Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1974, Side 34

Jón Eiríksson, skipstjóri:
SJÓMINJASAFN,
SIGLIN GASAGA
Ritstjórar góðir.
Ég er ykkur verulega þakklát-
ur fyrir að veita sjóminjasafni
og knarrarsmíði lið í síðasta (2.)
tbl. Víkings. Það eru mörg ár
síðan ég fékk fyrst áhuga á að
rituð væri siglingasaga íslands
og að safnað væri minjum um ís-
lenzk skip, siglingar þeirra og
sjósókn. Ég stóð lengi í þeirri
trú að sjóminjasafni væri sæmi-
lega vel borgið, því mér var kunn-
ugt um að margir aðilar voru
þar að verki, byggðasöfn, stofn-
anir, fyrirtæki og einstaklingar.
Síðar komst ég þó að því að þetta
var allt meira og minna í molum.
Margir munir hafa þegar farið
forgörðum og aðrir liggja undir
skemmdum vegna hirðuleysis og
þekkingarleysis manna. Það er
brýn nauðsyn að ganga á fjörur,
ef svo má að orði komast, og
draga það undan sjó, sem ekki
hefur skolað út aftur.
Fyrstu kynni mín af málum
sjóminjasafns og knarrarsmíði,
eins og þau líta út nú, var bréf
Ólafs Þ. Kristjánssonar, skóla-
stjóra Flensborgarskólans í
Hafnarfirði, sem birt var í dálk-
um Landfara Tímans 8. júní
1978. Málinu kynntist ég þó enn
betur eftir að hafa lesið umrædd
viðtöl í Alþýðublaði Hafnarfjarð-
ar, sem Ólafur lét mér í té.
Nokkru síðar skrifaði ég grein,
sem birt var í Tímanum 25. júlí
s. á. I greininni leitast ég við að
draga saman í mjög grófum
dráttum það helzta, sem lesa má
úr þeim viðtölum, er birt voru
í Alþýðublaði Hafnarfjarðar og
áður er getið. Ég leitast við að
veita hugmyndinni um smíði
knarrar lið, en fram höfðu komið
raddir, sem voru því máli frem-
ur óvilhallar, og var sagt m. a.
að vel mætti fresta smíðinni. I
því sambandi vil ég segja þetta:
Verði knörrinn ekki smíðaður nú,
er eins líklegt að það verði aldrei
gert. Nú er málið á dagskrá, og
þótt ekki takist að ljúka smíðinni
á þessu ári þá eru líkur til að
unnt verði að hefja hana á ár-
inu, og á þann hátt yrði knörr-
inn tengdur þessum merku tíma-
mótum í sögu landsins. Með þetta
í huga minnti ég á þau ummæli
Ólafs Þ. Kristjánssonar í fyrr-
nefndu Landfarabréfi, „að hlut-
verk knarrarins eigi að vera ann-
að og meira en að vera sýningar-
gripur á 11 alda afmælinu, hann
eigi að skipa veglegan sess í sjó-
minjasafni sem brýn nauðsyn
beri til að koma upp sem fyrst“.
(Leturbr. mín J. E.).
í bréfi, sem birt var í dálkum
Velvakanda í Morgunblaðinu 31.
júlí 1973 segi ég m. a.: „En þrátt
fyrir mikinn tilkostnað (á smíði
knarrar) tel ég það arðvænlegt
fyrirtæki, því þótt hver króna
sem smíðin kostar, náist ekki
aftur, þá er sögulegt og menn-
ingarlegt gildi þess svo mikið, að
það vegur fullkomlega upp á móti
því sem á vantar“.
Ég gat þess í upphafi þessa
spjalls, að fyrsta hugarfóstur
mitt í þessum efnum hafi verið
ritun siglingasögu íslands. Síðan
sjóminjasafnið komst á dagskrá
hef ég látið þau ummæli falla,
að sjóminjasafnið ætti sér tví-
burabróðir, þar sem siglingasaga
íslands er. Út úr sjóminjasafni
á helzt að vera hægt að lesa þró-
un íslenzkra skipa allt frá land-
námstíð til þessa dags, og þar
væri siglingasaga mikil hjálp fyr-
ir safnið til að geta innt það
hlutverk af hendi. Hins vegar
gæti það verið góð stoð við samn-
ingu sögunnar, ef til vill væru
munir í sjóminjasafni frá sem
flestum tímabilum Islandsbyggð-
ar. Þar mun því miður ekki vera
um auðugan garð að gresja.
Þegar þjóðhátíðarnefnd til-
kynnti, að hún hefði falið tæpum
tveim tugum rithöfunda og
sagnaritara að rita íslandssögu,
sem ætti að koma út á 11 alda
afmælinu, þ. e. nú í ár, þá skrif-
aði ég bréf, sem Landfari birti
í dálkum sínum 21. janúar 1971,
og segi þar m. a.: „Það var efnis-
ákvörðunin, sem vakti hjá mér
hugleiðingar um það hvort sigl-
ingar og sjóferðir íslendinga frá
fyrstu tíð til þessa dags þættu
þess verðar, að minnast þeirra
í þessu riti, sem Matthías Jó-
hannessen, formaður þjóðhátíð-
amefndar, telur að verði einn
helzti minnisvarði hátíðarinnar
1974. Siglingar og saga þeirra
hefur ekki átt upp á pallborðið
hjá íslenzkum sagnariturum.
Ekki hefði þó ísland fundist, og
ekki hefði það verið byggt, nema
fyrir siglingar fornmanna, írskra
og norrænna. Óvíst er hvort Is-
VÍKINGUR
178