
ar skyndiskoðanir á rafkerfum skipa
í hinum ýmsu landsfjórðungum og
má búast við, að gagnlegar upn-
lýsingar fáist um ástandið í þess-
um efnum.
í núgildandi reglum er ekki gert
ráð fyrir reglubundinni skoðun eða
einangrunarprófun á rafkerfi skipa,
en í framkvæmdinni er þetta þannig
að vélaeftirlitsmenn hyggja að raf-
kerfi sem öðru í vélarrúmi, þegar
skoðun á vél og vélbúnaði fer fram
og gera athugasemdir, ef þeir verða
varir við einhverjar misfellur. Að
öðru leyti er til þess ætlazt, að eig-
endur skipanna og starfsmenn þeirra
sjái um að rafkerfi skipanna sé í
lagi.
Eins og áður er drepið á, eru
aðalvandkvæðin á því, að núverandi
slökkviútbúnaður komi að gagni í
sambandi við það, þegar eldur kem-
ur upp í vélarrúmi, að ekki er hægt
að fara niður í vélarrúmið til þess
að komast að eldinum eða setja
sjódælu í samband vegna reyks og
VÍKINGUR