Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1974, Síða 31

þegar eftir seinni heimsstyrjöld,
eftir að hinn vestræni iðnþróaði
hluti heims hafði komist í kynni
við matarskort og hungur.
Smám saman höfum við kom-
ist að raun um áþreifanlegt á-
stand sem er í hæsta máta ó-
þægilegt og sem blasir við okkur;
varðandi meirihluta mannkyns.
Frá öruggum heimildum blas-
ir við okkur sú staðreynd að í
heiminum er fjöldi þeirra sem
þann forgangsrétt hafa að fá
örugga fylli sína og lifa í alls-
nægtum telur um 20% af 3.500
milljónum íbúum jarðarinnar,
sem þýðir það, að 3000 milljónir
manna eru ýmist misnærðir,
vannærðir eða svelta heilu
hungri.
Ef við hyggjum að þessum ó-
hugnanlegu tölum, getum við
dregið þá raunhæfu ályktun, að
hungrið er ekki hinn vandlátasti
matreiðslumeistari, heldur einnig
eitt af því afdrifaríkasta á jarð-
kringlunni.
Þetta eitt er hollt að hugleiða
þegar verið er að ræða og rita
fram og aftur um óvenjulegar
matartegundir, sem í dag mega
heita að séu óþekktar á okkar
yfirfyllta matvælamarkaði og
sem ekki hafa enn sem komið er
verið viðurkennd næringarefni
hjá alþjóða hjálparstofnunum.
Meginhörgull þess neysluefnis
sem heiminn hungrar eftir, er
protein; eggjahvítuefni.
Upprunalega þýðing orðsins
protein er: „Eg er hinn fyrsti".
Já, svo þungt vegur þetta efni,
að tillögur hafa verið á lofti um
að taka það upp sem gildismat
verðmætis í stað gulls.
En það hefir nú, enn sem kom-
ið er fengið daufan hljómgrunn
hjá þeim ráðandi stjórnmála-
mönnum, sem sýslað hafa með
matvælaframleiðsluna í heimin-
um.
1 þessu sambandi er full ástæða
til að vekja athygli á þeirri stað-
reynd, að hin svokallaða „Græna
bylting“ hefir, miðað við líðandi
stund, síður en svo náð árangri
í því að ráða bót á eggjahvítu-
skortinum, vegna þess, að hún
VÍKINGUE
hefir stuðlað að aukningu korn-
framleiðslu á kostnað jurta, sem
innihalda langt um meiri eggja-
hvítuefni eins og baunir og fleiri
belgjurtir.
Sú eggjahvítuauðlind, sem
einna mest hefir vafist fyrir vís-
inda- og stjórnmálamönnum um
árabil, er verksmiðjufiskurinn,
þ. e. sá fiskur, sem í dag er nýtt-
ur í mjöl og lýsi, annaðhvort
vegna þess, að hann hentar ekki
fyrir hinn venjulega neyzlumark-
að, eða að honum er landað í
stærra magni en möguleikar hafa
verið á að gjörnýta.
Á heimsmælikvarða er hér um
að ræða 25 milljónir tonna á ári.
Hvað Noreg snertir hefir hrá-
efnismagnið hin síðari ár verið
um 2 milljónir lesta, sem svarar
til um það bil 400 þúsund lesta
mjöls með yfir 70% protein.
Samkvæmt bæklingi, sem gef-
inn var út af „Mot sult“-samtök-
unum í Noregi mundi þetta magn
fuilnægja þörf 70 milljón manns
fyrir eggjahvítuefni, ef það lifir
eingöngu á kornmeti, sem undir-
stöðufæði.
Ef aðalnæringin er jurtarætur
ýmiskonar, bananar o. þ. h. verð-
ur proteinþörfin enn þá brýnni
þar sem slíkar fæðutegundir eru
enn þá eggjahvítusnauðar.
Þörfin fyrir eggjahvítuefna-
ríkari fæðu er svo rílc og aökall-
andi, aö í náinni framtíð verður
að taka þróunina fastari tökum
varðandi framleiðslu bæði fyrir
vanþróaðar þjóðir og hinar iðn-
væddu.
Að sjálfsögðu ganga fyrst og
fremst fyrir þjóðir þær, sem
verst eru á vegi staddar og þau
atriði, sem stefna verður að og
taka tillit til eru í höfuðatriðum
þessi, svo að uppfylltar verði
meginkröfur til manneldis:
1. Vel fallið til neyzlu.
2. Hóflegt verð.
3. Bragðgóð fæða.
4. Geymsluþol í dreifingu.
5. Fullnægjandi með tilliti til
skaðvænna áhrifa.
6. Ströngustu hreinlætiskröfur
við framleiðslu.
Hvað þriðja lið viðvíkur;
bragðgæðin, er skilgreiningin
háð því, hverskonar fæðutegund
það á að sameinast.
Af einni eða annarri ástæðu
hefir sá almenni skilningur verið
ríkjandi, að fiskpróteinið mætti
blandast annarri fæðu án þess
að breyta hinu upprunalega
bragði.
Flestar rannsóknaráætlanir um
heim allan hafa lagt meginá-
herzlu á, að framleiða bragð- og
lyktarlaust eggjahvítuefni úr
fiskhráefnum.
Gildi slíks efnis sem markaðs-
vara hefir valdið miklum von-
brigðum og þetta jafnhliða tækni-
legum og efnahagslegum vanda-
málum hefir leitt til þess að
stærri áætlanir víða um heim
hafa brugðist.
Nú er hinsvegar ástandið þann-
ig í stórum hluta heims, fyrst og
fremst í Asíu og Afríku, að íbú-
arnir sætta sig mjög vel við
bragðið af þurrkuðum fiskafurð-
um, þykir það beinlínis afbragðs-
gott.
Það má því í hæsta máta þykja
óeðlilegt, að reyna að afnema
það, sem fólkið sækist eftir.
Á grundvelli þessara athugana
og út frá reynslu og að fengnum
upplýsingum víðsvegar að, hófu
norskar rannsóknarstofnanir
1968 tilraunir, sem í fyrsta á-
fanga náðu ekki lengra en að
prófa viðbrögðin í einstaka
markaðslöndum, gagnvart fram-
leiðslu, sem hlaut nafnið Norse
Fish Powder.
Nafnið var valið í þeim til-
gangi að skapa samheiti með
þekktri vöru eins og mjólkur-
dufti.
Við urðum að byggja á eigin
athugunum við að meta mismun-
inn á fyrsta flokks síldarmjöli
og þurrkuðum fiskafurðum við
daglega notkun í nokkrum lönd-
um. Þetta veitti ekki nógu raun-
hæfan árangur. Vænlegra þótti
þá, að samræma reynslu og þekk-
ingu á hráefninu og þeirri fram-
leiðslutækni, sem fyrir hendi var,
þótti sýnt að verulegur árangur
hlyti að nást.
Verður síðar að því vikið hvaða
175