Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1980, Side 9

Samtal
um sjómennsku
Guðbrandur: Tómas, hver voru
tildrög þessarar rannsóknar og
helstu markmið hennar? Voru
togarasjómenn valdir sem hópur
til rannsóknar af gefnu læknis-
fræðilegu sjónarmiði frekar en t.d.
einhver hópur í landi?
Tómas: Ég skal byrja á að svara
þér því, að sjómenn voru ekki
valdir vegna þess að við teldum að
heilsufar þeirra væri verra en
annarra, heldur er ástæðan sú, að
ég tók þátt í fundi norrænu lækn-
isfræðirannsóknaráðanna vorið
1974, þar sem fjallað var um
fyrirspurn frá Norðurlandaráði
um hvort ekki væri hægt að auka
rannsóknir á heilsufari og vinnu-
aðstæðum sjómanna til þess að
reyna að bæta heilsufar þeirra og
fyrirbyggja ýmsa sjúkdóma hjá
þeim. Það sem þá var sérstaklega
haft í huga var að huga að far-
mönnum í langferðum á þessum
stóru skipum sem verða einmana-
leg að því er mér skilst, t.d. þessi
stóru olíuskip, sem eru kannske
200 þúsund tonn. Auk einmana-
kenndarinnar er mikill hávaði og
hiti um borð, því skipin sigla oft í
hitabeltinu. Þessari fyrirspurn,
sem borin var fram í Norður-
landaráðinu af sænskum þing-
manni, var síðan beint til sam-
starfsnefndar norrænu læknis-
fræðirannsóknarráðanna til um-
sagnar, og var ég staddur á þeim
fundi. Viðbrögðin voru þau, að
mönnum þótti ekki ástæða til að
fara út í frekari rannsóknir á far-
mönnum að sinni. Það hafði verið
Rætt um rannsókn
sem gerð hefur
verið á heilsu
togarasjómanna
og Qölskyldna
þeirra
Þátttakendur:
Tómas Helgason,
prófessor
Gylfi Ásmundsson,
sálfræðingur
Jón G. Stefánsson,
læknir
Guðmundur
Hallvarösson,
Sjómannafélagi
Reykjavíkur
Gísli Jón Hermannsson,
útgerðarmaður
Ingólfur Stefánsson,
framkvæmdastjóri
F.F.S.Í
Guðbrandur Gíslason,
ritstjóri
fjallað um þetta áður en ég fór að
sitja þessa fundi, og var vitnað til
nokkurra rannsókna sem gerðar
hafa verið og sem hafa m.a. sýnt
fram á það, að ýmsir tilteknir
kvillar, t.d. geðkvillar, voru al-
gengari hjá farmönnum en hjá
öðrum. Þetta hafði leitt til þess að
norsku sjómannasamtökin voru
ekki sérlega áhugasöm um frekari
rannsóknir á málinu.
Hinsvegar stakk ég upp á því þá
að við litum á heilsufar sjómanna
sem stunda fiskveiðar. Um það
vissum við ekkert, og því vildi ég
að við tækjum jákvætt undir
málaleitan Norðurlandaráðs og
reyndum að koma af stað rann-
sóknum á heilsufari fiskveiði-
manna. Ég vissi um rannsóknir
sem gerðar höfðu verið á togara-
sjómönnum á Englandi um 1960,
en annað ekki. Þetta voru tildrög-
in að því að þessar rannsóknir
hófust.
Að auki hafði ég séð það í starfi
mínu sem spítalalæknir að það
virtust vera hlutfallsléga margir
menn sem titluðu sig sjómenn sem
lögðust inn á Kleppsspítalann, og
einnig höfðu bæði ég og aðrir
orðið varir við það áður að sjó-
mannskonur höfðu kannske leitað
geðlæknis hlutfallslega oft vegna
erfiðleika, sem voru beinlínis
tengdir starfi eiginmannanna.
Þetta ýtti undir mig að taka já-
kvætt í þessa málaleitan og að fá
ráðið til að taka jákvætt í þetta
líka. Niðurstaðan af þessum fundi
vorið 1974 var sú, að ég skyldi
taka saman bráðabirgðagreinar-
VÍKINGUR
9